Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Perverse trekken

  •  
17-09-2013
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
BNNVARA fallback image
Ons systeem vertoont op alle fronten perverse trekken en moet dan ook veranderen
Sinds het uitbreken van de crisis vernemen wij dagelijks over de misstanden van onze manier van leven. Of het nu gaat om de bonussen, het gerotzooi met voeding, of kinderarbeid in de kledingindustrie: op alle fronten vertoont ons systeem perverse trekken.
Terwijl een wereldwijde beweging als Occupy verweten wordt hiervoor geen pasklare antwoorden te hebben, voelen heel veel mensen dat de tijd gekomen is om dit systeem te veranderen. Want, iedereen beseft dat zelfs het eventueel aantrekken van de economie de dieperliggende financiële instabiliteit niet zal wegnemen.
Wanneer we willen komen tot verandering moeten we lering trekken uit het verleden. In de afgelopen honderd jaar werd vaak geprobeerd ons systeem te veranderen. Een goed voorbeeld hiervan was de protestgeneratie uit de jaren ’60 en ’70. In de V.S., Europa en ook Nederland maakten miljoenen jongeren gebruik van hun democratische recht om tegen ons systeem protest aan te tekenen en alternatieven voor te stellen. Het concernkapitalisme, consumptiegroei, uitbuiting in de Derde Wereld, bestaande arbeids- en eigendomsverhoudingen en de oorlogsindustrie, werden door hen fel gekritiseerd.
Ondanks de wereldwijde omvang van dit proces heeft dit niet geleid tot systeemverandering. Dit kwam omdat het systeem veel vormen van kritiek op behendige wijze wist te annexeren. De protestkleding en haardracht werden hip en door de commercie ingelijfd. Democratisering van het onderwijs en een liberalisering van de seksuele moraal werden toegestaan, terwijl het consumptiepeil verder toenam. Laat dit voor de veranderaars een les zijn: zorg ervoor dat het veranderen niet hip wordt, want dan ligt het snel bij de ramsj.
Maar er zijn ook veranderaars die wel in staat waren een revolutie te ontketenen. Mensen als Lech Walesa van Solidarność, Martin Luther King en Mahatma Gandhi. De laatste hanteerde een zeer intelligente strategie. Gandhi was een compromisloze figuur die op behendige wijze de populaire meningen uit zijn tijd wist te vermijden en zelfs meerdere malen in hongerstaking ging om zijn standpunten kracht bij te zetten. Gandhi was dan ook geen relativist, maar een moralist met een heel duidelijk vijandbeeld. Een vijandbeeld dat niet bestond uit mensen, maar uit gedrag en denkbeelden. Met zijn methode van de ‘vreedzame non-coöperatie’ – het weigeren om onderdrukkende of discriminerende regels en wetten na te leven – bracht hij de Britten tot wanhoop. En natuurlijk was Gandhi een man die van zichzelf en van zijn medestanders eiste dat ze de mentaliteit van vredelievendheid en wederzijds respect zelf zouden voorleven. Veranderen, zo stelt Gandhi, heeft voorbeelden nodig.
Wanneer we kijken naar de wereld waar wij in leven dan kunnen we stellen dat we er met hippe duurzaamheid of een stukje verantwoordelijkheid (alleen) niet zullen komen. Dit is geen cynische constatering maar, Gandhi memorerend, een voldongen feit. Er wordt om te veranderen een commitment, engagement en solidariteit verwacht. Veranderen, wat wil zeggen het toewerken naar een rechtvaardige en bovenal humane samenleving, vereist een gemeenschappelijke inspanning. Het doel dat we daarbij voor ogen moeten houden laat zich formuleren door de volgende vraag: ‘wat voor wereld willen wij in ecologische, sociale en politieke zin onze kinderen nalaten?’
Dit artikel is geschreven door Tiers Bakker en Robin Brouwer. Brouwer adviseert maatschappelijke sectoren, bedrijven en overheden die tot verandering willen komen.
Dinsdag 17 september vindt in Amsterdam in De Nieuwe Liefde het programma ‘Voorbij het neoliberalisme’ plaats. Kun je er niet bij zijn? Kijk dan hier live mee.
In het verleden zijn vele pogingen gedaan om een alternatief te bieden voor het consumptieve kapitalisme. Dergelijke initiatieven hebben niet altijd blijvende verandering opgeleverd. Hoe komen we wél tot succesvolle, daadwerkelijke verandering van ons maatschappijsysteem? En welke rol is daarin voor ons burgers weggelegd? O.l.v. maatschappijfilosofen Robin Brouwer en Tiers Bakker. Met Denker des Vaderlands René Gude.
Voorbij het neoliberalisme – Strategieën voor verandering Dinsdag 17 sept – 20.00 uur Grote Zaal €10 / €7,50 (CJP, studenten, Stadspas) De Nieuwe Liefde – Da Costakade 102, Amsterdam

