Joop

Over medemenselijkheid en marktwerking

  •  
20-04-2021
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
ouderenzorg
De behoefte aan zekerheid en controle, waarbij men kwaliteit tracht te vangen in kwantitatieve parameters en alle procedures minutieus wil voorschrijven, is het grootste probleem.
De zorg is zoals veel maatschappelijke activiteiten vermarkt en een product geworden. De marktwerking heeft verschillende gevolgen. De voorstanders van marktwerking wijzen op kostenbeheersing en kwaliteitsverbetering omdat slechte zorgaanbieders weg worden geconcurreerd. Maar tegenstanders wijzen op problemen die veel aandacht krijgen in de media, zoals lange wachttijden, ongevraagde verandering van medicijnen, een grote wisseling van zorgverleners, druk op het zorgpersoneel of zorginstellingen die failliet gaan. Het is een reden voor demissionair minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) om te spreken van doorgeschoten marktwerking in de zorg. Ab Klink, directeur van zorgverzekeraar VGZ, ontkent dit.
Klink meent dat de onderlinge concurrentie in de zorg juist positief is. Het leidt volgens hem tot kostenbeheersing, waardoor er nu aanzienlijk minder wordt uitgegeven dan in het oude systeem het geval zou zijn. Klink constateert dat fabrikanten investeren in apparatuur die beter is voor de patiënt en tegelijk doelmatiger, waardoor overbehandeling wordt tegengegaan. De diagnostiek wordt door innovaties beter, wat winst is voor de patiënt en tot minder zorgconsumptie en tot kostenbesparing leidt.
Gevolgen van marktwerking Marktwerking heeft gevolgen die op gespannen voet kunnen staan met algemeen maatschappelijke belangen. Dat komt omdat veel aanbieders het eigenbelang laten prevaleren boven het maatschappelijk belang, en omdat veel consumenten niet de beste keuze willen of kunnen maken. Aanbieders kunnen mensen uitbuiten en producten of diensten ontwikkelen of maken die schadelijk zijn voor mens of milieu, werknemers kunnen zich in hun lot schikken, en consumenten kunnen schadelijke producten aanschaffen of slechte diensten afnemen of verkeerd gebruiken. Om al te grote misstanden te voorkomen is er sprake van meer of minder regulering van de markt door overheden of door belangengroepen of verenigingen.
Maar om goed te reguleren moet er sprake zijn van gelijkwaardigheid van aanbieders van producten en diensten, de afnemers ervan en de regulerende organisaties. Dat betekent openheid van informatie, transparantie en de mogelijkheid tot eerlijk onderhandelen. We moeten constateren dat daar in de zorg geen sprake van is. Zo houden medicijnfabrikanten ontwikkelingen geheim (uit concurrentieoverwegingen), ze hebben patenten waardoor de prijs kan worden opgedreven, zorginstellingen verdoezelen fouten om zich niet uit de markt te prijzen, verzekeraars spelen instellingen tegen elkaar uit en maken de informatievoorziening naar cliënten complex. Bij contracten is er sprake van ingewikkelde constructies en grote controledrang om te zorgen dat contracten naar de letter worden nageleefd. Het doel van zorg komt op gespannen voet te staan met de beperkte mogelijkheden in de praktijk.
Een andere blik op zorg De samenleving heeft de verantwoordelijkheid om een ieder menselijke zorg te geven, zonder daar per se iets voor terug te eisen. Meer dan ooit hebben we als samenleving behoefte aan humaan handelen en denken waarbij het welzijn van allen belangrijker gevonden wordt dan het streven naar persoonlijk gewin of bevoordeling van een elitegroep. Mededogen, liefdadigheid en sympathie moeten telkens bevochten worden om niet te verliezen van overheersing en egoïsme. In een technologische samenleving is bijna een revolutie van medemenselijkheid nodig om te voorkomen dat de mens wordt gereduceerd tot een vervangbaar radertje in het systeem.
We moeten telkens weer leren dat door samenwerking meer kan worden bereikt dan wanneer iedereen uit eigenbelang handelt. Technologie is daarbij een middel, en geen doel. Daarom moet een symbiose worden gevonden van technologische en menselijke aspecten.
Maar in de huidige samenleving lijkt het systeem belangrijker te zijn dan de cliënt of het vertrouwen op professionaliteit van zorgverlener, docent of begeleider. Er wordt voorbijgegaan aan het feit dat mensen humane wezens zijn die baat hebben bij echte interactie met anderen om samen te werken aan oplossingen.
De marktwerking is niet eens het grootste probleem, maar de behoefte aan zekerheid en controle, waarbij men kwaliteit tracht te vangen in kwantitatieve parameters en alle procedures minutieus wil voorschrijven. Het leidt tot teloorgang van autonomie, creativiteit en zorgzame liefde, en tot berekenende mensen.
Hoe kunnen we het tij keren? We moeten in alle geledingen van de samenleving de mens centraal stellen. Dat geldt voor professionals en cliënten. Mijn voorstel is om te beginnen bij de opleidingen van opleiders, waarin geleerd wordt om niet langer protocollen voorop te stellen, maar hoe om te gaan met cliënten en hoe overwogen cliëntgerichte beslissingen te nemen. Ook de cultuur van grote organisaties die eenzijdig gericht is op sturing op output moet worden aangepakt. Opdrachtgevers kunnen de sturing op klanttevredenheid prioriteit geven bij het verlenen van opdrachten. Langs verschillende wegen kunnen we zo tot de noodzakelijke omslag komen.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar

