Overheid maakt misbruik van regels die burgers tegen overheid zouden moeten beschermen

Wanneer zegt een meerderheid van de Tweede Kamer: genoeg is genoeg

In een goed functionerende rechtsstaat worden burgers beschermd tegen een overheid die jegens hen onrechtmatig handelt. Helaas werkt de rechtsstaat in Nederland al heel lang niet meer zo. Dat weten we onder meer uit het onderzoek naar de toeslagenaffaire en de nasleep ervan.

Advocaten lopen stuk in (bestuursrechtelijke) procedures die er op papier goed uitzien en waar de overheid zelf ook in gelooft, maar die in de praktijk nauwelijks effectief werken, omdat de overheid zelf regels ondermijnt en misbruikt. Zoals bijvoorbeeld het heel bewust en geslepen burgers met hun raadslieden juridische (bestuursrechtelijke) tijdverslindende procedures in te sturen.  Procedures die als een perfect doolhof kunnen werken, waar geen burger of advocaat ooit meer uit komt. 

Van een effectieve rechtsbescherming van burgers die in de clinch liggen met de overheid kan dan ook nog nauwelijks sprake zijn. Een harde werkelijkheid en waarheid waar veel juridische collega’s en bestuurskundigen met een nog heilig geloof in de kracht van onze rechtsstaat moeite mee zullen hebben.   

De deze week door onderzoeksjournalisten naar buiten gekomen actuele situatie bij de Uitvoeringsinstantie Herstel Toeslagen (UHT) laat zien dat medewerkers verzanden in interne regels en procedures. Voorts gaven zij aan dat er sprake is van een angstcultuur, waarbij een enkele medewerker zelfs erkende dat een door de medewerker voorbereid gunstig te nemen besluit in een dossier van een slachtoffer door hogerhand gewoon werd geblokkeerd. Onder de argumentatie dat het slachtoffer als die het niet eens zou zijn met het negatieve besluit dan maar een procedure moest gaan starten. Met deze feiten is het dan ook niet verwonderlijk dat het verloop onder personeel bij UHT dan ook groot is.

Door de verantwoordelijke VVD-bewindsvrouw Aukje de Vries wordt echter wanhopig beterschap beloofd ten aanzien van  een voortvarende aanpak en de verdere afwikkeling van alle slachtofferdossiers. Een belofte die niet meer overtuigend overkomt en wordt geloofd. Daarvoor is de puinhoop te groot en de mogelijkheden om de puinhoop snel en effectief op te ruimen te klein.

Zolang haar VVD-partijbaas Rutte op een vraag van een journalist over de situatie bij het UHT slechts kan melden dat het volgens hem allemaal wel meevalt en ook deze nieuwe schrikbarende ontwikkelingen gewoon weer bagatelliseert en weglacht, hoeven slachtoffers en Tweede Kamer niet te verwachten dat voor 2030 of mogelijk zelfs later deze hersteloperatie zal zijn afgerond en afgehandeld.

Burgers mogen eisen dat de regering en overheid een goed functionerende rechtsstaat serieus neemt en dat in de praktijk voor alle burgers ook zichtbaar maakt en houdt. Niet door bewust misselijke spelletjes te spelen met burgers die een conflict met de overheid hebben. Zoals de Groningers in het Groninger gasdossier en de slachtoffers van de toeslagenaffaire helaas nog steeds moeten ervaren.

Wanneer zegt een meerderheid van de Tweede Kamer genoeg is genoeg en dwingt dat ook af met dwingende maatregelen die echt hout snijden. Bijvoorbeeld door het aanstellen van een tijdelijke ervaren rampenbestrijder bij het UHT die zonder aanzien des persoons weet hoe zo’n ingrijpende klus aangepakt en opgelost moet worden.