Pil tegen duurzaam doemdenken

In dezelfde week dat de zoveelste energiebobo de ondergang predikt als ze hun fossiele centrales moeten sluiten, toont een nieuw Urgenda-rapport juist aan dat Nederland weinig in de weg staat om binnen 20 jaar op 100% duurzame energie over te schakelen.

Door Pier Vellinga en Roebyem Anders

Natuurlijk doet het zeer om bijna 5 miljard Euro aan fossiele centrales in Nederland en Duitsland af te moeten schrijven zoals Peter Terium, topman van het Duitse energiebedrijf RWE aankondigde. En natuurlijk leg je de schuld liever ergens anders neer. Dus haal je uit naar producenten van wind- en zonne-energie die niet alleen jouw markt bederven, maar ook een gevaar vormen voor de continuïteit van de energievoorziening.

Europese energiebedrijven vertonen verrassend veel overeenkomsten met de traditionele Amerikaanse auto-industrie aan het begin van dit millennium. Vette winsten smolten weg door moordende concurrentie van technisch betere en energiezuinigere auto’s uit Europa en Japan. Maar in plaats van als de donder te gaan innoveren, staken de bedrijven al hun energie in het dwarsbomen van fuel efficiency standaarden en hogere benzineaccijns.

Schaamlap Ook de Europese energiereuzen wijzen liever op duurzame gevaren dan op hun eigen foute inschattingen. De vraag naar elektriciteit groeide minder dan ze hadden verwacht terwijl het aanbod van duurzame elektriciteit – met voorrang op het net – juist harder groeide. Door stug fossiele centrales te blijven bouwen en nauwelijks te investeren in duurzame opwekcapaciteit staan traditionele spelers nu aan de verkeerde kant van streep.

Zelfs de International Energy Agency (IEA) – van oudsher een bastion voor fossiele energie – meent dat het elektriciteitsnetwerk in rijke landen zonder veel extra kosten een aandeel van 30% of meer uit wind en zonne-energie zou kunnen verwerken.

De omslag die nodig is, zo schrijft IEA in haar recente rapport de The Power of Tranformation, is vooral een zaak van een andere organisatie en niet van geld. Dat betekent: ruim baan voor nieuwe flexibele energieproducenten en smart grid technologie en het afbouwen van inflexibele fossiele megacentrales, ofwel de core business van bedrijven als RWE.

Geen luchtfietserij Een ander medicijn tegen het duurzame doemdenken van traditionele energiebedrijven is de vandaag verschenen Urgenda-studie Het kan Als Je Wilt! Hoofdvraag: welke stappen moet Nederland zetten om in 2030 100% duurzame energie te gebruiken?  

Om kritiek over luchtfietserij voor te zijn heeft Urgenda een conservatieve benadering gekozen. Voor de scenario’s is het gerespecteerde energietransitiemodel van Quintel gebruikt, gevoed met aannames van (traditionele) energieleveranciers en bedrijven als Shell en GasTerra. Verder wordt geen voorschot genomen op toekomstige innovaties en gaan de scenario’s uit van de huidige stand van technologie.

De door tientallen experts gecheckte resultaten zijn even verrassend als bemoedigend.  Het 100% duurzame energiescenario in 2030 levert niet alleen enorme milieuwinst op ten opzichte van het business as usual scenario. De jaarlijkse uitgaven aan energie liggen ook nog eens ruim 5% lager.

Besparing is crux Hoe kan dit? De crux zit hem in iets dat niets met windmolens en zonnepanelen te maken heeft: energiebesparing. Bij de huidige stand van technologie kan het energieverbruik in energie-intensieve bedrijfssectoren en de woningbouw – zonder buitensporige kosten en uitgesmeerd over 20 jaar – met 50% worden verlaagd.

Het energieverbruik dat rest, wordt gedekt door sterk uitgebreide capaciteit aan wind en zonne-energie gecombineerd met forse inzet van biomassa. Dit laatste zou weliswaar betekenen dat Nederland voorlopig bijna 40% van haar energiebehoefte moet importeren (totdat smart grids en opslag grootschalig worden ingezet), maar in het business as usual scenario ligt de import van fossiele brandstoffen dubbel zo hoog. En dan zijn de toekomstige duurzame innovaties nog niet eens meegenomen.  

Onze tip voor de volgende energiebobo die u hoort klagen over duurzame energie: zet de tv uit en breng wat flessen naar de glasbak.

Roebyem Anders is medeoprichter en directeur van online zonnepanelenaanbieder Zonline. Zij werkt al 25 jaar in de duurzame energiesector. Je kan haar volgen via Twitter: @roebyem

Pier Vellinga is voorzitter van Urgenda en hoogleraar klimaatwetenschappen aan de Wageningen Universiteit en Vrije Universiteit