'Pleur op' of keurig christen… wie is de echte Mark Rutte?

Premier Mark Rutte mocht afgelopen zondag in de Haagse Duinzichtkerk de ‘Preek van de Leek’ uitspreken. Deze keer dus geen ‘pleur op’. Hij hield een persoonlijk getint en genuanceerd  verhaal. Wat al bekend was, kreeg meer duiding: Rutte is een fatsoenlijk christen die de kerk niet plat loopt, maar zich er wel thuis voelt.

Rutte ziet geloofsgemeenschappen als maatschappelijk kapitaal. Zijn mensbeeld is niet puur individualistisch. Als liberaal vult hij het geloof open en vrijzinnig in. Tegelijk sluit hij aan bij een aantal centrale punten uit de Bijbel en de christelijke traditie.

Voor wat geloof voor hem betekent, komt de premier met een citaat van Freek de Jonge:  ‘Niets heeft betekenis, we geven er betekenis aan. De godsdienst kan je daar in trainen. Als dat wegvalt, worden we manipuleerbaar en robotesk in onze reacties.’  En Rutte vervolgt: ‘Wat De Jonge zegt is: het geloof geeft niet alleen betekenis. Het werpt ook een dam op tegen het betekenisloze, dus tegen leegte en onverschilligheid. Het maakt mensen weerbaar en zelfstandig, want niet-manipuleerbaar.’

De preek van de premier wekt sympathie. Over de hervormde kerk van zijn jeugd zegt de premier: ‘De Scheveningse nettenboeter zit er naast het Kamerlid, de directeur van Shell naast de tramchauffeur, de ouderling naast de toevallige badgast.’ En iets verderop zegt de premier: ‘Je kijkt niet op tegen de professor of de minister-president. En je kijkt niet neer op de vuilnisman of de postbode.’

Ook kiest Rutte voor een inclusieve benadering. Moslims worden als vanzelfsprekend in het rijtje van gelovigen in Nederland opgenomen. En de premier benadrukt het belang van Artikel 1 van de Grondwet: het gelijkheidsbeginsel.

Hoe sympathiek en weloverwogen Ruttes verhaal ook is, er gaat iets bij me wringen. Is dit dezelfde man die onlangs nog ‘pleur op’ riep om niet aan rechtse flinkheid onder te doen voor Geert Wilders? Is dit dezelfde man die met droge ogen beweert dat er in Nederland geen armoede bestaat? Is dit dezelfde man die eerder dit jaar vluchtelingen publiekelijk opriep om thuis te blijven? En is dit dezelfde man die onlangs een ‘plan voor Nederland’ presenteerde waarin helemaal niets doorklonk over een broodnodig en ambitieus klimaatbeleid?

Wat heeft het knusse kerkgevoel van Mark Rutte te maken met het kritische geluid van de Bijbelse profeet Micha die sociaal onrecht aan de kaak stelt en machthebbers daarover bekritiseert? Wat heeft het te maken met de radicale openheid van Jezus ten opzichte van vreemdelingen? En wat met een doorleefde vorm van rentmeesterschap?

Vorige week nog schreven bisschop Gerard de Korte en de protestantse predikant en voorman René de Reuver in een  opiniestuk  in Trouw: ‘In een samenleving waarin onderlinge solidariteit en de menselijke maat de boventoon voeren, verwachten de kerken meer van de overheid. Kerken blijven als bondgenoot bijdragen aan armoedebestrijding. Maar als luis in de pels roepen wij op meer te doen voor de meer dan 600.000 huishoudens in de problemen.’

Geloof maakt mensen weerbaar en zelfstandig, want niet-manipuleerbaar. Het is een mooie gedachte inderdaad. Goddank geldt deze gedachte ook voor de mensen die de sympathieke  feel good  preek van onze premier hoorden of nalazen.