Joop

Overheid, stop met misleidende reclame voor 'duurzame' kerosine

  •  
28-02-2021
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
152 keer bekeken
  •  
3555061820_efed6d09db_c

© cc-foto: Patrick Rasenberg

Het is een belediging van het intellect om te doen alsof dit geen marketingterm is.
Voor een succesvolle PR-stunt heb je soms niet veel nodig. Toen Shell, KLM en demissionair minister Cora van Nieuwenhuizen (VVD) eerder deze maand pronkten met de wereldprimeur van een eerste commerciële vlucht met 500 liter duurzame synthetische kerosine, werd dit dan ook terecht bestempeld als drie badkuipen vol verkiezingsretoriek. Er waren gelukkig meer kritische reacties te lezen, maar toch slaagde de PR-stunt redelijk: veel media namen de term duurzame synthetische kerosine klakkeloos over.
Daar zouden we iets van moeten vinden. De term ‘sustainable aviation fuel’ (SAF) is namelijk duidelijk niet bedacht op het ministerie of door een groene ngo. Het is een term die heel consequent wordt uitgedragen door partijen in de luchtvaartindustrie. Er is haast sprake van een script. En het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat neemt die taal dus klakkeloos over. De wereldprimeur werd bekendgemaakt tijdens een internationale conferentie over synthetische SAF, georganiseerd op initiatief van VVD-minister Cora van Nieuwenhuizen.
Definitie van SAF Wat is de definitie van SAF? In een voorlichtingsfilmpje van het ministerie wordt gesteld dat SAF ‘een descriptieve term is voor alternatieve vliegtuigbrandstoffen die bijdragen aan minder CO2-uitstoot in vergelijking met fossiele kerosine’. Het gaat dan in de praktijk om verschillende, al dan niet bestaande, manieren om bio- of synthetische kerosine te maken. Het is een belachelijke definitie. Je kunt niet alles zomaar duurzaam noemen dat minder onduurzaam is dan het fossiele alternatief. Het is een belediging van het intellect om te doen alsof dit geen marketingterm is.
Dat maakt nog niet dat synthetische brandstoffen per se een slecht idee zijn. Veel deskundigen zijn het erover eens dat zulke brandstoffen een bijdrage kunnen leveren aan de vermindering van de CO2-uitstoot in de luchtvaart. Met een paar kleine kanttekeningen. Eén: zulke brandstoffen zijn hooguit een deel van de oplossing voor een deel van ons vliegverkeer. Twee: er is héél veel groene stroom nodig voor de productie. Drie: ook deze alternatieve brandstoffen zorgen bij verbranding nog gewoon voor CO2-uitstoot en andere luchtverontreinigende stoffen in de atmosfeer.
Melk uit de fabriek Dat laatste klinkt misschien logisch voor mensen die een beetje thuis zijn in de materie. Maar net zoals je kinderen moet vertellen dat melk niet uit een fabriek komt, en vlees gemaakt is van dieren, wekt de term duurzame kerosine ook verwachtingen over volledig schone, duurzame, uitstootvrije luchtvaart die niet bepaald worden waargemaakt.
Misverstanden worden ook bewust in stand gehouden. Schiphol CEO Dick Benschop twitterde naar aanleiding van deze SAF-conferentie nog dat uitstootvrije luchtaart in 2050 het doel is. Duurzame brandstoffen zijn hiervoor volgens Benschop essentieel. In Trouw schreef Esther Bijlo een kritische column over synthetische kerosine, omdat de productie vraagt om nogal wat groene elektriciteit die er eigenlijk niet is. Maar ze ging wel de mist in doordat ze dacht dat bij de verbranding van deze ‘duurzame’ kerosine geen CO2 vrijkwam.
