Joop

Participatie is een goed middel voor goede besluiten, maar wel met bijsluiter

  •  
25-12-2021
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
142 keer bekeken
  •  
44496429000_d3c4364811_k
Wederzijds respect en redelijkheid is een voorwaarde om verantwoordelijkheid te dragen, anderen de ruimte te gunnen en zo nodig het eigenbelang opzij te zetten
Ik heb eerder geschreven over de ervaringen van bestuurders met participatie, over het belang van goed verwachtingenmanagement, de participatieladder en het gevaar van “u vraagt, wij draaien”. Steeds gaat het om de valkuil dat de grootste schreeuwers het meest voor elkaar krijgen, en dat het echte algemene belang te weinig wordt gediend.
Als burgers iets van de overheid gedaan willen krijgen, of als ze willen dat een voorgenomen besluit teruggedraaid wordt, zijn ze maar weinig geneigd om toe te geven dat hun eigen standpunt beperkt is of dat het eigenbelang voorop staat. Als er lange tijd geen weerwoord wordt gegeven over een bepaalde kwestie wordt de belanghebbende steeds meer in zijn eigen gelijk/mening gesterkt.
Ik wil participatie niet een op een vergelijken met de gesprekken die ik over allerlei kwesties met mijn kinderen heb gevoerd, maar toch zijn er overeenkomsten. Als ik me in een gesprek alleen maar autoritair opstel, dan voelen mijn kinderen zich miskend, als ik luister en mijn persoonlijke mening geef is dat acceptabel. Maar als het op beslissen aankomt dan is er toch vaak weerstand als ik anders besluit dan mijn kinderen voor ogen hadden, hoe gefundeerd mijn argumentatie ook is. Het kan zijn dat na enig gemopper mijn besluit wordt geaccepteerd, maar ook kunnen kinderen proberen om zich aan het besluit te onttrekken. Wanneer het gaat om acute kritische situaties grijp ik direct in, en ik geef naderhand wel rekenschap van mijn handelen. Zo’n pedagogisch afstemmingsproces luistert nauw, maar als het is gebaseerd op redelijkheid en het vinden van een goede balans is er vertrouwen dat het genomen besluit het meest optimaal is. Het omgekeerde geldt ook: als blijkt dat het besluit slecht uitwerkt, groeit het wantrouwen en de tegenstellingen tussen partijen.
Het proces zoals hier beschreven speelt ook in de relatie tussen overheid en burger, al is het vaak complexer, dynamischer en over langere termijn. Goed besturen brengt met zich mee het tijdig informeren van belanghebbenden, genoeg ruimte bieden voor dialoog, maar ook tijdig knopen doorhakken, waarbij de balans tussen algemeen belang en individueel belang zo goed mogelijk wordt afgewogen. Het is daarbij essentieel dat bestuurders burgers niet alleen aanspreken of betrekken vanuit hun individuele belangen. Bestuurders moeten de kans grijpen om belanghebbenden als lid van de gemeenschap te betrekken en hun aanspreken op de bereidheid om het gezamenlijke belang mee te nemen in hun standpunten. De ervaring leert dat de meeste mensen geneigd zijn om rekening te houden met anderen in een constructief overleg klimaat. Wederzijds respect en redelijkheid is een voorwaarde om verantwoordelijkheid te dragen, anderen de ruimte te gunnen en zo nodig het eigenbelang opzij te zetten.
Overheidsbeleid is in veel gevallen gericht op de middellange en lange termijn, wat meebrengt dat de kosten vaak voor de baten uitgaan. Ofwel, de pijn wordt op de korte termijn gevoeld, ten behoeve van verbeteringen op de langere termijn. Dat is voor veel mensen lastig, en daarom is een goede communicatiestrategie onontbeerlijk. Helaas zijn de afgelopen jaren in onze neoliberale marktsamenleving op lokaal, maar zeker op landelijk niveau veel zaken vanuit privatisering en individueel belang mis gegaan, terwijl er van gedane beloftes in functie van de kwetsbaren en het algemeen belang weinig terecht is gekomen. Daardoor is het wantrouwen van groepen burgers naar de overheid gegroeid.
Om het tij te keren is hernieuwde aandacht nodig voor de goede balans tussen individueel belang, groepsbelang en algemeen maatschappelijk belang. Dit moet door de huidige beleidsmakers en bestuurders veel beter worden geborgd en duidelijk worden gemaakt. Soms door de rug recht te houden maar ook door goed te luisteren naar een tegengeluid. Het tonen van voorbeeld gedrag in functie van het algemeen belang moet hierbij voorop staan.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar

