Preventie is de sleutel en daarom moet ons zorgstelsel op de schop
"Voorkomen is beter dan genezen." Dit mantra horen we al jaren in de zorg. Terecht, want preventie is niet alleen menselijker, maar ook effectiever en uiteindelijk goedkoper. Toch is ons huidige zorgstelsel daar niet op ingericht. De focus ligt op behandelen in plaats van voorkomen. Dit wordt versterkt doordat zorgverzekeraars moeten concurreren en het bureaucratische stelsel met de zorgtoeslag. Tijd voor verandering: een inkomensafhankelijke zorgpremie kan die broodnodige verschuiving richting preventie mogelijk maken.
Recent gepubliceerde CPB-onderzoek laat zien dat juist de middeninkomens het grootste deel van hun inkomen kwijt zijn aan zorgkosten. Mensen met een laag inkomens zijn ook een groot deel van hun inkomen kwijt aan zorgkosten, terwijl juist de rijkste huishoudens relatief het minst bijdragen. Dit is niet alleen onrechtvaardig, maar ook contraproductief als we preventie willen stimuleren. Het plan van het kabinet om het eigen risico vanaf 2027 te halveren, biedt slechts een halfslachtige oplossing. Deze maatregel leidt namelijk tot hogere premies voor iedereen, die slechts gedeeltelijk gecompenseerd worden via zorgtoeslag.
Bovendien is dat toeslagenstelsel bureaucratisch en ingewikkeld. Veel mensen vragen deze toeslagen daarom niet aan. Een effect dat wordt versterkt door de angst voor terugvorderingen. Hierdoor loopt meer dan 10% van de mensen die recht hebben op een toeslag deze mis. Dat zijn vaak mensen voor wie het eigen risico een financiële aderlating is. Het volledig afschaffen van het eigen risico zou dit probleem oplossen en voorkomen dat mensen zorg mijden vanwege de kosten waarmee grotere gezondheidsproblemen worden voorkomen.
Ons huidige stelsel bevat nog meer perverse prikkels: zorgverzekeraars willen vooral gezonde klanten aantrekken, omdat deze minder kosten met zich meebrengen. Dit werkt preventieve zorg juist tegen. Investeren in preventie verhoogt op korte termijn de kosten voor de verzekeraar, wat ten koste gaat van hun concurrentiepositie. Verzekeraars concurreren op premiehoogte, niet op preventie. Laat staan dat ze investeren in samenwerking. Steeds meer zorgverzekeraars erkennen zelf dat dit systeem tekortschiet. Aad de Groot, directeur van DSW, gaf recent aan dat de solidariteit onder druk staat en de gezondheidsverschillen toenemen. Hij ziet dat marktwerking, ooit ingevoerd om de kosten te drukken en de kwaliteit te verbeteren, die belofte nooit heeft waargemaakt.
Concurrentie tussen zorgverzekeraars verhindert ook dat er goede regionale samenwerkingsverbanden ontstaan. In plaats van dat elke verzekeraar een landelijk werkgebied probeert te dekken, zouden ze zich beter kunnen concentreren op hun eigen regio, waar ze de zorgbehoeften en -voorzieningen beter kennen. Zo is Menzis sterk in het noordoosten en CZ in het zuidoosten. Door concurrentie af te schaffen, kunnen we dit soort regionale specialisatie versterken en zorgverzekeraars stimuleren samen te werken met lokale zorgaanbieders. Dit komt de kwaliteit van zorg en preventie alleen maar ten goede.
De SP heeft al in 2019 een alternatief uitgewerkt met een inkomensafhankelijke zorgpremie, waarbij het eigen risico wordt afgeschaft en de zorgtoeslag overbodig wordt. Dit systeem is niet alleen socialer, maar het stimuleert ook preventie en regionale samenwerking. Volgens berekeningen van het CPB gaat 80% van de huishoudens er financieel op vooruit, terwijl de rijkste 20% iets meer betaalt. Goed voor de lagere en alle middeninkomens dus. De zorg wordt eerlijker, effectiever en vooral gericht op samenwerking en de lange termijn.
Preventie is de sleutel. We weten dat het voorkomen van ziektes en het vroeg signaleren van problemen de zorgkosten drastisch kan verlagen. Door vroegtijdig in te grijpen bij gezondheidsproblemen of nog beter: gezondheidsproblemen helemaal voorkomen, krijgen meer mensen de kans om actief en volwaardig deel te nemen aan de maatschappij. Gezondheidsverschillen tussen rijke en arme huishoudens worden verkleind, wat de sociale ongelijkheid vermindert en de samenleving versterkt. Maar zolang concurrentie en korte termijn denken de boventoon voeren, komt hiervan weinig terecht. Dit systeem vraagt om een fundamentele wijziging.
Het is tijd om ons zorgstelsel opnieuw in te richten, zodat voorkomen écht beter kan zijn dan genezen. Dat vraagt om politieke moed. De samenleving, en zelfs zorgverzekeraars, staan er al klaar voor. Nu de politiek nog.
