Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Overheidsinkopen ontsnappen aan aandacht kabinet

  •  
11-07-2011
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
BNNVARA fallback image
In Uitgesproken Vara een reportage over hoe de overheid miljoenen verspilt
Door de Nederlandse publieke sector wordt jaarlijks volgens de OESO ruim € 120 miljard uitgegeven aan goederen en diensten. Dat is heel veel geld dat op twee manieren belangrijk is voor onze economie. In de eerste plaats hebben besparingen op dit bedrag rechtstreeks een positief effect op onze begroting. Elke euro die de overheid zelf op haar eigen inkopen kan besparen, kan daarmee de broodnodige verlichting bieden bij het ontwikkelen en uitvoeren van bezuinigingsplannen op terreinen als onderwijs, zorg, cultuur, defensie.
Maar misschien nog wel veel belangrijker is het effect dat deze enorme uitgavenpost kan hebben op onze economische ontwikkeling: denk aan het steunen van het MKB, het stimuleren van innovatie of het bevorderen van duurzaamheid. Het belang van de overheidsinkopen is evident. Des te opvallender is het ontbreken van enige centrale regie op dit dossier. Het kabinet onderkent deze enorme uitgavenpost niet als zodanig en mist daardoor vele kansen. Voorbeelden uit het buitenland laten zien dat het ook anders kan.
Veel kansen gemist
Op veel onderwerpen die met overheidsinkopen verband houden, wordt in isolatie geacteerd waarbij het grotere geheel over het hoofd wordt gezien. Een paar voorbeelden van deze gefragmenteerde benadering van het dossier.
Het voorstel voor een nieuwe aanbestedingswet is puur gericht op vermindering van de administratieve lasten, maar mist een specifieke doelstelling gericht op het nuttig omgaan met ons belastinggeld.
In het wetsvoorstel staat een verplichting om van het systeem Tenderned gebruik te maken, maar dat systeem maakt nu deel uit van een tijdelijke organisatie PIANOo, waardoor de continuïteit en de samenhang met andere initiatieven niet verzekerd is.
Soortgelijke opmerkingen zijn te maken over andere kernelementen van het wetsontwerp: de klachtenregeling, de richtsnoeren en het flankerend beleid. Hoe deze niet-bindende ‘regels’ straks precies moeten interacteren met de wettelijke voorschriften en allerlei andere vormen van niet-bindende zelfregulering die her en der in de overheidsorganisatie te vinden zijn, is volstrekt ongewis. Mooie bedoelingen dus, maar pas achteraf gaan we bedenken hoe het allemaal in het grote plaatje past – organisatorisch en inhoudelijk.
Een op zich goed functionerend expertisecentrum als PIANOo (ondersteunt professionalisering inkoop) dreigt opgeheven dan wel fors gekort te worden, waarbij niet duidelijk is waar zijn taken dan wel belegd worden.
Wat hebben we geleerd van de enorme budgetoverschrijdingen bij grote infrastructurele projecten en ICT projecten? Wie maakt zich druk over het leren van de lessen en het voorkomen van volgende uitglijders?
De Nederlandse reactie op het Groenboek van de EU staat haaks op een aantal ontwikkelingen die op Europees niveau en in Nederland plaats vinden. Bijvoorbeeld op het terrein van de verlening van concessies voor diensten en van schaarse publieke rechten. Immers zowel het Hof van Justitie van de EU als de Raad van State hebben geoordeeld dat ook de verlening van deze rechten dient te geschieden via competitieve procedures.
Voor de (Haagse) Rijksoverheid is binnen het Ministerie van BZK een directie Faciliteiten, Huisvesting en Inkopen voor de Rijksoverheid (FHIR) bezig om de inkoopactiviteiten te centraliseren. Maar wat is de relatie met al die andere overheden die ook inkopen? De beleidsmatige regie over het totaal ontbreekt.
Regie ontbreekt
Op kabinetsniveau is niet aan te wijzen wie verantwoordelijk is voor de overheidsinkopen. De minister van BZK heeft een directie die zich met inkopen voor de bedrijfsvoering van het Rijk bezig houdt (ca € 10 miljard). Bij de minister van EL&I ligt de nadruk op het tot stand brengen van de wettelijke kaders. Maar niemand houdt zich bezig met het overkoepelende beleid op inkoopgebied.
Hoe anders is dat in de ons omringende landen. In Engeland is de verantwoordelijkheid voor de overheidsinkopen belegd bij een cabinet minister (Francis Maude) en de vormgeving van het beleid ligt bij het Cabinet Office (vgl. het ministerie van Algemene Zaken). Forse doelstellingen op het gebied van besparingen (alleen al op de facilitaire inkopen 3 miljard GBP), samen met eveneens forse doelstellingen op het gebied van MKB aandeel en duurzaamheid, maken dat het bedrijfsleven wordt uitgedaagd om met innovatieve en kosten efficiënte oplossingen te komen.
Daarvan profiteert de overheid direct, maar ook indirect door de stimulans voor het bedrijfsleven. En Engeland staat daarin niet alleen: Consip in Italië en ANCP in Portugal zijn andere voorbeelden van een bredere regie op de totale overheidsinkopen. Een regierol die het Nederlandse kabinet tot nu toe laat glippen.
Dan gaat het er dus niet om dat de huidige taken door de verschillende ministeries al dan niet adequaat uitgevoerd worden. De essentie is dat de enorme impact van de overheidsinkopen niet wordt onderkend en dat op dat terrein niemand verantwoordelijk is voor samenhangend beleid. Nederland laat daarmee enorme kansen liggen. Een mooie opdracht voor het kabinet om die kansen alsnog op te pakken.
Door: Jan Telgen, Henk Addink, Elisabetta Manunza, Arjan van Weele, Chris Jansen, Barbara Baarsma, Gert-Wim van de Meent De auteurs zijn allen werkzaam als hoogleraar op het terrein van Inkoop en Aanbestedingen, deels vanuit een economische invalshoek, deels vanuit een juridische invalshoek. Zij maken allen deel uit van het Academisch Genootschap Aanbesteden.
cc-foto: Jackie Kever
Mis niets: Volg Joop op Twitter , vind Joop leuk op Facebook