Reacties (10)

Minoes&tuin
Minoes&tuin28 dec. 2021 - 8:27

Het is simpelweg zo dat in deze maatschappij er onderscheid wordt gemaakt in de waarde van de stemmen. De ene stem heeft meer invloed dan de andere. Niet omdat het niet klopt wat die zegt, maar omdat hij dichter bij die van de gewenste uitkomst ligt, er altijd naar toegerekend wordt. Ik ben derhalve niet optimistisch. Nooit gehoord van stemmen in de woestijn!

gimli55
gimli5527 dec. 2021 - 8:22

Participeren heeft de oplossing in zich, en participeren is meedoen. Dat meedoen heeft alleen zin als er naar geluisterd wordt en niet wanneer de uitkomst zoals zo vaak al aangenomen is om het gestelde doel coute que coute te bereiken. Hier wordt vaak gesteld dat er te veel wordt geluisterd en dat dat aan de burgers ligt die met onmogelijke eisen komen. Dat is aantoonbaar niet waar gebleken in het verleden, wat bol staat van opgelegde besluiten zonder de burger er in te betrekken. Uiteraard zijn er altijd individuele voorbeelden te noemen waarin de reageerder op door de burger aangedragen fouten gewezen kan worden of besluiten waar de reageerder het niet mee eens is. Dat heeft niets met participatie te maken en de overheid kan ook niet bepalen wat wel en wat niet participeren is. Dat komt dezelfde overheid wel heel mooi uit in de verdeel en heers tactiek. Als er niet geluisterd wordt, moet de burger harder schreeuwen om gehoord te worden en dan neemt de overheid het weer niet serieus, want er wordt zo hard geschreeuwd. Als de overheid kan bepalen waar wel en waar niet naar geluisterd wordt, is er geen sprake van participeren. De participatie moet wel enige betekenis hebben, anders verliest de burger het vertrouwen in de overheid en is participatie een lege en loze term. Dat laatste is juist nu met het neoliberale systeem een feit, ik hoef alleen maar naar de gaswinning schade en de afhandeling te wijzen. Als de overheid participatie als schaamlap gebruikt, zal de burger het ook als zodanig herkennen, dan kun je het plaatsen bij de vele andere "posititieve" zaken als eigen verantwoordelijkheid, minder bureaucratie, goedkoper, efficiënter, en last but not least beter. Het is het NLP van de regering, het manipuleren van de werkelijkheid en het gebrek aan vertrouwen van diezelfde overheid. Ook daar zijn genoeg voorbeelden van, ik zal ze niet opnieuw herhalen. Wat je zaait als overheid, oogst je ook. Zaai je verdeeldheid, krijg je verdeeldheid. Zaai je discriminatie, dan oogst je discriminatie van nadersdenkenden. Zaai je racisme dan oogst je racisme van te kiezen partijen. Eis je solidariteit zonder daarin geïnvesteerd te hebben, oogst je het tegenovergestelde, zeker met de al 40 jaar propaganda richting het individualisme. De partijen die ooit solidariteit in hun programma hadden staan, zijn al jaren gelden kaltgestelt en gesensibiliseerd. Het systeem faalt en blijft falen en de aanhangers van het falende systeem blijven wijzen naar anderen.

adriek
adriek26 dec. 2021 - 8:39

"U vraagt wij draaien" is niet door Rutte uitgevonden, maar zijn beleid blinkt wel heel erg uit in ad hoc maatregelen. Neem daarbij de steeds verdergaande politisering van de Eerste Kamer en flinke hoeveelheid rommelwetgeving is gegarandeerd. Wie maakt zich nog druk om uitvoerbaarheid? Lagere overheden die met de papierwinkel aan de slag moeten - vaak met te weinig geld en te weinig expertise - zien zich genoodzaakt zich te focussen op het naar tevredenheid van 'Den Haag' schrijven van jaarrapporten en verwaarlozen de - echte - resultaten. Schaalvergroting moet het maar oplossen waardoor het bestuur weer een stapje verder weg komt te staan. De burger zal dus hard(er) moeten schreeuwen om gehoord te worden. En de rest burger verliest - waarom toch? - het vertrouwen.