Twee keer turven Kortom: het verschil tussen ‘zero’ en ‘net zero’ wordt niet altijd direct goed begrepen. Het is makkelijk om de verantwoordelijkheid daarvoor neer te leggen bij mensen die niet goed zijn in begrijpend lezen, of die niet uitblinken in verhaaltjessommen. Maar voor een eerlijke publieke discussie over verduurzaming in de luchtvaart is ook gewoon veel kennis nodig. Die uitleg hoeven we niet te verwachten van partijen in de luchtvaart zelf. Maar van overheidscommunicatie mag toch verwacht worden dat deze een bijdrage levert aan een eerlijke publieke debat? Termen dienen hiervoor duidelijk en niet-ambigu te zijn. Hoe doet het ministerie het in deze kwestie?
Het ministerie stelt in dit opzicht teleur. In het persbericht over de primeur werd door het ministerie twee keer de term ‘duurzaam geproduceerde kerosine’ gebruikt. Dertien keer turfde ik ‘duurzame kerosine’ of een variant hiervan (duurzame biokerosine, duurzame synthetische kerosine, duurzame brandstoffen). Media namen vaak alleen de term duurzame kerosine over. Nergens werd echt duidelijk uitgelegd wat nu het verschil is tussen die duurzaam geproduceerde kerosine en duurzame kerosine. Net zoals een live opgenomen programma toch ook echt iets anders is dan een live programma.
Alternatieve vliegtuigbrandstoffen Het aardige is dat het Planbureau voor de Leefomgeving in een notitie over CO2-uitstoot van de luchtvaart wel uitgebreid de moeite neemt om eventuele misverstanden op te helderen. Benadrukt wordt in H4 dat bij verbranding van ‘duurzame’ brandstof dus ook niet direct de geur van rozen vrijkomt. De notitie maakt ook helder dat de bijdrage van deze brandstoffen volstrekt onvoldoende zal zijn. Door de Schotse activist Finlay Asher, bekend van Green Sky Thinking, wordt daarom ook gepleit om het voortaan gewoon over alternatieve vliegtuigbrandstoffen te hebben, omdat de meeste SAF’s helemaal niet zo duurzaam en schaalbaar zijn.
Synthetische kerosine is dus bepaald geen wondermiddel, hoe vaak je het ook duurzame kerosine noemt. Daarmee is het ook niet per se een slecht idee. Het betekent alleen wel dat we realistische verwachtingen moeten hebben. Het gebruik van synthetische kerosine is gewoon een heel energie-intensieve manier om CO2 uit de atmosfeer te halen, om het vervolgens weer toe te voegen. Volgens lector duurzame mobiliteit Paul Peeters kun je met de groene elektriciteit die nodig is voor een retourtje Parijs, ook tien keer heen en weer met de Thalys.
Greenwashing Om deze reden heb ik een nieuwe klacht ingediend bij de Reclame Code Commissie. Mijn verzoek: de overheid moet stoppen om op misleidende wijze reclame te maken voor ‘duurzame’ kerosine. Eerder al werd Neste door de Reclame Code Commissie berispt voor misleidend adverteren met de termen ‘renewable diesel’ en ‘duurzaam dieselen’.
De luchtvaart zelf heeft een vrij beroerd track-record als het gaat om greenwashing. Reclamewaakhonden stellen vaak ook teleur. Maar dat is nu hopelijk aan het kantelen. Het minste dat van onze overheid verwacht mag worden, is dat ze niet bijdraagt aan de fossiele misleiding. Laat de lobbytaal dus buiten de deur en maak ook synthetische kerosine niet mooier dan het is.
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (18)