Meer over:

economie, nieuws
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Reacties (22)

Tomzwarts
Tomzwarts11 jul. 2011 - 18:54

Dit betekend dat ze naar zichzelf moeten kijken en daadwerkelijk aan het werk moeten, het is natuurlijk veel voordeliger om er anderen voor op te laten draaien....

ratio2
ratio211 jul. 2011 - 18:54

Beetje vaag verhaal op TV. Als je een claim maakt dat er 10 miljard (per jaar!) te bezuinigen valt, dan zou ik toch hopen dat ze daar een iets meer concrete onderbouwing voor zouden kunnen geven. Nu bekroop me toch een gevoel van een paar hoogleraren die zichzelf vooral heel slim vinden en hun eigen vakgebiedje lopen te promoten. Begrijp me niet verkeerd, het zou geweldig zijn en ik geloof best dat er efficiënter ingekocht kan worden, maar dit is geen overtuigend verhaal daarvoor.

ElChe
ElChe11 jul. 2011 - 18:54

Aert verhult zich in stilzwijgen!

MrOoijer
MrOoijer11 jul. 2011 - 18:54

Elisabetta Manunza (hoogleraar), --- een onderzoek van 31 juni jongstleden??? Vanaf 3:44 in het filmpje. Check je kalenders jongens, we hebben er een dag bij gekregen... Jan Telgen was ooit partner bij een groot adviesbureau. Wat-ie vertelt wisten ze daar al sinds de 90-er jaren, toen "Business process Redesign" de mode was. Bij de overheid valt zoveel te verdienen met het verbeteren van processen, maar helaas, elke poging daartoe is gedoemd te mislukken,

FritsGuevara
FritsGuevara11 jul. 2011 - 18:54

Als ze geld besparen zou het vast niet in ze opkomen om de belasting te verlagen. Voor hun is het een spelletje van hoe pomp je het land zo vol mogelijk met overheidsvoorzieningen, als onderdeel van de Revolutie.

Rokvok
Rokvok11 jul. 2011 - 18:54

Zoals ik ook in het andere draadje zei: sommigen hebben er teveel baat bij dat dit ooit wordt teruggedraaid. Die groep wijst er bovendien op dat centraal inkopen zou doen denken aan DDR-toestanden.