Déjà vu
Déjà vu26 dec. 2021 - 2:36

VVD'er Rutte zegt dat ie tijdens zijn leven geen visie heeft ontwikkeld. D'r is geen enkel reden om aan die uitspraak te twijfelen! Zoals gevoeglijk bekend, bedient hij hoofdzakelijk zijn eigen achterban en gaat voorbij aan het algemeen belang. En dat is het overheidsbeleid waarmee we te maken hebben. U zegt: "Om het tij te keren is hernieuwde aandacht nodig voor de goede balans tussen individueel belang, groepsbelang en algemeen maatschappelijk belang.' Waarde heer: Uw boodschap zal met gelach ontvangen worden bij rechts Nederland.

5 Reacties
lmgikke
lmgikke26 dec. 2021 - 10:43

Mag ik er op wijzen dat geen visie op zichzelf dus ook een visie is? Tuurlijk heeft Rutte een visie, hij wil Rutte IV om de klus af te maken. Zijn zijn eigen woorden. Een klus afmaken getuigd van visie. Zijn visie voor Nederland: Eigen verantwoordelijkheid voor de burger, Nachtwakersstaat als vorm.

LaBou
LaBou 26 dec. 2021 - 11:27

"Zijn visie voor Nederland: Eigen verantwoordelijkheid voor de burger, " Eigen verantwoordelijkheid rutte-stijl is newspeak voor " zoek het zelf maar uit, wij van de haves zorgen alleen voor ons eigen"

Eid
Eid26 dec. 2021 - 12:31

@Dejavu U verwijt Rutte alleen z'n eigen achterban te bedienen. Los van het feit, dat zijn achterban dat zeker nu niet zo vindt tav het huidige regerrakkoord, welke partij ad macht doet dat niet? Dat u dat misschien bij een andere partij wel zou vinden, komt waarsch omdat u dat 'algemene belang' identificeert met de belangen van uw eigen groep?

Griezel in post-gezellig Nederland
Griezel in post-gezellig Nederland26 dec. 2021 - 12:48

zijn klus afmaken getuigt niet van visie maar fantasieloosheid, gezien de verkiezingsslogan voor het CDA in de jaren 80 was "Laat Lubbers zijn karwij afmaken" Bij die posters werd trouwens vaak het woord karwij doorgekrast en niemand die liep te blèren over bedreigingen .

DaanOuwens
DaanOuwens27 dec. 2021 - 16:41

@ lmgikke Jij schrijft: Mag ik er op wijzen dat geen visie op zichzelf dus ook een visie is? Nee dat mag je niet. Geen visie is geen visie. Geen eten is geen eten en geen rechten is ook geen rechten. En je schrijft: Zijn visie voor Nederland: Eigen verantwoordelijkheid voor de burger, Nachtwakersstaat als vorm. Dat is zijn visie helemaal niet. Niet voor niets worden er door het kabinet miljarden geïnvesteerd in coronasteun voor bedrijven, in landbouwbeleid, in zorg en onderwijs. Een universitaire studie is in Nederland niet duur. Als de burger eigen verantwoordelijkheid zou dragen ging er veel minder geld naar ondernemers, konden bedrijven veel gemakkelijker failliet gaan. Een nachtwakersstaat is het daarmee ook niet. De participatiewet ontneemt mensen eigen regie en verantwoordelijkheid. Dus hoe jij tot deze uitspraken komt is mij een raadsel. Wat Rutte doet is onderscheid maken tussen Nederlanders. De middelen worden ingezet ten behoeve de groep die hij ziet als de gewone hardwerkende Nederlander. Als het goed met je gaat heb je de steun van de overheid in Nederland. Als het slecht met je gaat ben je een paria en parasiet en is het je eigen schuld. Ben je fraudeur en lui en dom. En om die groep Nederlanders te bestrijden is volgens Rutte alles geoorloofd.

Griezel in post-gezellig Nederland
Griezel in post-gezellig Nederland25 dec. 2021 - 17:44

Nou ok, jij bent leerkracht in een hedendaags systeem dat helaas nogal primitief aandoet maar u doet u best om een beetje met uw leerlingen te communiceren via een totaal ongelijke verhouding, gezien u de autoriteit bent die daar zonder enige inspraak van de leerlingen is komen zitten. Op dat vlak is uw positie inderdaad te vergelijken met die van de burger en de staat - die staat zit daar ook zonder inspraak, de burger mag echter wel een keer per vier jaar een nieuwe conciërge kiezen . Maar de verhoudingen zijn verder anders. Als we de verhoudingen zouden moeten spiegelen aan het onderwijs dan bent u de aannemer van het bedrijf dat de school komt slopen en zijn de leerlingen de mensen die dachten dat ze kwamen om iets te leren .