Over de leugen van rechts en de mislukte boodschap van links

Er zijn mensen blij met de verkiezingsoverwinning van D66 door de positiviteit van Rob Jetten, maar voor mij bedekt deze feelgood-politiek de werkelijke en moeilijke keuze waar we eigenlijk voor staan.

Afgelopen week was ik bij PAN Amsterdam in de RAI. Dit is een van de grootste kunstbeurzen in Nederland. Galeriehouders presenteren zich, waarbij de kleinste stand toch al snel voor de hele week 50.000 euro kost. De reden dat ik hiernaar toeging is dat er een bevriend Goirlese kunstenaar aanwezig was met zijn kunst. Het is een uitdaging om door de gangen van de vele galeries te lopen en te zoeken naar het duurste object. Toevallig vond ik het bij de stand van Douwes Fine Art. Een originele gegraveerde koperplaat van Rembrandts Een geleerde in zijn studeerkamer, voor een kleine miljoen euro te koop.

Want wat misschien nog fascinerender was dan de aanwezige kostbare kunst, waren de mensen die hier rondliepen. De potentiële kopers. Dit is met name een groep mensen die bestaat uit de 10 procent rijksten van Nederland. Zij laten geld voor zich werken, in plaats van de andere 90 procent Nederlanders die voor hun geld moet werken. Kunst is voor hen wellicht schoonheid, maar in ieder geval status en een investering. Ze liepen of beter schreden rond in hun veilige bubbel, die zich onderscheidt van het gewone volk in kleding, huidverzorging, make-up, lichaamshouding, manier van bewegen, manier van spreken.

Met een minzame blik van waar moet ik jou plaatsen in status en inkomen, boven of onder mij zag ik enkelen naar me kijken. Het riep beelden op uit de 17e en 18e eeuw van de toenmalige aristocratie met witte poederhuid, perfecte pruiken, zijde, fluweel, alles strak gestileerd. Dat is anno 2025: filter-gezichten, botox, strak gezicht, perfect gebleekte tanden, personal trainers, anti-aging. Een moderne variant van dezelfde boodschap. Ik ben niet van de wereld van arbeid, ik ben van de wereld van rente, bezit, land, handel en macht. En het lichaam wordt opnieuw een statement van macht zonder arbeid. Aristocratie herhaalt zichzelf, alleen met siliconen in plaats van poeder. De zin kwam in me op: rijkdom is ook een uitkering. Begrijp me goed, ik zeg niet dat deze mensen niet deugen of dat deze mensen schuldig zijn aan hun bevoorrechte positie. Het economisch systeem deugt niet dat dit mogelijk maakt en wat onherroepelijk ten koste gaat van gewone mensen zoals jij en ik.

We leven in een neoliberale werkelijkheid waarbij geld van onder naar boven wordt gepompt, kijk daarvoor nog maar eens naar deze animatie van Carlijn Kingma. Iedereen heeft het nieuwsbericht gelezen dat de aandeelhouders van Tesla een megabeloning aan Elon Musk willen gaan uitloven van maximaal 1000 miljard dollar, dat is zo’n 865 miljard euro. Dan moet hij met name binnen 10 jaar tijd de beurswaarde van het bedrijf laten toenemen van 1500 naar 8500 miljard dollar. Duizend miljard dollar is zo’n beetje wat wij samen ieder jaar in de Nederlandse economie omzetten. En dat krijgt dan 1 persoon. Het zegt iets over de gestoordheid van de uitgangspunten van onze neoliberale economie, die nota bene de basis zijn geworden van onze samenleving. Laten we dit in perspectief zetten.

We verdienen met z’n allen per jaar in Nederland zo’n 1000 miljard euro. Waar gaat dat geld vervolgens heen? Tussen de 50 en 60 procent gaat naar de lonen van 9 miljoen werkenden. Dat zijn de mensen die werken voor hun geld. Dan van de belasting hierover gaat 15-20 procent naar de overheid. En 30-35 procent gaat naar het vermogen, grootkapitaal, dividenden, rente, vastgoedopbrengst, aandeleninkomen van 1,7 miljoen rijken, waarvan er 170.000 superrijk zijn. Het punt is dat sinds de jaren 80 van de vorige eeuw dat laatste percentage langzaam, maar zeer zeker toeneemt. Simpel gezegd; de kloof tussen arm en rijk neemt toe en daarmee ook de druk op de werkenden die steeds harder moeten werken voor minder geld. En daar bedoel ik mee dat zij steeds minder kunnen kopen voor hun verdiende geld. Basisbehoeftes zoals wonen, zorg, onderwijs, energie wordt voor steeds meer mensen een groot probleem. We gaan hier met z’n allen mee om alsof het over een natuurverschijnsel gaat, waar niets tegen te doen is. Maar deze onrechtvaardige verdeling is een politieke keuze en binnen een democratie dus ook onze keuze. Laten we hier verder naar kijken.