Karingin
Karingin1 mrt. 2021 - 13:28

Dit verhaal en alle reacties hieronder lezende, zou je denken dat het adagium "we gaan het klimaat redden met techniek en innovatie joh, geen probleem!" tenminste aan inflatie onderhevig is. Maar daar merk ik dan nog erg weinig van

1 Reactie
The Apple
The Apple2 mrt. 2021 - 0:13

Het is onontkoombaar dat ook mensen zonder wetenschappelijke kennis langzaam ontdekken dat je de natuurwetten nu eenmaal niet kunt omzeilen.

adriek
adriek1 mrt. 2021 - 9:41

Dit stuk voelt als 'greywashing'. Er zijn veel kanttekeningen te maken bij deze publiciteitsstunt, maar er is wel aangetoond dat het mogelijk is om daadwerkelijk 'groene' kerosine te maken. De energie efficiency hoeft geen probleem te zijn: niemand vraagt zich toch af of bomen planten wel de meest efficiente manier is om CO2 te reduceren? Als er (ooit) genoeg groene energie voorhanden is (de zon levert ruim voldoende, we hoeven slechts te oogsten) boeit de efficiency in de rest van het proces niemand meer, al zal groene kerosine misschien wel net zo duur worden als benzine met accijns, maar dan wordt een retourtje Parijs met de Thalys ineens goedkoper dan vliegen en lost dat probleem zichzelf op.

Fredje3
Fredje31 mrt. 2021 - 6:02

Zolang we niet echt veranderen, maar alternatieven zoeken om ons huidige leven in stand te houden blijft het "minder onduurzaam". Kijk maar eens naar de productiekosten op het klimaat van zonnepanelen. We hebben hele zware ovens nodig om het silicium zuiver te krijgen en dat kost enorm veel energie, daarna moet het nog gedestilleerd worden, wat ook nog eens enorm veel energie kost en verder hoor je ook maar weinig over de afvoer en verwerkingskosten op het klimaat. We weten (en negeren) de klimaatkosten van de windmolens. Dankzij een slim Excel truukje wordt de zwaar giftige stof SF6 niet meegerekend in de de klimaatkosten en windmolens zitten er vol mee, niet alleen dat, ze lekken dat gas ook nog eens en dat is erg goed voor het klimaat (not), maar wees gerust, het klom SF6 is bewust uit de Excel sheet gelaten, dus hoeven we daar geen rekening mee te houden en als het even meezit, dan kijkt het klimaat daar ook overheen, dus geen probleem toch? Alles wordt gemanipuleerd om onze ziekelijke drang naar groei en levensbehoud te blijven voeden en door dit soort kl*te truukjes hebben we niet eens in de gaten dat we uiteindelijk toch het onderspit gaan delfen aangezien het klimaat de Excelsheet niet kan lezen.

2 Reacties
Joe Speedboot
Joe Speedboot1 mrt. 2021 - 10:38

'We weten (en negeren) de klimaatkosten van de windmolens.' Flauwekul. https://www.treehugger.com/energy-paypack-megawatt-wind-turbine-lasts-over-years-months-4858396 'en windmolens zitten er vol mee,' Volgens De Telegraaf. De praktijk wijst uit dat dat wel meevalt. https://www.nwea.nl/windenergie-en-sf6-in-perspectief/

Marc Marc
Marc Marc1 mrt. 2021 - 12:37

De enige die hier gemanipuleerd is door kl*te truukjes ben jezelf door kritiekloos de ruimschoots weerlegde propaganda van klimaatontkenners hier als waarheid neer te zetten. Je moet haast cognitief dissonant zijn om anno 2021 daar nog in te trappen.

Peter1957
Peter195728 feb. 2021 - 22:35

Je kan wel tien keer met de trein naar Parijs kunnen voor die energie die nodig is om kerosine te maken voor die afstand. Alleen er rijden geen treinen naar Amerika, als voorbeeld. En er komt inderdaad CO2 vrij bij het verbranden van die groene kerosine. maar die had je er eerst ingestopt. Dus ik vind dit wel heel erg groen! Je hebt wel veel groene enegie nodig, dat is waar. H20 + CO2 + zonne-energie = Kerosine. Bij verbranden: Kerosine + O2 = Energie + H20 + CO2 Zie link hieronder. http://havovwo.nl/havo/hsk/bestanden/hsk18iiopg5.pdf

1 Reactie
The Apple
The Apple1 mrt. 2021 - 10:15

Gelukkig hebben we onbeperkt energie ter beschikking voor dat soort energie verkwistende omzettingen.

19682
1968228 feb. 2021 - 20:04

Misleidende reclame ? Wat te denken van een elektrische Nissan met “zero” emission.

