Politici zijn als konijnen die in koplampen staren

Op 28 juni 1914 werd Franz Ferdinand, de Oostenrijk-Hongaarse troonopvolger, vermoord door een Servische samenzwering. De prins bracht die dag een bezoek aan Sarajevo, waar de nationalistische student Nedeljko Čabrinović popelde om toe te slaan op een geschikt moment.

Terwijl hij stond te wachten langs de route die de prins in een open auto af zou leggen, zag hij zijn kans schoon. Čabrinović gooide een granaat in de langs rijdende wagen, maar het projectiel haperde. Franz Ferdinand aarzelde geen moment, smeet de granaat de straat op, waardoor een explosie ontstond waarbij slachtoffers vielen.

Hierop besloot de onfortuinlijke student er tussenuit te knijpen en een flesje cyaankali in te nemen om een zekere doodstraf te ontlopen. Maar ook daarbij had hij pech, het gif werkte niet (te oud misschien, wie zal het zeggen?). Daarop besloot hij uit arren moede maar over een brug te springen in de hoop te verdrinken. Het lot besloot wederom anders; ter plekke was het water slechts 20 centimeter diep. Čabrinović werd opgepakt en stierf twee jaar later aan tuberculose. Een grotere prutser die door moest gaan voor een koele moordenaar zag de wereld nooit, maar ondanks zijn gekluns werd Franz Ferdinand later die dag alsnog vermoord, waardoor de Eerste Wereldoorlog een feit werd.

We maken een flinke sprong in de tijd. Vorige week bezocht Marine le Pen haar politieke geestverwant Geert Wilders. Nee, ik ga geen verband leggen tussen deze prille vriendschap en een nieuwe wereldoorlog want dat zie ik niet gebeuren. Integendeel; hoezeer de twee ook te hoop lopen tegen verdere Europese integratie, Europa moet af en dendert onvermoeibaar verder met mensen als Guy Verhofstadt als trekpaard.

Daarom was de uitspraak van VVD’er Mark Verheijen, dat ‘eurofielen een groter gevaar voor de Europese eenheid vormen dan rechtspopulisten en eurosceptici’, nauwelijks schokkend te noemen. Het is een voldongen feit dat we met zijn allen afstormen op iets wat men ooit een Europese Regering gaat noemen. Daar verandert niemand iets aan.

Maar toch; is dit de wil van het volk? Dat blijkt nergens uit. De duidelijke ‘Nee’ uit 2005 werd door Balkenende stoïcijns terzijde geschoven. Is er dan wel genoeg democratische legitimatie voor het handelen van het Europees Parlement? De filosoof Rousseau schreef al in  1762:

Zolang verschillende mensen te zamen zich beschouwen als één enkel lichaam, hebben zij slechts één enkele wil, die betrekking heeft op het gemeenschappelijk voortbestaan en het algemeen welzijn.

Uitgaande van deze stelling, stond een democratisch gekozen parlement zelden verder van haar kiezers af als het huidige Europese. Eerder schreef ik op deze plek dat de mens vooral gedreven wordt door instincten, opportunisme en eigenrichting. Dit wordt onderstreept in bovenstaand voorbeeld. Want ga maar na: politieke partijen vertegenwoordigen per definitie deelbelangen en deelbelangen kunnen nooit worden samengebracht in het enkele lichaam waar Rousseau over rept. Laat staan als die politieke partijen ook nog eens voort komen uit verschillende culturele achtergronden. Tot zover de illusie over een federaal Europa waar een gezonde meerderheid van de Europeanen achter kan staan.

Terug naar eigen land. De JSF is er eindelijk door. Ondanks het eindeloze gedraai van menig PvdA’er bleek kabinetsdiscipline belangrijker dan de mening van een eenling. Dat the sound of freedom , zoals minister Hennis de herrie van overvliegende JSF’s omschreef, politici niet de vrijheid geeft om onafhankelijk beslissingen te nemen onderstreept dit.

Soms geven politieke partijen, landen of economische blokken de geschiedenis een klein duwtje. Als het om écht grote beslissingen gaat, zijn politici als konijnen die in koplampen staren. Ze hebben geen schijn van kans.

Dennis schreef de roman ‘De Eeuwige Mens’ (2011)

Volg Dennis ook op Twitter