ElChe
ElChe11 jul. 2011 - 18:54

De overheid zou eens een cursus "Drees" moeten doen. Zuinig omgaan met publieke middelen. Genoeg is goed. Maar dat zit er waarschijnlijk niet in met deze chauvinistische, wegwerp maatschappij en idem overheid.

Yggdrasil
Yggdrasil11 jul. 2011 - 18:54

Wanneer ik een product wil kopen dan kijk ik rond om te zien of ik dat voor een mij redelijke prijs kan kopen. De fabrikant prijst het artikel dusdanig zodat hij erop kan verdienen. De gemeenschappelijke overeenkomst tussen mij en het bedrijf is dat het in beide gevallen om ons eigen geld gaat. En daar blijkt hoe eenvoudig het is om de overheid te tillen, die hebben geen eigen geld maar gebruiken de belastingcenten van iemand anders en hebben derhalve ook geen financiële betrokkenheid met het product wat ze aan willen schaffen. Wanneer nu diezelfde overheid een spoorlijntje aan wil leggen en dat begroot op 2 miljard en op het einde blijkt dat het 4 miljard kost dan is er niemand bij de overheid die daar mee zit. Per saldo hoest de belastingbetaler het verschil wel op.

ElChe
ElChe11 jul. 2011 - 18:54

Bezuinigen: om te beginnen alle overbodige, waardeloze, kostenverslindende en zichzelf in stand houdende adviseurs en interim managers uit alle departementen, provinciehuizen en gemeente en stadhuizen er uit schoppen. Vervolgens doen we dit ook bij alle overheidsbedrijven, semi overheidsbedrijven en gesubsidieerde instellingen. Indien nodig personeel aannemen tegen een normaal salaris. Zo dat scheelt een flinke slok op een borrel.

2 Reacties
bakkwast
bakkwast11 jul. 2011 - 18:54

u lijkt wel liberaal!

prestant1957
prestant195711 jul. 2011 - 18:54

En waar leven die kostenverslindende adviseurs in het vervolg van? Als ze niks verdienen valt de omzet van bijvoorbeeld Audi-dealers weg, met als gevolg daar ontslagen, de omzet van sterrenrestaurants keldert, etc. etc. Onzinadviezen leveren geld op voor de verkopers van onzin. Niets doende ambtenaren verdienen geld dat ze kunnen uitgeven in plaats van dat ze van de bijstand leven en dus minder kunnen consumeren. Kortom, zo doorredenerend, het doet er geen donder toe wat je doet of hoe je inkoopt als het geld maar blijft rollen.

[verwijderd]
[verwijderd]11 jul. 2011 - 18:54

Telgen blijft maar tegen de windmolens vechten. Alweer bijna tien jaar. Best wel heldhaftig. Kunnen al die professoren in de inkoopkunde er niet even een organisatiepsycholoog en een logistiek deskundige bijhalen met de vraag op welke manier je ongeveer 500 bedrijven met evenzoveleculturen kunt synchroniseren? Een maatje van mij, zo'n slimme jongen van Nijenrode, probeert dat voor 4 individuele ziekenhuizen zoiets voor elkaar te krijgen (uiteraard tegen een vet uurtarief. Willen jullie dat weten? Ja, dat willen jullie weten, munitiegewijs) en die wordt al half gek van de eisen en wensen in het kwadraat per organisatie. Maar goed, dat vertraagt het proces en dat is dan weer goed voor zijn omzet.

4 Reacties
Echo10
Echo1011 jul. 2011 - 18:54

Het feit dat een Nijenrode vriendje het bij 4 ziekenhuizen niet voor elkaar krijgt is niet echt een ijzersterk argument. Ik bedoel...Nijenrode en slim? Is dat niet een contradictie? Handige jongen wellicht, maar slim?

hannogroen
hannogroen11 jul. 2011 - 18:54

Re: Maar goed, dat vertraagt het proces en dat is dan weer goed voor zijn omzet. Een olievlekje maken heet dat op Nijenrode. Zoveel mogelijk zeggen: 'moeilijk, moeilijk' en het probleem vooral zo groot mogelijk proberen te maken want dat is goed voor je omzet. Net zoals afspraken net na de lunch plannen want dan zit de klant net in zijn lunchdip en nog een tig van dat soort handigheidjes om de klant uit te melken.