Dat is wat me met name opviel tijdens de verkiezingen anderhalve week geleden, dat bovenstaande sociaaleconomische problematiek helemaal geen thema was. Er zijn mensen blij met de overwinning van D66 door de positiviteit van Rob Jetten, maar voor mij bedekt deze feelgood-politiek de werkelijke en moeilijke keuze waar we eigenlijk voor staan. Namelijk de urgente vraag of we kiezen voor een samenleving die iedereen mee neemt en inclusief maakt, ongeacht achtergrond, afkomst etc. Aansluitend op onze grondwet, artikel 1. Of kiezen we voor een samenleving die een groep mensen uitsluit vanuit het principe van het recht van de sterkste.  Een groep die niet meer mee kan komen in de neoliberale sneltrein van steeds meer consumptie en productie. Jullie houden onze economische groei en vooruitgang tegen, sorry, zoek het zelf maar uit, eigen schuld dikke bult. Voor die keuze staan we in feite. De politiek heeft de democratische verantwoordelijkheid om ons als burgers hiervan bewust te maken in plaats van te doen alsof er niets aan de hand is. En met schijnboodschappen het zoeklicht te verplaatsen. Ik leg dat verder uit.

Vooral de boodschap van de VVD onder leiding van Yesilgöz is doortrapt en vilein. Zij legt de schuld van de toenemende druk op de werkende mensen bij links, met name GL-PvdA. Yesilgöz maakt van links de grote vijand voor de hardwerkende Nederlander, de mensen thuis. Links wil de overheid groter maken en dat geld weghalen bij de gewone burger. Dat is niet waar, want wat links wil is juist dat geld gaan halen bij die 1,7 miljoen mensen die profiteren van kapitaalvermogen. Yesilgöz beschermt de belangen van de rijken door links te framen dat ze geld willen weghalen bij de hardwerkende Nederlander. Terwijl zij door haar houding dat juist zelf doet. Door de groep rijken en het kapitaalvermogen te beschermen, legt zij automatisch de druk bij de mensen die hard moeten werken voor hun geld. Het lukt links onvoldoende om deze misleiding en leugens van Yesilgöz te ontmaskeren.

De partijen nog verder rechts van de VVD halen de volgende leugen uit de kast om de rijken en hun kapitaalvermogen te beschermen. De schuld van alle ellende, met name de woningnood, ligt aan de asielzoekers en andere buitenlanders. Als zij uit Nederland verdwijnen, komt alles goed. Natuurlijk is er een beter en efficiënter asielbeleid nodig, daar is iedereen het over eens. Maar door te suggereren dat een asielstop alle problemen in Nederland oplost, dat is bewuste misleiding en een rookgordijn voor de keuzes die we werkelijk moeten maken. Namelijk het rechtvaardig belasten van de rijken, van vermogen en het begrenzen van onze neoliberale economie. Dat is de enige manier om de gewone, hardwerkende Nederlander lucht te geven binnen onze economie. Het levert volgens het verkiezingsprogramma van de SP per jaar rond de 12 miljard euro op. Dat zou volgens mij de boodschap moeten zijn van links, waarvan aan zetels heel weinig over is gebleven na de afgelopen TK-verkiezingen. Wat voor mij alleen maar bewijst dat links het onvoldoende voor elkaar heeft gekregen om hun boodschap goed naar voren te brengen en te laten zien dat juist zij aan de kant staan van de gewone burgers en ook de natuur wil beschermen tegen de onbegrensde hebzucht en groei van onze neoliberale economie.

Dat is voor mij de belangrijkste taak van links de komende jaren. Maak duidelijk wat de keuzes zijn waar we als samenleving voor staan. Een samenleving die bezet is door de destructieve economische visie van ons neoliberalisme. Alle terechte onvrede en boosheid die er is bij de gewone burgers dient niet gericht te zijn op links of op de meest kwetsbare mensen in de vorm van asielzoekers. Nogmaals, dat is de doortrapte manier van rechts om het zoeklicht te verplaatsen en de aandacht weg te halen van waar het werkelijke probleem zit. Namelijk bij onze neoliberale economie van onbegrensde hebzucht en zijn leugen dat steeds toenemende rijkdom aan de bovenkant vanzelf wel naar beneden druppelt. Not. We zouden alle boosheid en energie moeten richten op het ontmaskeren van deze mythe, het omverwerpen daarvan en het samen opbouwen van een betere en rechtvaardige wereld.

Links staat voor de grote uitdaging om deze boodschap van solidariteit op een goede manier te vertalen naar de gewone burgers, waarmee ze het contact de laatste decennia heeft verloren. Dat er niets anders opzit dan onze neoliberale economie te begrenzen, anders dreigt een samenleving die daadwerkelijk uit elkaar valt. Ja, mijn denkpad gaat er in dit artikel nog steeds vanuit dat iets kan veranderen binnen een vrijwillig en democratisch kader. Dat er iets kan veranderen binnen de huidige machtsstructuur. Het is de vraag of dat realistisch is. Is de verkiezing van Zohran Mamdani als burgemeester van New York werkelijk het begin van een nieuwe lente?

Misschien is het meer waar dat onze democratie domweg gevangen zit in het dwingende en destructieve mechanisme van de neoliberale economie en hun machthebbers. Dat we hier op democratische wijze niet uit gaan komen en dat we voorbij links of rechts moeten gaan denken. Dan moeten we hopen dat er onder de oppervlakte van alle geweld aan de buitenkant een transitie gaande is, waarbij de mens zich bewust wordt van de machtsstructuur waarin hij gevangen zit. Dat hij zich van binnenuit hiervan bevrijd en ervan daaruit nieuwe samenwerkingsverbanden ontstaan die het zaadje zouden kunnen zijn voor een nieuwe en menselijke samenleving. Waarbij er een economie wordt ontwikkeld die de mens dient in plaats van andersom.