Dichter bij de kiezer, hoe moeilijk is dat?

Al tijden klinkt het geluid dat er verwijdering is tussen politiek en de kiezer en al even lang laat de politiek weten dat er iets aan die kloof gedaan moet worden, maar tot dusverre komen er niet of nauwelijks concrete voorstellen uit diezelfde politiek om de betrokkenheid van de burger te vergroten. Ik geef die politiek graag wat gedachtes mee.

Districtenstelsel Allereerst zou serieus nagedacht moeten worden over de (her)invoering van het districtenstelsel in combinatie met evenredige vertegenwoordiging. Een districtenstelsel waarbij een aantal grote districten wordt gevormd met een, bijvoorbeeld dertigtal te vergeven zetels (van de 150). De kiezer krijgt dan twee stemmen, de tweede stem voor een districtskandidaat die daardoor een krachtiger, want persoonlijker, mandaat ontvangt dan de kandidaat die op een landelijke kieslijst staat.

Zo’n stelsel brengt de politiek nadrukkelijk dichter bij de burger. De districtskandidaten hebben immers een sterkere band met de regio en staan dus ook dichter bij de kiezer. Hij/zij kan zich gemakkelijker presenteren en ook eenvoudiger door die kiezer aan de tand worden gevoeld. Deze kandidaten zullen zich in een districtenstelsel meer tot het publiek verplicht voelen. Districtskandidaten moeten zich veel nadrukkelijker en actiever profileren en deze wordt veel meer dan nu gedwongen om naar de burger te luisteren.

In het begin van de vorige eeuw werd in Nederland het districtenstelsel afgeschaft, onder andere van wege de sterk geconcentreerde aanhang van de confessionele partijen. Ik denk dat dit argument geen opgeld meer doet. Alle partijen weten zich intussen voldoende door het hele land vertegenwoordigd.

Zendtijd politieke partijen Het tweede wat op de schop zou moeten is de zendtijd voor politieke partijen. Deze politieke zeepreclames zijn stomvervelend en stoten eerder af dan dat ze bijdragen tot betrokkenheid. Schaf de huidige vorm af en verplicht partijen die zendtijd te gebruiken om steeds haarfijn aan de kiezer uit te leggen waarom er voor of tegen een bepaalde motie gestemd is. Mij dunkt dat de kiezer hierin meer geïnteresseerd is. Partijen die hierin niet mee willen gaan en dus niet met regelmaat verantwoording aan de kiezer willen afleggen krijgen geen zendtijd. Basta.

Deskundigheid ministers Maak de politiek geloofwaardiger. Het is vaak een doorn in het oog van de kiezer dat voor de positie van ministers vooral geput wordt uit de beschikbare krachten binnen de partij. Deskundigheid voor een portefeuille komt doorgaans niet op de eerste plaats. Het bekende ‘vriendjespolitiek’ doet steeds weer opgeld en niet zelden terecht.

De samenstelling van een kabinet dient op deskundigheid te berusten en niet op verdienste voor de partij bijvoorbeeld. We hebben de brevetten van onvermogen de laatste tijd weer te vaak kunnen uitdelen. Over open sollicitaties voor ministersposten zou eens nagedacht kunnen worden. Een minister hoeft immers niet partij-ideologisch te zijn. Hij of zij moet vooral pragmatisch ingesteld zijn, waarbij de kandidaat zich vanzelfsprekend wel conformeert aan de door de coalitiepartijen overeengekomen beleids- en uitgangspunten. Een minister die op basis van deskundigheid op die positie is gekomen zal ongetwijfeld meer ontzag afdwingen dan bij het ‘gegunde baantje’.

Laat die ministers zich vervolgens bij aantreden stuk voor stuk bij het publiek presenteren en uitleggen wat ze voorstaan, hoe ze tegen de samenleving aankijken en hun motivatie duiden om minister te willen zijn. Ook dit kan de betrokkenheid verhogen en het versterkt bovendien het bewustzijn bij bewindslieden dat ze via het parlement verantwoordelijkheid dragen naar die kiezer.

Het referendum Enkele partijen, waaronder de PVV zijn voor een bindend referendum. Persoonlijk ben ik helemaal geen voorstander van referenda – ook niet voor raadgevende -, maar ik wil niet voorbijgaan aan het gegeven dat hiermee de betrokkenheid van de burger bij de politiek vergroot kan worden. Die referenda moeten dan wel goed en duidelijk georganiseerd worden en niet op de knullige wijze waarop bijvoorbeeld het Oekraïne-referendum is gehouden. Op die manier werken referenda contra-productief en wordt het wantrouwen van de kiezers alleen maar groter. Een combinatie van raadgevend en bindend referendum valt te overwegen, waarbij bijvoorbeeld bij >50% het referendum een raadgevend karakter krijgt en bij 70% een bindend.

Betere voorlichting De verwijdering tussen burger, ook dat mag gezegd, vindt voor een belangrijk deel ook zijn oorzaak in onvoldoende kennis van het politieke werk. Geef de burger daar voorlichting over en inzicht in door middel van overheidsspotjes.