Meer over:

opinie, leven
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Reacties (13)

JAWEH
JAWEH17 sep. 2013 - 16:16

Mijn voorspelling: Pas na een nieuwe bankencrisis zal men tot inzicht komen. Dit inzicht zal verworven worden door een immens grote prijs daarvoor te betalen. Het fysieke en geestelijke welzijn van honderden miljoenen wereldbewoners zal moeten worden opgeofferd om zover te kunnen komen.

deltanine
deltanine17 sep. 2013 - 16:16

Het is nu live, interessant!

deltanine
deltanine17 sep. 2013 - 16:16

Iedereen moeilijk kijken :D Vind dit een prettige manier om over de samenleving te discussieren. Natuurlijk kom je op zon avond niet tot baanbrekende ideeen, maar wie weet! En complimenten voor de productie!

rbakels
rbakels17 sep. 2013 - 16:16

Door bezuinigingen op onderwijs weten de mensen zo weinig van economie dat ze verdere bezuinigingen niet kunnen tegenhouden, en als dat zo doorgaat keren we nog terug naar de prehistorie. Zo hoor je nooit dat "marktwerking" op zich niets zegt: er is marktwerking die het systeem vanzelf in het gareel houdt (concurrentie prikkelt leveranciers waar voor hun geld te leveren), maar ook averechtse marktwerking. Economen weten dat zgn. "externaliteiten" de marktwerking nogal eens verstoren: als iemand voordeel heeft en het daarmee verbonden nadeel door een ander wordt betaald heeft hij een perverse prikkel om iets te doen wat maatschappelijk bezwaarlijk is. Ook kunnen positieve externaliteiten optreden: als alleen anderen profiteren van bepaalde activiteiten zul je daar niet gauw aan beginnen. De oplossing is dat externaliteiten "geïnternaliseerd" worden: dat maatregelen worden genomen opdat het nadeel resp. profijt toch bij de (economisch) handelende persoon neerdaalt. Zo kun je met een uiterst liberale benadering (geen VVD benadering!) toch correctiemechanismen creëren. Dat in Europa de banken lang niet zo voortvarend worden aangepakt als in de VS komt doordat eurosceptische cynici zagen aan de stoelpoten van de EU. Ik wed dat zogenaamde intellectuelen die zich tegen de EU verzetten gesponsord worden door het bankwezen. Tja, ze werken aan kapotbezuinigde universiteiten en moeten wel bijklussen om rond te komen. Hoogleraren zijn steeds meer bereid elke gewenste mening te geven als ze daar voor betaald worden. En dat is heel foute marktwerking!

johannn2
johannn217 sep. 2013 - 16:16

Wat er mis is met het systeem is dat het a-moreel is, en dat een immoreel gebruik ervan vaak het meeste profijt oplevert.