Hjalmar Hoort
Hjalmar Hoort11 jul. 2011 - 18:54

Aert, dat is nu juist het probleem. De clubs huren een consultant in voor het verhaal op directieniveau, beleid wordt gevormd, en de boel strand op operationeel niveau: men maakt het dermate ingewikkeld dat het onuitvoerbaar is, of zoveel tijd kost voor de simpele operationele massa dat het niet van de grond komt. Er dient een schakel te zijn tussen externe expertise, en externe productgedreven oplossing.

JanvdH2
JanvdH211 jul. 2011 - 18:54

En een maatje van mij is al weer jaren bezig om succesvol de inkoop van een groot Nederlands bedrijf te stroomlijnen en enorme hoeveelheden te besparen. En dat gaat om teintallen lokaties. Waarom is dit zo moeilijk? Op hoge niveaus zitten mensen die hun eigen marktje beschermen en niet kunnen toegeven dat het ergens ander sgoedkoper kan zijn. Het priciepe is eenvoudig genoeg: als ik 10 paar sokken inkoop ga ik naar de Hema of de C&A maar niet naar beide. Je moet niet adviseren maar doen (want dat hebben heel veel mensen op de werkvloer tegen al dat gelul van consultants) kost miljoenen en wat eruit komt is een onderzoek waar in potentiele besparingen gekwantificeeert worden die in geen 100 jaar haalbaar zijn waarna het weer vrolijk in een la verdwijnt. Zolang de directies niet echt willen gaat het nooit gebeuren. Voor de oevrheden geld hetzelfde, zolang gemeentes niet echt willen (dus meer dan lip service) gebeurt er gewoon niets. De baas (Den Haag) moet dwingen en mensen er aanhouden

fjacobse
fjacobse11 jul. 2011 - 18:54

--- Je komt ze in iedere organisatie tegen. Vriendjes en familie van ministers, hoge ambtenaren, commissarissen van de koningin, burgermeesters, etc.--- Ja nou. Als we nu maar morgen socialistisch worden dan is dat probleem in 1 klap de wereld uit. Griekenland, Libie, Egypte, Cuba, Noord-Korea. Allemaal socialistische landen waar vriendjespolitiek niet eens in het woordenboek voorkomt.

1 Reactie
ElChe
ElChe11 jul. 2011 - 18:54

Dat noem ik afschuiven van verantwoordelijkheid. Omdat anderen het ook doen mag ik het ook. Kom op, we leven hier in Nederland en hier moeten die graaiers het ministerie uit.

Yggdrasil
Yggdrasil11 jul. 2011 - 18:54

Wanneer de overheid weer eens lekker populistisch bezig is en ministeries van naam laat wijzigen waarbij vooral de woorden, immigratie, veiligheid en innovatie uitermate gewild zijn dan gaan er weer tonnen briefpapier, enveloppen en ondersteunende hebbedingetjes waar het oude logo opstaat door de shredder. Hoppa, miljoenen in het afvoerputje.

1 Reactie
Harmen2
Harmen211 jul. 2011 - 18:54

U maakt geen onderscheid in politiek en ambtelijk begrijp ik hier uit?

[verwijderd]
[verwijderd]11 jul. 2011 - 18:54

Tot eindjaren 80 werd er centraal ingekocht door het RIB. was ook niet zo'n succes Het stelletje wetenschappers zit zijn eigen werk op dit moment te creeren. Je kunt elk bedrijf inlopen en zeggen er valt 5 tot 8 % te besparen op inkopen en ik geef je op een briefje dat in 75% van de gevallen je de 5 % ook zult halen. Het is gewoon een wetmatigheid en daar spelen die wetenschappers op in. Europees inkopen wil per definitie niet zeggen dat je goedkoper inkoopt. Voorwaarde moet zijn transparantie en minimaal 3 leveranciers aanvragen en zo niet een goede onderbouwing waarom niet

1 Reactie
prestant1957
prestant195711 jul. 2011 - 18:54

"Tot eindjaren 80 werd er centraal ingekocht door het RIB. was ook niet zo'n succes" Cijfers waaruit dat blijkt?