Praat mee
Reacties (10)
Preventie begint gewoon met veel simpeler dingen. Moet roken nog steeds kunnen? Doe iets aan de bizarre vervuiling overal in Nederland. Is het werkelijk nodig om met oud- en nieuw de eerste hulp te overspoelen met vuurwerkgewonden (en doden)? Waarom is 80% van de supermarkten gevuld met ongezonde meuk? Waarvan een deel ook puur ongezonde verleidertjes zijn. Waarom moeten auto's 200 km/uur kunnen rijden? De lijst is oneindig lang, maar onder het mom van vrijheid en zelf mogen kiezen doen we ons land nogal iets aan en de huisartsen, ziekenhuizen en andere zorgverleners zijn de landingplaatsen voor "keuzes in vrijheid" die genomen zijn door Nederlanders die deze verantwoordelijkheid niet aan kunnen. En dat zijn helaas de meeste van ons.
Ziektes zijn een verdienmodel. Waarom kanker oplossen als je met andere medicatie klanten voor het leven hebt.
Veel problemen zijn wel te voorkomen in tegenstelling tot wat sommigen populistisch noemen. We kunnen de leefomgeving gezonder maken, leveranciers van giftige vulling onder de noemer van voeding aanpakken. Sporten motiveren en gezonde producten goedkoper maken. Op die manier hou je meer geld over om ziektes die niet te voorkomen zijn op te pakken.
De concurrentie tussen de zorgverzekeraars stelt niks voor, de methodes zijn gelijk: de verzekeraars bepalen grotendeels de zorg, en dat is een taak van de overheid. Het toestaan van winststreven bij specialisten, huis- en tandartsen is echt kwalijk. Een inkomensafhankelijke premie legde de PvdA al in 2012 vast in het regeerakkoord, to de VVD daar een halszaak van maakte.
Ook in andere westerse landen met andere verzekeringsstelsels loopt de zorg tegen grenzen aan. Er is dus meer aan de hand.
Basistandzorg zou in het pakket moeten zitten. Voor overconsumptie valt niet te vrezen, de meeste mensen gaan er niet voor de lol heen.
Ja, er is meer aan de hand. Marktwerking in de zorg is een gotspe, leidt o.a. via reclame tot geldverspilling, het land met de meeste marktwerking, de VS, heeft het duurste zorgsysteem. Maar dat is in NL (nog) geen hoofdoorzaak van de kostenstijging. Er wordt in de zorg bijv. veel te gemakkelijk omgegaan met handelingen en medicijnen waarvan het effect twijfelachtig is: wie heeft er zin om nee te zeggen? Er wordt volledig uitgegaan van de wenselijkheid van levensverlengende maar niet genezende handelingen, zonder dat kritisch met de patient te bespreken (zie hoe Ellemeet werd weggehoond toen ze die vanzelfsprekendheid ter discussie stelde). De methode van financiering maakt van de verzorgenden boekhouders, wat leidt tot energie-en tijdverlies. Het systeem geeft preventie geen incentive. Politici zijn te slap om een suikerbelasting in te stellen. Wat nog meer?
Tandzorg moet absoluut in het pakket.
Pater
Je doet veel artsen onrecht aan. Nederlandse artsen zijn volgens experts al terughoudend in het voorschrijven van medicijnen. Tot ergernis van sommige patiënten groepen. Ook staken van nutteloze behandeling valt daar niet altijd goed.
Voltooid leven is ook geen medische kwestie.
Voltooid einde is geen medische kwestie, eens. Dat betekent niet dat artsen niet kitsch over nut en wenselijkheid moeten kijken en het gesprek daarover moeten mijden. Jij lijkt me geneigd artsen op een voetstuk te zetten.
En wat zijn volgens jou ddan wel de oorzaken van hogere kosten?
Het zorgstelsel is uitermate complex. Er is niet één oorzaak voor de kostenstijging maar er zijn velen. De vergrijzing is er maar één van . Dat brengt in principe personeelskosten met zich mee . De "zorgcowboys" zijn in die hoek een betrekkelijk nieuw fenomeen waarin veel zorggeld verdwijnt.
Fck de zorgverzekeraars.
Zorg moet terug bij de mensen.
Ik dacht dat de SP daar voor stond maar kennelijk was dat vroeger.
Nou ja, wat verwacht je ook van een middenpartij als de SP
De zorgverzekeraars moeten anders gaan werken.
Arts en patiënt beslissen samen wat de beste behandeling is.
Geen winsten, geen zogenaamde declareerbare behandelingen, die onnodig zijn of slechts dienen om artsen ervaring te laten opdoen in snijden.
Wat bedoelt u met zorg moet terug naar de mensen? Een doe-het-zelf kitje blinde darm verwijderen ?
Ik dacht altijd dat een blindedarmoperatie de meest uitgevoerde operatie is maar dat blijkt de operatie aan grijze staar te zijn (oogoperatie).
Die is in elk geval een kwestie van leeftijd, dacht ik. Maar er blijken zelfs kinderen met staar geboren te worden.
