Parentificatie is een zware diagnose

Dat er om uiteenlopende redenen vaak niet zonder diagnose gewerkt kan worden in de geestelijke gezondheidszorg begrijpt iedereen wel. Als je de hulp aan mensen binnen een zorgverzekeringsstelsel wilt onderbrengen ontkom je niet aan een systeem. Over de zin en onzin van het psychiatrische classificatiesysteem DSM is al veel gezegd en geschreven, en daar valt ook weinig nieuws aan toe te voegen. Het is de realiteit waar je mee moet leven als hulpverlener. En het (Amerikaanse) systeem is ook allesbepalend in de Nederlandse ggz doordat onze verzekeraars het hanteren.

Er is wel een ander bezwaar aan diagnosen dat aandacht verdient: alles wat NIET in het gehanteerde systeem staat krijgt daardoor geleidelijk steeds minder aandacht. Bijvoorbeeld: mensen die kampen met een depressie hebben vaak een verminderd of geheel afwezig libido, en ook seksuele functiestoornissen komen veelvuldig voor bij mensen met stemmingsstoornissen. Maar: het is geen criterium voor de diagnose depressie volgens de DSM. Met als gevolg dat er door professionals nog maar weinig wordt geïnformeerd naar het liefdesleven van mensen die kampen met abnormale somberheid.

De mooiste diagnose is nog altijd een beschrijvende diagnose: een compact stukje tekst waarin de kenmerken van iemand worden samengevat, met niet enkel de klachten, maar ook de krachten. Hierin kun je vaak iets teruglezen over de achtergronden van de toestand waarin je iemand hebt gesproken. En daar zouden ook de kenmerken benoemd kunnen worden die niet specifiek naar een bepaalde psychiatrische stoornis verwijzen, maar die wel bijdragen aan het ontstaan van psychische problematiek in het algemeen.

Zoals parentificatie: veel professionals hebben er wel eens over gehoord, maar ze vergeten ook door deze bril naar hun cliënten te kijken. Kinderen die al veel te jong ouderlijke taken op zich moesten nemen, bijvoorbeeld doordat hun moeder of vader ziek was, krijgen later in hun leven vaak de rekening hiervoor gepresenteerd. Simpel gezegd: bij parentificatie is er sprake van een omgekeerde ouder-kindrelatie.

En iedereen begrijpt: het is niet goed om al té jong te moeten zorgen. Het leidt bovendien heel vaak tot problemen in het volwassen leven. Maar: betrouwbaar onderzoek hebben we niet, en er is ook geen pil die het ongedaan maakt. Vanuit persoonlijke fascinatie voor dit thema vroeg ik een week lang aan alle mensen waar ik in mijn werk mee sprak of ze iets van parentificatie herkenden in hun eigen levensverhaal. Ongeveer driekwart bevestigde dat daar ook bij hen iets speelde.

Natuurlijk is dit selectieve perceptie, en het komt niet in de buurt van een wetenschappelijk onderzoek, maar toch… ‘Je gaat het pas zien als je het doorhebt’

PS: Documentairemaker Vincent Sparreboom werkt aan een documentaire over parentificatie, vanuit eigen ervaringen. Er is nog wat geld nodig, help alsjeblieft even.