Overheid: Het is maar een mening

Nu de poppetjes voor het nieuwe kabinet weer gezocht worden, brengt de Rijksvoorlichtingsdienst een vernieuwde versie uit van het ‘Handboek voor aantredende bewindspersonen’. Reuzeinteressant materiaal over bijvoorbeeld hoe ministers sociale media mogen gebruiken. Maar er viel nog iets op.

Wie het document opent ziet boven in de vensterbalk de titel van de PDF staan: At opinio facillime sumitur . Een Latijnse spreuk als titel. Beetje vreemd. Wie die tekst in Google invoert krijgt vervolgens duizenden documenten met allemaal diezelfde titel. En ze zijn allemaal afkomstig van de overheid of van semi-overheidsinstellingen. Hoe kan dat?

Verder spitten leert dat de tekst gebruikt wordt in het ‘ Huisstijl handboek correspondentie ‘, een handleiding die in 2010 werd gemaakt door het vermaarde Haagse designbureau Studio Dumbar. In dat handboek is te zien hoe officiële brieven en rapporten moeten worden opgesteld.

Ontwerpers gebruiken meestal een standaardtekst voor opmaakvoorbeelden, de zogeheten ‘Lorem ipsum’ , een soort Latijnse neptekst die een beeld geeft van hoe een tekst oogt. Studio Dunbar pakte het anders aan en gebruikte als voorbeeldtekst een deel uit de in 1511 gepubliceerde Lof der Zotheid van Erasmus. Daarin komt de frase  at opinio facillime sumitur voor en die staat bijvoorbeeld op de instructie voor het samenstellen van rapporten als eerste zin. In sommige programma’s wordt de eerste zin van een document automatisch als titel gekozen. Als vervolgens dat document weer als basis wordt gebruikt, gaat de titel ook mee. Zo kent de Inspectie voor de Gezondheidszorg ruim tweeduizend documenten met deze titel.

Maar wat betekent at opinio facillime sumitur? “Een mening kan men zeer gemakkelijk overnemen.” De tekst komt uit hoofdstuk 45 waarin Erasmus stelt ‘Het geluk hangt af van de meening der menschen.’ Hij beschrijft hoe mensen al snel verveeld raken bij een serieus verhaal.

Maar als die schreeuwer–ik vergiste me daar, spreker wilde ik zeggen–, zooals zij dat dikwijls doen, het een of ander oudewijvenverhaaltje begint, dan worden allen wakker, richten zich op en luisteren met open mond. (…) Hoeveel minder kost verder deze vermeerdering van het geluk! De zaken zelf moet men zich immers vaak met groote moeite eigen maken, zelfs de onbeduidendste, zooals de spraakkunst, maar een meening kan men zeer gemakkelijk opvatten, die echter van evenveel of van nog meer nut is voor het geluk.

At opinio facillime sumitur: Kennis kost moeite maar een mening kan men zich zeer gemakkelijk eigen maken en je wordt er gelukkiger van.

Rutte gaat prat op zijn mening dat de overheid geen geluksmachine is. Erasmus leert ons in het stijlboek Overheidscommunicatie dat een goedkope mening mensen juist gelukkig maakt. En die boodschap verspreidt zich als een virus door de overheidscommunicatie. Het kan bijna geen toeval zijn, maar dat is natuurlijk maar een mening.

Lees ook deze opinie-artikelen: Harry van Bommel: Het gebruik van drones moet opgeschort worden Ewald Engelen: Eurofascisme, scherpe column uit De Groene Han Knols: De mazzel van Messi , over hoe het leven ook kan lopen