Marktwerking heeft hier een zeer positief effect: de behandelmethoden zijn vergaand geoptimaliseerd. waar de patiënten vroeger na verwijdering van de ondoorzichtige ooglens een dikke bril moesten dragen bengt de oogarts nu een kunstlens in met een sneetje zo klein dat de wond niet eens gehecht hoeft te worden, en het zicht verbetert pijlsnel dramatisch.
Maar waar je deze veel voorkomende kwaal van krijgt weten ze niet.
Kanker krijgen de mensen tegenwoordig vooral doordat ze niets anders meer hebben om aan dood te gaan. Tenzij pure ouderdom.
er is geen enkel bewijs, integendeel zelfs, dat concurrentie leidt tot meer innovatie. De zaken die jij opnoemt, zijn gewoon het gevolg van voortschrijdend medisch inzicht. De meeste innovaties komen trouwens van onafhankelijke onderzoekers en medische faculteiten. Die hebben met marktwerking niets van doen.
Voor medisch onderzoek aan medische faculteiten wordt ook extern geld geworven.
Wat je betaalt aan de zorg is al inkomensafhankelijk, want behalve de premie die je zichtbaar betaalt (en die inderdaad niet inkomenafhankelijk is) betaal je onzichtbaar door zorgbijdragen die meteen van je inkomen worden ingehouden, en die wel degelijk inkomensafhankelijk zijn.
Spreken over preventie suggereert dat het je eigen schuld is als je iets mankeert. Voor veel kwalen is dat helemaal niet het geval.
Met zulke suggesties bezondigt de SP leider zich aan regelrecht populisme.
De zichtbare premie is wellicht niet direct inkomensafhankelijk, maar omdat zorgtoeslag wel inkomensafhankelijk is de zichtbare premie dat de facto wel.
Preventie betekent bijv. dat het snoep niet meer verleidelijk bij de ingang van de supermarkt wordt aangeprezen en afgeprijsd, of dat bedrijfskantines gezondere lunches aanbieden. Niks 'eigen schuld' of zelfs populisme.
Participatie in preventie lijkt mij niet vanzelfsprekend bij diegenen die dat voorheen uit zichzelf al niet deden.
''Preventie is de sleutel. We weten dat het voorkomen van ziektes en het vroeg signaleren van problemen de zorgkosten drastisch kan verlagen.''
Preventie is niet meer dan uitstel van executie. Want vroeg of laat legt iedere sterveling het loodje.
Uitstel door preventie betekent in het kostenplaatje van een sterveling dat over de totale levensduur gemeten meer kosten zullen zijn gemaakt dan zonder preventie. Want door preventie leeft een sterveling gemiddeld langer en maakt dus ook langer kosten.
Waar het om gaat, en daar doelt de SP terecht op, zouden stervelingen gelijke kans moeten hebben om het leven te rekken. Discriminatie in gezondheidszorg tussen rijke en arm zou je niet moeten willen.
En dat zit er dus voorlopig niet in dankzij het overheidsbeleid van de afgelopen decennia.
Niet iedereen kan zich de noodzakelijke medicijnen, specialistische zorg etc. permitteren. Laat staan een bezoek aan een privé kliniek (waaronder tandarts maar de wildgroei is mega) waarvan de kosten niet gedekt worden door de basisverzekering.
Wat een moeizame kronkelredenering tegen preventie. Preventie verlengt het leven en dat is prachtig. En preventie verlaagt de zorgkosten, ook prachtig. Langer gezonder leven verhoogt de koste juist niet.
(Morbide) obesitas kan in veel gevallen worden voorkomen. Dat geldt ook voor slechte gebitten.
Goedkope verzekeringen met hoog eigen risico zijn ook niet solidair.
Verder uiteraard eens met het betoog.
Het is een wijdverbreid misverstand dat een (zorg)verzekering iets met solidariteit te maken heeft.
Dat is anders als het niet meer een pure verzekering is maar een soort fonds.
Een zorgverzekering heeft misschien niks met solidariteit te maken, maar dat zou wel moeten.
Overigens vind ik een laag eigen risico geen probleem. Lagere premies door zelf een hoog eigen risico te kiezen is het tegengestelde van solidariteit.
Frits,
De solidariteit van gezonde mensen, die meebetalen aan de dure vergoedingen voor zieke mensen!
De premie betalen en niet gebruik maken van de zorg.
Solidariteit met je zieke medemens.
Pater,
Zeker niet.
Wie jong is en niet meebetaalt aan de ziektekosten van anderen, zorgt voor steeds hogere premies bij die zieken.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Meld je hieronder gratis aan voor Joop NL. Iedere donderdag een selectie opvallende nieuwsverhalen, opinies en cartoons in je mailbox.
Die inkomensafhankelijke zorgpremie is er allang. Van alle zorgkosten wordt het grootste deel bekostigd via de IB (gemiddeld per belastingplichtige zo’n € 5.000). Daarbij zinkt de premie in het niet - die via de zorgtoeslag ook al inkomensafhankelijk is uiteraard.
Een zorgtoeslag is een tegemoetkoming maar maakt de premie natuurlijk niet inkomensafhankelijk.