Poetin en Kirill in een orthodoxe kruistocht tegen Oekraïne

De invasie van Oekraïne is vooral ook bedoeld om te interveniëren in een kerkstrijd.

De voorlaatste Groene had weer een fraaie Joep Bertrams: ‘Geestelijk leider’. Hierop was Poetins hoofd bekleed met de parafernalia van de metropoliet van Moskou. Een schot in de roos, want het gaat om een morph van Poetin en Kirill, de patriarch van Moskou.

Allerlei amateurpsychologen speculeren over een eventuele gekte van de Russische president en anderen verwijzen naar de conservatie denkers die hem zouden hebben geïnspireerd. Met name naar de antisemitische, hyper-religieuze aristocraat Ivan Iljin, die uit enthousiasme voor Hitler zelfs Duitser werd, maar afhaakte toen die het ‘Slavisch ras’ minderwaardig verklaarde aan het Germaanse. De man stierf als balling in Zwitserland, maar Poetin liet hem in 2005 herbegraven in Rusland en legde vier jaar later samen met orthodoxe monnik Tichon Sjevkoenov bloemen op zijn graf. Monarchist was Iljin ook, zijn peetvader heette tsaar Alexander III van Rusland. Gaat het bij Poetin dus niet gewoon om de kerk?

Hij is niet alleen maar populair bij alt-rechts in Europa en conservatieve christenen in de Verenigde Staten omdat ze in hem een ‘sterke man’ zien, maar ook omdat zij als christenen de ‘cultuurstrijd’ vrezen te verliezen. Zoals Eric Zemmour in Frankrijk en onze eigen volksnationale gideonsbende in de Tweede Kamer.

De morph van Bertrams was zo raak omdat men meestal de Russisch-orthodoxe Kerk als een onafhankelijk opererende entiteit beschouwt. Zelfs toen de patriarch Kirill onlangs had gepreekt dat hij Poetin steunde, want ‘de redding van de mensheid staat op het spel’.

Volgens de patriarch wil Oekraïne bij een club landen horen die verplicht dat je gay prides houdt. Zo worden ze gedwongen tot ‘zonde’, en tot ‘ontkenning van God en zijn Waarheid’. Kirill is net als Poetin afkomstig uit Sint-Petersburg, was eveneens agent van de KGB en werd tien jaar geleden op zijn site betrapt met een oligarchenhorloge van $30.000 aan de pols. Citaat uit een preek: ‘Waar komt het Russische land vandaan", het land dat nu Rusland en Oekraïne en Wit-Rusland en andere stammen en volkeren omvat. De eenheid tussen deze drie is geestelijk en door God gewild. De duivel is bezig aan die eenheid te tornen.’

Kirills kudde vormt de kern van Poetins achterban en regeringspartij Verenigd Rusland.

De verstikkende band tussen de conservatieve, orthodoxe kerk en de op papier seculiere staat is al in tien jaar geleden in Rusland zelf aan de orde gesteld door de band Pussy Riot. Ze protesteerden tegen de herverkiezing van de orthodox-Russische president Poetin. Bewust kozen zij als locatie de Christus Verlosserkathedraal in Moskou. Een kitscherige imitatie van de Aya Sofia, die de overwinning op Napoleon moest vieren, maar pas in 1883 ter gelegenheid van de kroning van de tsaar werd ingewijd. De communisten sloopten het gedrocht in 1931 om er een ander gedrocht voor in de plaats te stellen, het Paleis van de Sovjets. Een wolkenkrabber hoger het Empire State Building - 415 meter – bekroond door een reusachtig standbeeld van Lenin. Gelukkig was de grond te drassig en werd de bouwput pragmatisch veranderd in het Moskvazwembad. 

Na de val van de Sovjetunie moest volgens de nieuwe symboolpolitiek van Jeltsin en zijn oligarchen het kerkelijke gedrocht vanzelfsprekend weer worden herbouwd. Poetins voorganger verleende al meteen in 1990 toestemming. Tien jaar later werd het gedrocht ingewijd. Vijf jaar later werd Ivan Iljin er herbegraven.

De invasie van Oekraïne is vooral ook bedoeld om te interveniëren in een kerkstrijd. Poetin en de zijnen vinden dat Russisch-orthodoxe gelovigen in Oekraïne gered moeten worden, sinds een deel van de kerk in Oekraïne een paar jaar geleden van hen losbrak. Zie Kirills goddelijke drie-eenheid hierboven.

Deze dagen hebben mensen het vaak over ‘een slappe, naïeve houding’ die EU-landen de laatste jaren tegenover het Kremlin hebben aangenomen.

Veel merkwaardiger vind ik de naïeve attitude tegenover religieuze organisaties. Vrijheid van godsdienst, toch? De enorme invloed van de kerken echter op de regeringspolitiek in de voormalige Oostbloklanden wordt zelden als een negatieve factor gezien. Achterlijke opvattingen over abortus, homoseksualiteit, de rol van de vrouw, minderheden en vreemdelingen worden toegeschreven aan politici. Niet aan hun kerk. 

Maar de schuld aan de agressie tegen Oekraïne delen de president en de patriarch.