Joop

Oud-minister Jet Bussemaker over de noodzaak van missie-denken in de kabinetsfomatie

  •  
09-04-2021
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
Ministerraad

© DEN HAAG - Minister Jet Bussemaker van OC&W bij aankomst op het Binnenhof voor aanvang van de Ministerraad. ANP BART MAAT

In de kabinetsformatie moet je eerst bepalen welke belangrijke opdrachten je voor de komende vier jaar en daarna hebt. Het is een grote fout dat al aan het begin van de formatie is gesproken over personen. Dat zegt Jet Bussemaker (PvdA), oud-minister van Onderwijs en voormalig staatssecretaris van Volksgezondheid in de podcast Betrouwbare Bronnen. “Je moet beginnen bij de grote opdrachten waar Nederland voor staat. Dat vergt een heel andere manier van formeren.”
Volgens Bussemaker moeten de partijen die met elkaar aan tafel gaan, praten over ‘missies’. “Eén missie is heel duidelijk: het tegengaan van klimaatverandering. Een andere missie is het verminderen van de complexe ongelijkheid. De kloof tussen de burger en overheidsorganisaties. En de uitvoerbaarheid.”
Bussemaker vindt dat je pas na het formuleren van die missies moet kijken hoe en door wie ze worden uitgevoerd. “Het zijn mega-opdrachten die over de departementen heen gaan. Welke kennis en ervaring heb je nodig? Het moet vanuit de inhoud en misschien moet je dan een aantal bestaande ministeries wel opheffen.”
De bestaande departementale structuren en de ministers die erover gaan, houden heel veel vernieuwing tegen, zegt Bussemaker. “Je moet terreinen met elkaar verbinden. Als je nou echt iets wilt doen aan ongelijkheidsbestrijding, gelijke kansen, dan moet je ministeries als Onderwijs, Sociale Zaken en Volksgezondheid het voortouw geven om daar een missie op te organiseren. Dit vereist een andere manier van denken over hoe je je beleid vormgeeft. Problemen die we door corona nu heel goed zien, zijn voor een groot deel samenlevingsproblemen. Bijvoorbeeld: gezondheid en schuldenproblematiek. Dat hangt samen. Bij de Verenigde Naties heb je de duurzame ontwikkelingsdoelen. Die zou je kunnen vertalen naar missies voor een nieuw kabinet en daar moet je de uitvoering bij organiseren. Als je de dienstverlening wil verbeteren, moet je een heleboel uitvoerders bij elkaar zetten: DUO van OCW, de SVB van SZW, de belastingdienst van Financiën, het COA. Je gaat het dan heel anders aanpakken.”
In de Nederlandse politiek is het financieel-economisch denken te dominant geworden, waarschuwt ze. “De rol van Financiën en de modellen van het Centraal Planbureau. Begin ook om die reden niet meteen met het financieel-economische motorblok, maar met de vraag: wat zijn nu echt de uitdagingen waar wij voor staan.”
Volgens Bussemaker is het onderlinge vertrouwen in de eerste fase van de kabinetsformatie ernstig geschonden. “Ook om dat vertrouwen terug te winnen moet je op een andere manier gaan kijken.” Ze beaamt dat dit voor VVD-leider Mark Rutte lastig kan zijn, gewend als hij is aan zijn manager-stijl. “Maar ja, soms moet je jezelf in de politiek opnieuw uitvinden.”
Uit eigen ervaring relativeert ze het belang van een regeerakkoord. “Zo’n akkoord is ook heel snel weer weg. Als minister heb ik de meeste tijd besteed aan wat gewoon op mijn weg kwam.” Een andere les die ze geleerd heeft: “Dingen écht veranderen is vaak moeilijk.” Bussemaker dacht als staatssecretaris van Volksgezondheid de vijfminutenregistratie in de thuiszorg te hebben afgeschaft. Tot ze, ruim tien jaar later, op de radio minister Hugo de Jonge hoorde zeggen dat hij dat ging doen. Ze kneep zich in de arm: “Hoor ik dit wel goed?” Het bleek dat allerlei bij de thuiszorg betrokken organisaties al die tijd verandering hadden tegengehouden. “Dit soort stroperigheid leidt ertoe dat mensen niet meer in de zorg willen werken. En ook niet in het onderwijs.”
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar

Reacties (8)

gimli55
gimli559 apr. 2021 - 10:18

Sta je in dezelfde bus met dezelfde chauffeur en dezefde bestemming, verwacht dan niet opeens een hele andere rit. Je zult dezelfde rit meemaken met dezelfde aankomst. Wil je verandering, of zelfs verbetering zul je in een andere busmaatschapij, andere bestemming, andere chauffeur en een andere bus moeten kiezen. Anders krijg je net als de laatste 40 jaar hetzelfde, terwijl voor de verkiezingen wel het nieuwe in de belangstelling staat, dan worden mooie nieuwe bestemmingen geboden met nieuwe bussen en een spannende reis vol avonturen en vergezichten. Dat is de reden waarom de burger het vertrouwen verliest. Ze krijgen niet wat ze gekozen hebben, in feite worden ze belazerd. Maar dat mag niet gezegd worden door Rutte. Doe wat je zegt en zeg wat je doet. En stop met het goedpraten van het tegenovergestelde van mijn vorige zin. De burger heeft net als Rutte een geheugen van een mug, maar is net als Rutte niet dom. Neoliberalisme is stilstand, asociaal, repressief en onbetrouwbaar.

3 Reacties
DaanOuwens
DaanOuwens9 apr. 2021 - 12:21

@ gimli55 Jij schrijft: Sta je in dezelfde bus met dezelfde chauffeur en dezefde bestemming, verwacht dan niet opeens een hele andere rit. Zelfs in jouw simplistische vergelijking is het eindresultaat onzeker. De busrit zal door vertraging, ongevallen, files, passagiers en opgebroken wegen zeker niet iedere rit op dezelfde manier verlopen. En de samenleving wordt beïnvloed door veel meer variabelen. Meer dan jij kan overzien en wil inzien. Je zoekt naar simplisme daar waar de werkelijkheid complex is. Omdat je graag een simplistische oplossing wil. Maar simplistische oplossingen zijn zinloos bij complexe problemen. Jouw oplossingen zijn slechts achterhaald, asociaal, repressief en onbetrouwbaar

Bouwman2
Bouwman29 apr. 2021 - 14:16

Ik lees net iets wat Philip, de man van Elisabeth II zei over nieuw: Als je een man het portier aan de andere kant van het autostuur ziet openhouden dan is het óf de nieuwe auto maar eerder nog de nieuwe vrouw.

gimli55
gimli559 apr. 2021 - 21:52

@Daan Je beschrijft mijn bijdrage goed met nog wat extra ellende due we kunnen verwachten met Rutte4. Vertraging, omleidingen, verdere informatie op de borden. Bedankt voor het nog duidelijker uitleggen, wat de burger kan verwachten. @Dominee Voor het geval dat je het niet meer weet, we wonen in Nederland.

EenMening
EenMening9 apr. 2021 - 9:13

Dat zal wennen zijn voor mogelijke MP Mark, de man zonder visie, om vanuit een een visie, een missie te werken. Wat de departementale structuren betreft: bureacratie blijf bureaucratie. Het blijven logge apparaten met veel niveaus en radertjes. Als je verschillende ministeries samen wilt laten werken, krijg je nog meer afstemmingsproblemen. En op een superministerie zit ook niemand te wachten.

Joop den Uil
Joop den Uil9 apr. 2021 - 9:08

er komen nu plots allerlei ''senior-ministers/bestuurders'' de jonkies de les lezen .... Kaag luistert daar niet naar en Rutte vergeet wat ze zeggen. laatste stroohalm is Hoekstra maar die praat alleen met Balkenende ... welk een droefenis

Bouwman2
Bouwman29 apr. 2021 - 8:14

Was het nou echt zo verstandig om de formatie bij de Koning weg te grissen? In Brussel heetten de verkenners Koninklijke verkenners en gaf Koning Filip nooit de moed op. Hij stuurde de een na de ander op pad, en uiteindelijk na 554 dag en lukte het De Croo te formeren. Er kwamen geen nieuwe verkiezingen en met zeven partijen vier Vl;aamse en drie Waalse lukte het heel wel. Filip en Mathilde zijn de enige Belgen, er werd knap werk verricht. Uiteindelijk gold l' Union fait la Force. Hier in het Koninkrijk had de Kining samen met zijn vrouw als enige Nederlanders die taak ook wel tot een goed einde gebracht. De Koning, die ook wel eens een fout maakt en iets opmerkte dat em duur te staan kwam, maar veel heeft geleerd had die taak bekren te vervullen. Maar dat wilde de Kamer niet. De Kamer het hoogste orgaan is geobsedeerd door de termen nieuw en anders. De kwaliteit van de wetgeving in Den Haag is al beneden peil en de stijl is volks. Een arena gelijk waarin de stukken rood vlees worden verscheurd. Geen stijlkamer maar een Poolse landdag. Je maintiendrai is een devies dat de Koning geen kans meer geeft aa zijn opdracht handhaven te voldoen. De Kamer heeft mijn achting al lang verspeeld toen de democratie ontaardde in een volksgericht. op een dorpsplein. Je komt niet meer van de nationaliteit en je paspoort af. Dat geldt niet enkel voor Turken en Marokkanen maar voor Nederlanders evenzeer. Je nationaliteit volgt je als een schaduw. Je zit voor altijd vast aan Nederland. Daarom ben ik als transnationalist ook voor acceptatie van mensen die zich niet huis voelen met een stigma van Nederlanderschap. Maar het mogelijk te opteren voormeer mogelijkheden, voor een erkend Europees paspoort. Die ouwe baas, Herman TW zal best zijn "stinkende"best doen maar hij moet goed luisteren naaar VOLT als pan Europese partij.die nu ook weer meedoet in Burgarije, het land waar de Bulgarenfraude vandaan kwam die zo veel impact had in Nederland. VOLT is een jonge partij en nu nog elitair maar de gaat goeien, zeker en vast. Vandaag laat ik bloemen bezorgen bij het Paleis, met een kaartje: Sorry, begrijp de overval van hen die zijn geïnfecteerd door de verwoestende drang verandering en vernieuwing , maar geef niet op er gloort uiteindelijk altijd hoop op vrijheid de eerste van de drie waarden . waarvan de laatste de voornaamste is. . . .. .

Poeh, poeh
Poeh, poeh9 apr. 2021 - 7:44

Mooie bespiegelingen van Bussemaker, maar zo lang we blijven volhouden dat polderen nog steeds het beste smeermiddel is om alles een beetje op gang te houden, zal het maken van fundamentele keuzes als een verkiezingsaardappel worden doorgeschoven naar de volgende politieke generatie. De 'extremen' (overigens niet negatief bedoeld) hoeven dat niet te doen, zij weten dat hun directe inbreng zich in de marge afspeelt. En waar Bussemaker hier spreekt over missies, zoals de klimaatverandering, zal dat dus een containerbegrip blijven. Geen enkele (bestuurs)partij zal de deuren ervan wagenwijd durven opentrekken, want over de ongemakkelijke uitstroom hangt direct de angst voor de verkiezingen (= macht).