Reacties (9)

Martin007
Martin00722 apr. 2021 - 14:30

Zo lang de bevolking massaal op de bekende asociale, hebzuchtige, machtswellustige, sadistische egoïsten blijft stemmen, wordt de marktwerking gewoon verder uitgebreid. Tot alle woningbouwcorporaties 100 % commerciële ondernemingen zijn. Tot iedereen zijn eigen ziektekostenverzekering moet afsluiten bij een commerciële verzekeringsmaatschappij en de regering zich voor geen millimeter nog bemoeit met de zaak. Dit zelfde geldt voor de arbeidsongeschiktheidsverzekering en de pensioenverzekering. Het minimum loon is al zodanig ver gedaald, doordat het al 40 jaar niet wordt geïndexeerd, dat mensen met een gezin het niet meer redden. En de daling blijft nog steeds doorgaan. Zodat de grote ondernemingen en de hoogste inkomens (Rutte) steeds meer geld in hun zakken kunnen steken. Om die zelfde reden wordt er niets gedaan aan de opwarming van de aarde. De overheid bemoeit er zich niet mee en het bedrijfsleven vindt het te duur. Uiteindelijk zal de mens uitsterven door de hitte, de droogte en de overstromingen. En dan mag de aarde er weer enkele miljoenen jaren over doen om alles weer "normaal" te maken.

J.janssen2
J.janssen221 apr. 2021 - 15:51

Lang terug werd al duidelijk dat sinds de invoering van de marktwerking de zorgkosten exponentieel stegen in een kleine tien jaar tijd. En dit komt maar voor een heel klein gedeelte door de vergrijzing. Verzekeraars bekommeren zich verder niet om hun patienten en ziekenhuis specialisten lijken dit in toenemende mate ook verleerd. Een nieuwe verwijzing dat levert geld op.... dat is wat het hoogste doel is tegenwoordig ipv de patient genezen. Wat leven we toch in een gaaf land waarin inderdaad medemenselijkheid aangeleerd moet worden en protocollen moeten worden losgelaten

Bouwman2
Bouwman221 apr. 2021 - 9:12

Wat een prachtige zin onder een intrigerende kop. Ik heb em vijf keer gelezen en hij blijft me bij, als een melodie die je nooit meer verlaat. Het is prachtig, met dezelfde aantrekking die een etalage van een snoepwinkel heeft op kindertjes. Het is dan ook heel aanlokkelijk, om de mens centraal te gaan stellen. Bedoeld is niet dat abstracte "de mens" maar het concrete u. U -en geen ander dan u- moet centraal staan. Dat is de essentie van marktwerking en verbieden is lang geprobeerd maar leverde nooit het beoogde succes op.

Pater
Pater21 apr. 2021 - 3:04

Met alle waardering voor het kritische verhaal van Daenen, marktwerking in de zorg is m.i. toch wel het grootste probleem. Niet alleen komt daar de gerichtheid op bureaucratische en strikte controle vandaan, die Daenen terecht bestrijdt, aanbesteding in de zorg is fundamenteel strijdig met de noodzaak van continuïteit in de zorg. Als een organisatie te laag scoort op de klanttevredenheid, die Daenen als criterium wil invoeren, gaat de klus dan naar het volgende bedrijf? Verdwijnen dan alle zorgrelaties die het eerste bedrijf had opgebouwd? Te zot om serieus te nemen. Zorgorganisaties met gebreken moeten verbeterd worden, niet opzij gezet. Zorginstellingen mogen niet failliet gaan, die moeten zo nodig gewoon onder streng toezicht komen. Kapitaalsinvesteringen mogen nooit afkomstig zijn van particuliere (durf-)investeerders met winstdoelstelling. Vrijheid van artsenkeuze mag nooit beknot worden door goedkope verzekeringspolissen.

