Politici staken collectief kop in het zand rond toeslagenaffaire Belastingdienst

Oud-staatssecretaris van Sociale Zaken Tamara van Ark (VVD) wist niet dat de harde aanpak van de Belastingdienst zoveel ouders in diepe schulden heeft gestoken. Dat zei ze woensdagochtend tijdens de verhoren in de Kamer rond de toeslagenaffaire. Van Ark, tegenwoordig minister van Medische Zaken, zei wel te hebben gezien dat mensen in de problemen kwamen, maar miste volledig wat daar de oorzaak van was.

Woensdag is dag 7 van de verhoren rond de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst. Een speciale commissie onderzoekt hoe het kon gebeuren dat tienduizenden ouders ten onrechte als fraudeur te boek kwamen te staan met enorme financiële problemen als gevolg.

Van Ark begon haar verklaring met de mededeling niet te hebben geweten dat de Belastingdienst een ‘alles-of-niets-methode’ hanteerde. Die hield in de praktijk in dat een vergissing bij het invullen van een kinderopvangformulier, leidde tot het volledig moeten terugbetalen van alle toeslagen.

Om het ingewikkelde en vaak tot problemen leidende toeslagensysteem te versimpelen, was eerder in het regeerakkoord afgesproken om over te gaan op directe financiering. Daarmee zouden de opvangorganisaties direct geld krijgen, waardoor de ouders geen formulieren meer hoefden in te vullen. Van Ark besloot desondanks de kinderopvangtoeslag gewoon bij de Belastingdienst te houden, naar eigen zeggen op advies van haar collega Menno Snel van Financiën. Dit terwijl Van Ark op basis van signalen van ambtenaren, rapporten van de Ombudsman en alarm van Kamerleden had kunnen weten dat er bij de Belastingdienst veel misging.

Commissielid Van Aalst maakte duidelijk er niets van te begrijpen dat Van Ark destijds niet heeft doorgevraagd over de oorzaak van de grote financiële problemen bij de ouders. “Dat is toch gek? Er moet toch iemand doorvragen?” aldus een verbouwereerde Van Aalst. “Ik heb de eerste afslag gemist,” luidde de verklaring van Van Ark, die ook zei dat het haar nu “boos en verdrietig” maakt.

Asscher en Wiebes Van Ark is niet de eerste oud-verantwoordelijke die zegt van niets te hebben geweten, ondanks dat vanaf meerdere plekken alarm werd geslagen. Maandag zei PvdA-leider Lodewijk Asscher, oud-minister van Sociale Zaken, ook dat hij niet in de gaten had waardoor de problemen veroorzaakt werden. Tijdens dat verhoor bleek dat er in drie jaar tijd zeker zes momenten waren waarop Asscher gewaarschuwd werd voor de misstanden bij de Belastingdienst. De PvdA’er kon geen antwoord geven waarom hij niet ingreep.

Datzelfde geldt voor VVD’er Eric Wiebes, van 2010 tot 2017 staatssecretaris van Financiën en daarmee verantwoordelijk voor de Belastingdienst. Ook hij ontving de signalen die Van Ark bereikten, maar deed er niets mee. Naar eigen zeggen had hij geen idee dat er “een bom” ontplofte.

De zaak rond de toeslagenaffaire kwam aan het licht door onthullingen van journalisten Pieter Klein (RTL Nieuws) en Jan Kleinnijenhuis (Trouw). Zij ontdekten dat de Belastingdienst moedwillig een volledig ontspoorde ‘fraudejacht’ in stand hielden waarbij werd geselecteerd op nationaliteit en afkomst. Het was Klein tijdens zijn aanwezigheid bij de zittingen rond het terugbetalen van de toeslagen opgevallen het in alle gevallen om niet-witte ouders ging. Afgelopen zomer gaf de Belastingdienst toe dat er gebruik is gemaakt van etnische profilering.

Dinsdagmiddag vindt vanaf 13.00 uur het verhoor plaats van oud-staatssecretaris van Financiën Menno Snel (D66).