Paars is vrijzinnig maar niet antireligieus

Het kabinet dat vandaag aantreedt is paars van kleur, vrijzinnig van karakter maar heeft daarmee geen antireligieus karakter. En dat is logisch want het motto is ‘Bruggen slaan’.

Moet Nieuw Paars religie uit het publieke domein bannen, zoals journalist Bart Schut eerder beweerde op Joop.nl ? Graag vlieg ik deze netelige kwestie wat anders aan. Als christen zou ik spijt moeten hebben van mijn stem op GroenLinks. Ook gelovigen die op 12 september op VVD, D66 of PvdA hebben gestemd, zouden achter hun oren moeten krabben. Dat suggereert althans hoofdredacteur Lútsen Kooistra van christelijk weekblad Het Goede Leven. Hij staat stil bij de koopzondag, de weigerambtenaar en het levensbeschouwelijk bijzonder onderwijs. Maar, zo vraag ik me af: is het tweekoppige Paarse monster nu echt de Antichrist?

Ten eerste de koopzondag. Keuzes hierover komen straks te liggen bij de gemeenteraden. Juist gemeenteraden kunnen goed beoordelen welke wensen en bezwaren er leven. In plaatsen met grote orthodox-protestantse bevolkingsgroepen, hoeft men niet bang te zijn omdat men zelf over een raadsmeerderheid beschikt. En elders zal de wal het schip keren, zo is mijn verwachting. Kleine middenstanders, maar ook werknemers van grote winkelketens, willen maar beperkt op zondagen werken. Op zaterdag – voor veel andere mensen een vrije dag – zijn de winkels immers ook al open. Er blijft behoefte aan vaste momenten waarop je elkaar kunt ontmoeten en groepsactiviteiten kunt ontplooien. Een (gedeeltelijk) vrij weekend is voor veel mensen een must.

Laat VVD en PvdA de mogelijkheden maar verruimen. Gemeenteraden zullen luisteren naar de wensen van betrokkenen. Uiteindelijk gaat het niet om de typisch christelijke zondagrust. Die kan en mag de overheid anno 2012 echt niet afdwingen. Het gaat om een voor alle mensen heilzame ‘sabbatsgedachte’: voldoende momenten in onze doordenderende economie waarop je ook samen op adem kunt komen. Daarom zal de zondag – traditioneel nu eenmaal de dag waarop veel mensen vrij zijn – niet snel een gewone dag worden. Maar je kunt dit in vrijheid laten ontstaan en in eigentijdse vormen gieten, zonder te handelen vanuit moralistisch christelijke reflexen.

Ten tweede de weigerambtenaar. Van gewetensdwang is naar mijn idee geen sprake zolang de huidige trouwambtenaren met (gewetens)bezwaren hun werk mogen afmaken. In sommige gemeenten heeft het hieraan wel eens aan tolerantie en pragmatisme ontbroken. Maar daar gaat het nu niet om. VVD en PvdA willen dat er geen nieuwe weigerambtenaren worden aangenomen. Omdat niemand verplicht is trouwambtenaar te worden, is er ook geen sprake van gewetensdwang. Wel is het functieprofiel van de trouwambtenaar veranderd omdat we in Nederland het begrip ‘huwelijk’ ruimer verstaan en omdat het principieel breder is geworden dan alleen het klassieke man/vrouwhuwelijk. Dat vraagt om ambtenaren met een ruimere visie op het huwelijk.

Ten derde de vrijheid van onderwijs. In het regeerakkoord staat de vrijheid van onderwijs recht overeind. Ouders hebben en houden het recht om te kiezen voor een bepaald levensbeschouwelijk karakter van de scholen waar zij hun kinderen les laten geven. En dat is goed want we leven niet in een atheïstische dictatuur. Uiteraard gebeurt dit binnen de kaders en normen die de wet en de onderwijsinspectie stelt. Denk aan burgerschapsvorming. Wel staat er in het regeerakkoord dat scholen geen homoseksuele leerkrachten mogen weigeren of ontslaan. Ik vind dat een zeer terecht punt.

In de praktijk willen docenten werken op scholen waar ze zich qua sfeer en levensbeschouwing thuis voelen. Scholen kunnen kiezen uit sollicitanten en andersom. Orthodox-christelijke, -joodse of -islamitische scholen hoeven niet te vrezen dat zij straks ineens gedwongen worden voor hen vreemde docenten aan te nemen: docenten die ver af staan van hun ideeën en levenssfeer. Zij kiezen wel voor andere scholen. Maar zodra een docent zijn seksuele geaardheid niet geheim kan of wil houden, mag dat geen reden zijn deze persoon te ontslaan of niet aan te nemen. Op basis van seksuele geaardheid mag niet worden gediscrimineerd. Dat staat op gespannen voet met fundamentele mensenrechten.

Paars kiest wat deze issues betreft gewoon voor de toekomst. Dat hoeft niet persé te botsen met religieuze overtuigingen. Religieuze inspiratie is voor mij wat anders dan de belangenbehartiging van conservatieve gelovigen. Het leidt voor mij tot een maatschappij die zich richt op vrijheid, gelijkheid, duurzaamheid en compassie. Ook vanuit deze ruimere benadering zijn kritische noten te plaatsen bij bijvoorbeeld koopzondagen, de 24-uurs economie en de druk op gewetensvrijheid. Maar het perspectief waaruit je redeneert is niet defensief maar eerder open en vrijzinnig.

Spijt dat ik als gelovige wederom heel bewust op een niet-confessionele partij stemde, heb ik dan ook allerminst. Het nieuwe Paarse kabinet kan natuurlijk een stuk groener en socialer. Positief vind ik de vrijzinnige inslag. Maar de luid tamboererende fundamentalisten van zowel religieuze als atheïstische huize hebben ongelijk: dit nieuwe kabinet is niet antireligieus.

Volg Theo Brand ook op Twitter

Lees ook: Bart Schut – Paars, schaf eindelijk die relihobby’s af