The Apple
The Apple20 apr. 2021 - 19:21

De markt is een economische constructie waarbij wordt uitgegaan van de stelling dat alle deelnemers uitgaan van het eigenbelang en het streven om een zo groot mogelijk financieel voordeel te behalen. Binnen die opzet zal elke vorm van regelgeving die daar niet mee strookt gezien worden als een obstakel dat zoveel mogelijk ontweken moet worden en de moraliteit zal draaien om de vraag wat daarbij nog net wel kan en wat niet meer kan. Niet om de vraag of het marktbeginsel zelf wel moreel verantwoord is. Als men de roep om de "menselijke maat" en een "humane benadering" probeert te concretiseren in regelgeving zal dat automatisch tot gevolg hebben dat deze regelgeving gezien zal worden als een obstakel dat zoveel mogelijk ontweken moet worden. Terwijl je de kans van slagen van een moreel appel kunt aflezen aan de geschiedenis van 2000 jaar gristendom. De vraag waar het werkelijk om draait is hoe lang de burger nog zal doorgaan met zichzelf voor de gek te houden en de profiteurs hun gang kunnen gaan.

1 Reactie
Bouwman2
Bouwman221 apr. 2021 - 9:15

Mooi gezegd, tot het woord c woord viel. Toen begon de twijfel te knagen.

Karingin
Karingin20 apr. 2021 - 17:55

Ach, er is zoveel mis in de gezondheidszorg. Het declaratiesysteem is belachelijk, dat zorgt voor perverse prikkels. Preventie is alleen maar voordelig voor verzekeraars, tot op zekere hoogte. Specialisatie is compleet doorgeslagen, er wordt te weinig integraal gewerkt. Inderdaad, de mens moet weer centraal worden gezet. Niet dat je de kosten niet in 't oog moet houden, maar dat moet je veel breder bekijken. De beoogde efficiëntie wordt alleen op de millimeter gehaald, als je uitzoomt is het juist kostbaarder omdat mensen veel langer ziek zijn

1 Reactie
Bouwman2
Bouwman221 apr. 2021 - 9:25

Als je naar de dokter gaat omdat het daar op die plek gemeen pijn doet, verwacht ik dat dokter egt: maar dat is bekend, hoor, ik denk dat u jicht heeft. Ik geef u een recept voor pillen dat de aanval stopt. En daarna past u uw leefstijl aan, want uw BMS is nog niet optimaal en uw bloeddruk en uw cholesterol eveneens. Gaan we samen aan werken. En past u een beetje op bij het verlaten van de praktijk? De vorige keer was een een patiënt die ik net nog had doorgemeten en gerustgesteld daar pardoen ineengezakt.

Leontrotsky
Leontrotsky20 apr. 2021 - 13:19

Marktwerking is altijd een probleem, historisch is dit altijd zo geweest bij alle producten en ook bij alle diensten. Marktwerking betekent dat er wordt bezuinigd op belangrijke zaken als kwaliteit, klantvriendelijkheid, eerlijkheid en duurzaamheid. Ook wordt er niet gekeken naar omgevingsfactoren bijvoorbeeld hoe en op welke wijze kan het bedrijf ervoor zorgen dat er bijvoorbeeld geen vervuiling optreed bij het productieproces hetgeen de omgeving tot last is. Ook wordt er gekeken naar een zo goedkoop mogelijke productie en een zo duur mogelijke verkoopprijs om zoveel mogelijk winst te maken. Als we de overheid de markt laten bepalen dan kunnen we grote voordelen voor iedereen realiseren. De overheid zorgt ervoor dat de juiste partijen de produkten mogen gaan produceren. De overheid kijkt hierbij niet naar kostenbesparing en zo economisch mogelijk produceren maar de overheid kijkt ook naar zeer belangrijke zaken als: wordt het product/dienst eerlijk geproduceerd, worden er eerlijke en duurzame methoden gebruikt, worden de medewerkers eerlijk behandeld en vooral EERLIJK BETAALD, heeft de omgeving last van het productieproces en zo ja hoe doen we er alles aan om dit te gaan beperken of zelfs vermijden. Ook wordt er als de overheid bepaald, niet alleen maar gekeken naar winst, winst en nog eens winst. Winst wordt in deze situatie een secundair of zelfs tertiare behoefte en dit heeft zeer positieve gevolgen voor de consumenten. De overheid als scheidsrechter en soms ook scherprechter is absoluut noodzakelijk om een eerlijke markt te realiseren een eerlijk en duurzaam product te maken en een eerlijke prijs die voor iedereen betaalbaar is.