Premier op papier? Peilingpaniek in verkiezingstijd

Het is verkiezingstijd, dus de stemming zit er weer in – in grafiekvorm welteverstaan. Zetelmeters, swing-o-meters, peilingupdates om het uur. En natuurlijk: de vaste gasten. Marcel van Roosmalen, zuchtend over de peilingshow in zijn NRC-column, tegenover Peter Kanne van Ipsos I&O die zaterdagavond bij Pauw en De Wit zichtbaar gekrenkt zijn vak verdedigde. De democratie staat op het spel, meneer Van Roosmalen, dus peilen moeten we. Veel. En vaak.

Maar misschien moeten we ook gewoon even naar de feiten kijken. Bijvoorbeeld die van de Peilingwijzer – waar ook de cijfers van I&O in zitten. Vier dagen voor de laatste vier verkiezingen zaten de peilingen er tot wel tien zetels naast, per partij. Niet alleen qua aantallen, maar ook qua winnaars. En dat is zónder Maurice de Hond meegeteld, die gemiddeld verder van de realiteit zit dan een FvD’er van een klimaatconferentie.

Zelfs 24 uur voor de stembussen sloten, waren de peilingen nog eerder wishful thinking dan wetenschappelijk. Toch blijven media en campagnes zich er gretig aan vastklampen. Alsof momentum belangrijker is dan inhoud. Alsof de kiezer vooral een schaap is dat netjes achter de grootste meeloopt.

En laten we eerlijk zijn: precies dát is het verdienmodel van de peilindustrie. Want wat gebeurt er de dag ná de verkiezingen? Dan volgt de napeiling. De zelfreflectie. De methodologische duiding. Waarom zat men ernaast? Nou, “het was spannend tot het laatst” – en hup, weer een opdracht voor de volgende verkiezing.

Wie nu zijn stem laat bepalen door de peilingen, moet dus weten: diezelfde peilers gaan je de dag erna uitleggen waarom ze er tóch weer naast zaten. En waarom je vooral de volgende keer weer moet luisteren.

Wat dat betreft had Van Roosmalen een briljant zinnetje te pakken: “Peter Kanne peilt Rob Jetten tot premier.” De ironie? Deze keer hoor je daar een D66’er als ik niet over klagen. Want zelfs WC-eend is af en toe blij met z’n eigen aanbeveling.

Maar laten we vooral één ding niet vergeten: je stem is geen datapunt. Het is geen reactie op een peiling. Het is jouw overtuiging, jouw keuze, jouw stem op de toekomst die jij wilt. Laat je niet klemzetten door grafieken. Stem niet tactisch, stem niet trendmatig, stem waar je in gelooft.

Want wie stemt op peilingen, krijgt politiek van papier. En dat regeert toch net wat beroerder dan een echt kabinet.