Papa’s gefeliciteerd! Langer vaderverlof lijkt er te komen!

Oh ironie! Het vorige kabinet had allerlei prachtige doelstellingen op het vlak van emancipatie en het combineren van arbeid en zorg. Maar toch stemden de coalitiepartijen tegen een initiatiefwet van GroenLinks om het vaderverlof te verlengen. Nu is er een kabinet dat eigenlijk vindt dat emancipatie onzin is en dat Ingrid lekker thuis moet gaan zorgen. En nu blijkt er een Kamermeerderheid voor uitbreiding van dat verlof!

Vorige week besprak de Tweede Kamer een nieuwe Europese richtlijn die stelt dat het verlof voor een vader na de bevalling van de partner twee weken moet zijn. Het compromis in de Tweede Kamer werd 5 dagen. In de vergadering bleek er een meerderheid om dat snel te regelen. Het is een felicitatie aan alle aanstaande vaders waard dat de uitbreiding van het verlof er nu eindelijk lijkt te komen. Eerdere pogingen werden immers steeds gedwarsboomd.

Toen onze kinderen werden geboren kregen wij twee weken vrij, omdat we onder een goede CAO vallen. Maar dat is vrij uitzonderlijk. De meeste verse papa’s hebben slechts recht op het wettelijke verlof van twee dagen. Twee dagen! Met een beetje mazzel gebruik je één vrije dag om bij de bevalling aanwezig te zijn en één om aangifte te doen, beschuit met muisjes te kopen en een kaart te regelen. Daarna roept je mannenplicht: werken om je gezin te onderhouden.

Het is geweldig dat Ineke van Gent en Femke Halsema hun initiatiefwet opnieuw gaan indienen. Dat is de snelste weg om het recht op vijf dagen betaald vaderverlof te regelen. In het oorspronkelijke plan was dat twee weken maar dat lijkt op dit moment te veel gevraagd. Toch is deze uitbreiding naar vijf dagen van groot belang. Vanuit de gedachte dat zo’n verlof de eerste stap is naar nieuwe verhoudingen tussen mannen en vrouwen. Want als je vaders echt bij de opvoeding wilt betrekken en wilt laten zorgen, dan moeten zij ook het recht hebben om leren om te gaan met de pasgeboren baby en de nieuwe gezinssituatie. Het beperkte verlof voor mannen versterkt immers het traditionele rolpatroon dat de vrouw bij het kind hoort en de man de kost verdient. Naast het argument dat extra verlof mannen er eerder toe aan zal zetten een gedeelte van de opvoeding op zich te nemen zijn er nog wel andere redenen om voor het initiatiefwetsvoorstel te zijn.

Zo is langer verlof van belang bij het veranderen van de opstelling van de werkgever. Op het moment is het voor mannen erg ingewikkeld om werk en zorg voor een kind te combineren. Met langer verlof moet de werkgever erkennen dat de man een rol heeft binnen het gezin. Dat doorbreekt de hardnekkige opvatting dat zorg alleen aan vrouwen voorbehouden is. Voor de werkgever is dit overigens lucratief. Er is onderzoek dat laat zien dat de arbeidsproductiviteit van de vaders met twee dagen verlof een lange tijd bijzonder laag is. Dat is niet zo gek ook, met van die gebroken nachten en een revolutie in huiselijke kring. Laat mannen beter aan de situatie wennen en de productiviteit is rap weer op het oude niveau.

Vrijwel overal in Europa is het beter geregeld. Zo hebben vaders in Denemarken en Groot-Brittannië twee weken verlof, in Finland achttien dagen en in Portugal twintig. Betaald vaderverlof van meer dan twee dagen is een eerste, maar wel een belangrijke stap op weg naar het doorbreken van traditionele rolpatronen. Het draagt bij aan de mogelijkheden voor mannen om meer te zorgen. En geeft vrouwen meer ruimte om te werken. Vaders moeten ook in staat worden gesteld om voor hun kinderen te zorgen. Niet alleen uit gelijkheidsdenken en omdat zij dat willen, maar vooral omdat een beter werk- zorg evenwicht tussen partners moeders helpt meer te werken dan de paar uur die ze nu gemiddeld doen. Die stijging van de arbeidsparticipatie van vrouwen is weer nodig om de vergrijzingsrekening te kunnen blijven betalen.

Dat Nederland nu door Europa gedwongen wordt het verlof aan te passen is triest en mooi tegelijkertijd. Het kostwinnersmodel gaat niet meer op. Tijden zijn veranderd. Ondanks de naar ons idee heersende opvatting in de samenleving is het triest dat de regering er nog steeds niet voor kiest om de arbeid en zorgbalans voor werkende ouders te vergemakkelijken. Slechts een klein stapje is gezet. Een kleine stap die een kleine felicitatie aan alle aanstaande vaders waard is.

Rutger Groot Wassink schreef dit stuk samen met Jeroen de Glas, voorzitter van FNV Jong