[verwijderd]
[verwijderd]17 sep. 2013 - 16:16

We zouden wel gek zijn als we het systeem dat ons ongekende welvaart, een record levensverwachting, langdurige vrede, meer vrije tijd dan ooit tevoren, en nog veel meer zegeningen heeft gebracht aan de kant zouden zetten. Ook omdat geen enkele van de vele andere systemen die in de loop der eeuwen geprobeerd zijn qua succes ook maar in de buurt van dit systeem komt. Evolutie is dus een veel verstandigere strategie dan revolutie.

4 Reacties
JAWEH
JAWEH17 sep. 2013 - 16:16

Te makkelijk blits. Het systeem gaat onherroepelijk ten onder. Dat krijg je ervan als je geld als schuld met rente in deze wereld brengt. De boel kan echter nog steeds gered worden. Dat kan door geld zijn machtsfunctie te ontnemen en Geselli wees ons daarin de weg. En er is inderdaad een enorme rijkdom in deze wereld. Die zal echter beter verdeeld moeten worden als we onze verzorgingsstaat willen behouden. Hoeveel heeft een mens nodig om in weelde te kunnen leven. Ik kan onder de huidige omstandigheden leven als een koning voor 1200 euro netto in de maand. Hoeveel geld heb jij dan nodig Blits om goed te kunnen leven ? Ik weet zeker dat je daar geen antwoord op durft te geven...

Sonia2
Sonia217 sep. 2013 - 16:16

En dan bedoel je dus ook echt "ons", is het niet? Jij bent echt een schitterend voorbeeld van beperkt en afhankelijk denken met tunnelvisie. Ga je eerst maar eens afvragen hoe het komt dat "wij" het zo goed hebben, en niet degenen die het niet goed hebben.

lembeck
lembeck17 sep. 2013 - 16:16

Dat systeem wordt nu dus afgebroken. Zelfs met jouw toestemming (andere topics).

johannn2
johannn217 sep. 2013 - 16:16

Ons systeem zit vol revoluties, Blits. Net als (biologische) evolutie vol met revoluties zit, trouwens. Revoluties zetten niet alles aan de kant, maar bouwen voort op bestaande voorwaarden.

[verwijderd]
[verwijderd]17 sep. 2013 - 16:16

Systemen die pervers zijn vallen nog wel bij te spijkeren. Erger zijn culturen. De vrijheden die die bejubelde baby-boomers zich toe-eigenen, eerst als progressieve jongere en later als neo-liberale gelovige geven een perversie aan die in ieder mens zit: gebruik maken van wat kan, dit egoïsme met mooie woorden verkopen, moraal als betuttelend beschouwen en vooral jezelf als verlossende generatie beschouwen. Zo pervers als mensen kunnen systemen nauwelijks zijn.

2 Reacties
lembeck
lembeck17 sep. 2013 - 16:16

Ik ben een babyboomer en zit de wereld met verbijstering te bekijken. Graaien, hebberigheid, mensen in de armoede storten en over hun hoofden heen ze nog een poot uitdraaien. Zo ben ik niet opgevoed en zo zal ik nooit zijn. Witte, grijze mannen in grijze en blauwe pakken staan te trappelen op mijn goede naam en hebben daar duidelijk schijt aan. Ik ga me voor dit soort griezels niet eens plaatsvervangend schamen. Ik weet van mijzelf dat ik zo niet ben en nooit zal worden, zelfs al zou ik een loterij winnen. Dan nog houd ik wat ik nodig heb voor een normaal leven zonder gekke dingen en al helemaal zonder extreme luxes (Villa Versage bv) en de rest geef ik weg. Ik wil zelfs niet de kans lopen ooit zo te worden.

johannn2
johannn217 sep. 2013 - 16:16

Je kunt een generatie niet aanspreken alsof het een individu is, Chris. Niet elk van hen aanspreken op de zonden van anderen van hun generatie, niet hen collectief verantwoordelijk stellen. Dat is net zo discriminerend als het iemand aanspreken op de daden van een ander van datzelfde geloof, etniciteit of ras omdat ze tot datzelfde geloof, etniciteit of ras, of diezelfde generatie horen. Tot een generatie behoren is geen schuld.