Paars moet de draad weer oppakken!

Opvallend de laatste weken is de eenzijdige kijk op Paars. Ofwel wordt dit type coalitie veroordeeld omdat het om een historisch technocratisch misverstand ging dat nooit mocht worden herhaald. Een gedepolitiseerd regeerakkoord waarin de overheidstaken worden behandeld als managementvraagstukken. Anderen willen juist graag zo’n ‘stabiele regering’ die beleidsmatig ‘boven de partijpolitiek’ uitstijgt. En beide groepen laat het slagen van een formatie afhangen van ‘de chemie’ tussen Rutte en Samsom, zoals de christelijke partijen van de hand Gods.

Concentratie op technocratie en depolitisering laat een belangrijk aspect van Paars I en II buiten beschouwing: de toenmalige aanpassing van wetten en regels aan de seculiere praktijk in de samenleving. Het opruimen van rudimenten uit de tijd van de verzuiling, waarin de verschillende christelijke denominaties de cultuur in alle opzichten domineerden.

De politicologe Margo Trappenburg toonde in ‘Paarse ethiek’ (uit de bundel Zeven jaar paars, 2001 ) aan dat het ethisch beleid van de twee kabinetten-Kok liberaler was dan dat in het pre-Paarse tijdperk. Trappenburg geeft een lijstje van ruim dertig wetsontwerpen uit deze sfeer die onder Paars zijn behandeld en hoe er is gestemd. Ook leden van de PvdA of GroenLinks vielen daarbij wel eens uit de boot.

De euthanasiewet en de wet die het homohuwelijk regelde, vormden historische gebeurtenissen. Niet zozeer omdat het de eerste wetten van dit type waren in de hele wereld, maar vooral omdat religieuze organisaties die in meerderheid bezwaren tegen deze wet hadden geuit, voor het eerst in onze geschiedenis werden genegeerd. Die organisaties en hun vertegenwoordigers reageerden nogal laatdunkend op deze wetten. Nederland zou hiermee een wereldvreemde oase zijn in een wereld die juist steeds religieuzer werd. De werkelijkheid bleek omgekeerd: eindelijk waren we weer eens een beetje gidsland. Want sindsdien hebben andere landen het homohuwelijk geregeld en wordt in verschillende landen op parlementair niveau over het toelaten van euthanasie gesproken.

In Nederland is echter de wetgeving op deze gebieden sinds 2002 bevroren. Het CDA maakte immers altijd deel uit van de regering – een keer zelfs met de mannenbroeders van de ChristenUnie – en kon altijd bedingen dat er niet aan deze wetgeving werd getornd. Het kabinet-Rutte had bovendien de gedoogsteun nodig van de radicale reformatorische SGP.

Paars zou de draad weer kunnen oppakken. Een paar voorbeelden: Op 20 januari 2009 nam een Kamermeerderheid een motie aan om Artikel 147 Strafrecht, het verbod van smalende godslastering te schrappen. Met die motie is sindsdien niets gedaan. Er was een wetsvoorstel van VVD, SP en D66 in de maak met dezelfde strekking, tot regeringspartij VVD zich als indiener terugtrok. Een dag voor de Eerste Kamerverkiezingen.

Dan is er het aloude Artikel 23 van de grondwet dat confessioneel onderwijs uit de staatskas betaalt. Andere religieuze uitzonderingsposities zijn het gedogen van ritueel slachten en jongensbesnijdenis. We hebben al jaren weer een bede in de troonrede. Afschaffen. Waarom een eed op God als standaard handhaven en niet iedereen de belofte laten afleggen? Er staat op de rand van onze euro ‘God met ons’. Snoeien. Het staatshoofd ondertekent haar wetten met ‘Koningin bij gratie Gods’. Neen, dat is zij bij gratie van de ministeriële verantwoordelijkheid en de meeste van haar onderdanen kunnen zich bij die ‘God’ van haar erg weinig voorstellen.

Een meerderheid van de bevolking, onlangs gesteund door een Kamermeerderheid, wenst dat een oudere die volkomen, bij zinnen, zijn leven voltooid acht, wordt geholpen. In het verlengde hiervan zou het strafbaar stellen voor hulp aan zelfdoding: dit zou uit de wet moeten worden gehaald. De abortuswetgeving zou verder kunnen worden geliberaliseerd.

Kortom, er valt voor Paars genoeg te doen op dit gebied en op de meeste punten is parlementaire steun van SP, D66 en GroenLinks verzekerd. 

Overigens is men ook op andere punten te somber. Links zou erop moeten vertrouwen dat Samsom geen technocraat is en rechts zou moeten beseffen dat de oude regenten uit de PvdA niet zijn verdwenen en graag een ministerspost willen. Mensen uit de rechtervleugel als Frans Timmermans zouden in een nieuw kabinet een brugfunctie kunnen vervullen, naast seculiere VVD’ers als Jeanine Hennis-Plasschaert die een liberalere ethiek voorstaan dan partijgenote Anouchka van Miltenburg, helaas de nieuwe Kamervoorzitter.

In 2008 verscheen van August Hans den Boef ‘God als Hype’.