Overheid hangt camera's van omstreden Chinese staatsbedrijven op

In Nederland worden tienduizenden bewakingscamera’s van Hikvision en Dahua gebruikt, Chinese bedrijven die betrokken zijn bij de mensenrechtenschendingen in Tibet en Xinjiang. Dat blijkt uit onderzoek van Follow The Money (FTM). De bedrijven zijn ook een belangrijke spil in het zeer omvangrijke surveillancenetwerk van de Chinese overheid. De meeste camera’s in Nederland zijn in particulier bezit, want goed en relatief goedkoop, maar worden ook gebruikt door ministeries, de politie en de gemeente Amsterdam.

Experts vrezen dat de camera’s van deze merken door de producenten gebruikt kunnen worden om mee te kijken via de meegeleverde softtware. Ook uit gevluchte Oeigoeren, onderdrukt in China, begrijpen niet dat er camera’s van Chinese makelij worden opgehangen. Tot aan de voordeur van het ministerie van Buitenlandse Zaken aan toe.

In de Verenigde Staten is het verboden apparatuur van Hikvision, Dahua en nog eens 26 andere Chinese bedrijven te gebruiken, vanwege hun aandeel in de mensenrechtenschendingen. Ook is het Amerikaanse bedrijven niet toegestaan in Hikvision te investeren vanwege nauwe banden tussen dit bedrijf en het Chinese leger. In Groot-Brittannië geldt een verbod op het gebruik van Hikvision-camera’s.

In juni 2019 dienden Kamerleden Kathalijne Buitenweg (GroenLinks) en Kees Verhoeven (D66) een motie in waarin het kabinet werd verzocht te onderzoeken in hoeverre de apparatuur van aan de Chinese overheid gelieerde bedrijven in Nederland was uitgerold. Het antwoord van toenmalig veiligheidsminister Grapperhaus (CDA), na vijf maanden: Onbekend, de overheid houdt geen zicht op de verkoop ervan.

Naar schatting hebben zo’n 25.000 particulieren een Hikvision-product aan het internet gekoppeld, en nog eens 10.000 van Dahua. In maart 2017 werd in de firmware van de camera’s van HIkvision nog een achterdeur ontdekt waarmee de camera’s overgenomen konden worden, wachtwoorden gewijzigd, foto’s te maken en data te verzamelen. ‘Een menselijke fout’, beweerde Hikvision. Experts spraken dat tegen en noemden het aannemelijk dat de achterdeur bewust was ingebouwd.

In Den Haag hangen ten minste 134 camera’s van Chinese makelij, in Amsterdam een onbekend aantal. Andere gemeenten die de camera’s in gebruik hebben zijn onder andere Lelystad, Zoetermeer en Schiedam. Uit een rondgang van de NOS langs de Nederlandse gemeenten hebben 51 van hen deze camera’s in gebruik, tien daarvan denken inmiddels na over het uitfaseren van de camera’s of zijn daar al mee begonnen. De politie laat aan FTM weten ‘een klein aantal’ van deze camera’s in gebruik te hebben, maar daarbij zou het alleen om de hardware gaan.

Kees Verhoeven, die tegenwoordig een eigen adviesbureau voor digitale technologie leidt, zegt in een reactie aan FTM geschokt te zijn: