Orbáns achilleshiel

Het Hongaarse parlement heeft recent besloten miljarden staatsgeld bij regeringsvriendelijke stichtingen te parkeren om zo een parallelle staat te creëren, zie Het Parool van zaterdag. Hoe dat werkt, heb ik in de praktijk ervaren. Daarnaast heeft de achterlijke ( ik citeer ) houding ten opzichte van homoseksualiteit van de huidige Hongaarse regering een aspect dat nog onderbelicht is.

Een jaar of zes geleden was ik spreker op een conferentie in de voormalige synagoge van Tokaj (discussies over Orbán in Hongarije beginnen of eindigen overigens vaak met “maar hij is geen antisemiet”). Door een klik met de tolk liep het uit op een levendige bijdrage. Iemand in het publiek was verbonden aan de “ Drie Prinsen Drie Prinsessen Stichting ”, een organisatie die zich sterk maakt voor work-life balance in Hongarije. Ze was getroffen door een zijlijn in mijn betoog over de mogelijkheden in Nederland in veel organisaties om zelf te beslissen over tijd en plaats om te werken (pro memorie, dit was voor de lockdown). Een paar maanden later vroeg ze me een filmpje op te nemen met die boodschap. Het filmpje werd vertoond op een congres, op de persconferentie voor dat congres, en fragmenten zijn weer overgenomen door meerdere tv-stations. Zonder het aanvankelijk te weten, was ik een beetje beroemd in Hongarije.

Dat leidde enige tijd geleden tot een uitnodiging van de Drie Prinsen Drie Prinsessen Stichting voor bijdrage aan een groots opgezet tweedaags gala met als thema een ‘Gezinsvriendelijk Europa’. Alles erop en er aan, vliegtickets voor mij en partner, mooi hotel, diners op de Donau etc. Mede gesponsord door ’ the Ministry of Human Capacities ’, regeringsbemoeienis dus. Ik ben niet tegen gezinsvriendelijkheid en ook niet tegen ministeriële steun, mits van een fatsoenlijke regering. Onderzoek was aan de orde. Het Engelstalige bord Ministry of Human Capacities was ik al eerder tegen gekomen op een wandeling in Boedapest en had al vragen opgeroepen in de Ministry of Silly Walks sfeer. Wat doen ze daar?

De conferentie beloofde te gaan over “ family-friendly initiatives at companies, universities, media and family policies in a holistic manner ”. Navraag bij Hongaarse contacten leert dat de “Drie Prinsen Drie Prinsessen Stichting” een organisatie is die met steun van de overheid gezinswaarden onder de aandacht brengt en vooral grote gezinnen promoot.

Want Orbán kampt met een klassiek probleem van extreemrechtse regimes: mensen met hersens houden niet van de onvermijdelijk intellectuele stilstand die zo’n regering betekent en vertrekken. Hongarije ontvolkt dus en vooral hoogopgeleide mensen verlaten het land. Het fokprogramma om dat nijpende probleem op te lossen wordt ondanks alle mooie holistische woorden in het zonnetje gezet door de stichting met het ideaalbeeld van het Hongaarse gezin dat drie prinsen en drie prinsessen telt. Daarbij helpt deeltijdarbeid in hun visie.

In Hongarije werken slechts 4 van de 100 mensen op de arbeidsmarkt in deeltijd, één van de laagste percentages in Europa. In de periode 2015-2025 bereiken meer dan 1,1 miljoen mensen de pensioengerechtigde leeftijd (55 tot 62 jaar in Hongarije). Het aantal jonge mensen dat aan hun loopbaan begint (18-25 jaar) is ongeveer 955.000. Een aanzienlijk deel daarvan is van plan om naar het buitenland te gaan, zo geeft ook de Drie Prinsen Drie Prinsessen Stichting op de eigen site aan. Ze zeggen er niet bij dat die emigranten vooral geen zin hebben in de nieuwe orde van Orbán. Was er een paar jaar geleden met name in Boedapest een sterke onderstroom die het land wil moderniseren, nu hebben velen de moed opgegeven op te staan tegen de steeds meer klemmende harde hand van Orbán. Neem bijvoorbeeld de doelgerichte acties tegen journalistieke media van de laatste tijd.

Een uitstroom op de arbeidsmarkt van 1,1 miljoen en een instroom minus de verwachte emigratie van ongeveer 780 duizend mensen (de cijfers zijn van de Drie Prinsen Drie Prinsessen Stichting)  betekent een aanzienlijk arbeidstekort in Hongarije. Het is Orbáns achilleshiel. Economische groei en welvaart zijn in de toekomst niet te realiseren met te weinig mensen. Zoals bekend rust op immigratie een taboe. Het regime probeert dat met gezinswaarden en met de blijkbaar erbij horende grote gezinnen in te vullen. Daar passen homo’s c.q. mensen met een LGBTQ-achtergrond niet in, althans in de denkwereld van de Oost-Europese conservatieven.

Er is niks mis met een pleidooi houden voor deeltijdwerken en een dinertje op de Donau is aanlokkelijk. De folders waren al gedrukt, maar ik heb in overleg met mensen in Hongarije met wie ik werk er vanaf gezien een vlammende anti-Orbán bijdrage te leveren. Blijf daar weg, parels voor de zwijnen bij zo’n applausmachine, werd mij mee gegeven. Als de tolk in dit geval al zou meewerken.