3 Reacties
adriek
adriek1 mrt. 2021 - 9:31

Die elektrische Nissan stoot geen CO2 uit als hij rijdt. Een vliegtuig op synthetische kerosine stoot bij het vliegen net zo veel CO2 uit dan wanneer het op fossiele kerosine vliegt. De 500 beroemde liters zijn gemaakt van CO2, water en groene stroom en zijn daarmee wel CO2 neutraal - als die CO2 op een of andere manier uit de lucht gehaald is (maar het is waarchijnlijker dat het gefabriceerd is uit fossiel materiaal).

LaBou
LaBou 1 mrt. 2021 - 11:27

Die "beroemde 500 liter" zijn al op voordat de rotatiesnelheid is bereikt, dus waar praten we over?

19682
196821 mrt. 2021 - 14:33

Die Nissan haalt zijn stroom uit kolen gas en hout ,hij stoot dus c02 uit op afstand .en dan is zero dus misleidend

Arend Wortel
Arend Wortel28 feb. 2021 - 19:55

Klopt helemaal. Ongeveer hetzelfde geldt voor de alom bejubelde energiedrager waterstof: ook voor het produceren daarvan zijn enorme hoeveelheden groene stroom nodig, die we veel beter rechtstreeks kunnen toepassen. Zolang er geen overschot is aan groene stroom zorgt productie van synthetische brandstof of waterstof voor extra CO2 uitstoot.

1 Reactie
Arend Wortel
Arend Wortel28 feb. 2021 - 20:50

Nog een voorbeeld: er was vorige week een persbericht van Porsche, waarin de fabrikant stelde dat hun model 911 dankzij synthetische brandstof, gemaakt uit afgevangen CO2, klimaatneutraal kon rijden. Dat is leuk bedacht, maar als je verder kijkt klopt het niet helemaal. Het maken van een liter synthetische benzine kost ongeveer 20 KWh elektriciteit. Op diezelfde 20 KWh kan een Tesla ongeveer 150 km rijden, maar de Porsche 911 komt op die liter synthetische brandstof die je er ook van kunt maken niet verder dan 10 kilometer. Met andere woorden, we kunnen groene stroom veel beter gebruiken dan door die om te zetten in synthetische brandstof of waterstof. Dat is altijd een inefficiënte omweg. Vliegen is en blijft energieverslindend, welke brandstof je ook gebruikt.

itsme3
itsme328 feb. 2021 - 19:31

Fair. Maar dan moeten we ook stoppen met warmtepompen en elektrische auto's groen te noemen. Bij gebrek aan duurzame energie, kunnen die ook alleen maar draaien als er meer fossiel opgestookt wordt of meer bomen verbrand. Dat is ook de ultieme vorm van greenwashing.

1 Reactie
Winterdepressie
Winterdepressie1 mrt. 2021 - 15:00

Bij EV's is het inderdaad de vraag hoe de stroom is opgewekt, maar warmtepompen leveren over het algemeen meer energie dan je er in stopt met een factor 2 tot 5 ten opzichte van stroom direct in warmte omzetten. (nee, het is geen perpetuum mobile, het is transport van energie van 1 plek naar een ander).

Mokker
Mokker28 feb. 2021 - 19:02

Erg jammer, niemand heeft het nog over energiebesparen, als er maar een greenwash-sausje overheen kan mag je zoveel 'groen' energie verspillen als je maar wil. Als je echt wat wil bijdragen: minder vliegen, en nog belangijker: minder kinderen op de wereld zetten.

1 Reactie
Albert_Bakker
Albert_Bakker1 mrt. 2021 - 4:54

Dat klopt. Sinds bijvoorbeeld de uitvinding van energiezuinigere led-verlichting heeft iedereen een bouwlamp boven de voordeur, op de garage, en twee masten boven een vierkante meter gras met twee begonia's. Die staan op een automatische lichtschakelaar op standje zo gevoelig mogelijk zodat ze al staan te knipperen als er een wolk voor de zon langs trekt.