Oppositie neemt leiding met één zetel

De teleurstelling op de gezichten van de VVD’ers is te zien, ondanks dat ze de grootste partij zijn geworden. Met een verschil van één zetel neemt de oppositie het voortouw en is een meerderheid voor de coalitie in de Eerste Kamer nog lang niet zeker. In totaal heeft 52,1 procent van de kiesgerechtigde Nederlanders zijn stem uitgebracht voor de Provinciale Staten. Dit is meer dan bij de laatste verkiezingen in 2007. Sinds 1995 is de opkomst voor de Provinciale Staten niet boven de 50 procent uitgekomen.

Door redactie Joop

Update 07.30 Volgens de laatste prognose komt de coalitie één zetel te kort voor een meerderheid in de Senaat. Ruim 98 procent van de stemmen is geteld. De gedoogcoalitie CDA (11), VVD (16) en PVV (10) behaalt in totaal 37 zetels. Grote winnaars van de verkiezingen zijn VVD, PVV, D66 en 50Plus. Het CDA verliest fors met zeker de helft van haar zetels.

Met de nipte winst van de oppositie valt nog niet te voorspellen of ook een meerderheid in de Eerste Kamer wordt gehaald. De NOS meldt dat partijen na rekenwerk kunnen beslissen om zo te stemmen dat restzetels naar ‘bevriende’ partijen gaan. Die effecten zijn bijna niet te voorspellen.

Job Cohen zei woensdagavond tegen De Pers niet per definitie tegen alle wetsvoorstellen in de Eerste Kamer te stemmen als de coalitie geen meerderheid krijgt. “We gaan niet overal voorliggen. Voor slechte voorstellen voorstellen, kun je niet voor stemmen.” Marleen Barth benadrukte dat het kabinet zelf ander beleid moet hanteren als ze niet wil vallen. Cohen benadrukte donderdag dat belangrijk gaat worden wat de SGP gaat doen. Kees van der Staaij, de fractievoorzitter van de SGP, zei daarop: “Onze houding tegenover dit kabinet is bekend: onafhankelijk maar constructief. Dat zal ook in de Eerste Kamer zo zijn”, aldus de Volkskrant.

Update 1.40

Na 83,1 procent van alle stemmen geteld te hebben staan de VVD, PVV en het CDA nog steeds op een totaal van 38 zetels. Opvallend is dat het CDA van 10 zetels aan het begin van de avond gegroeid is tot 12 zetels.

Update 00.15

Na telling van 50,3 procent van de stemmen heeft de combinatie VVD, CDA en PVV 37 zetels. Met dit aantal van de stemmen geteld kan het zetelaantal nog een aantal zetels verschuiven.

Het is nog onduidelijk wat het gevolg zal zijn als de gedoogcoalitie geen meerderheid behaalt in de Eerste Kamer. Eerder voorspelde Rutte ‘Belgische toestanden’ als de drie partijen geen meerderheid zouden behalen, maar het ziet ernaar uit dat de partijen toch doorzetten en willen blijven doorregeren.

De PvdA staat momenteel op 17,5 procent van de stemmen. De VVD op twintig procent. De partijen gaan nek-aan-nek in de race om de grootste partij te worden.

Update 22.15

Harry van Bommel (SP) roept Rutte op nieuwe verkiezingen uit te schrijven. Hoewel de definitieve uitslag pas over een aantal dagen verwacht wordt, denkt van Bommel dat dit kabinet nog voor het einde van dit jaar opstapt. Premier Rutte sprak eerder al van eventuele Belgische toestanden als de gedoogconstructie geen meerderheid zou krijgen in de Eerste Kamer. De oppositie heeft volgens de definitieve prognose de meerderheid en kan daardoor alle wetsvoorstellen blokkeren.

Update 22.00

CDA-voorzitter Spies is ‘vanzelfsprekend teleurgesteld’, maar spreekt wel over een stabilisatie ten opzichte van het verlies met de Tweede Kamer-verkiezingen. Staatssecretaris Henk Bleker reageert redelijk opgelucht: “Het had slechter gekund, maar mooi is het niet”. PvdA-voorzitter Ploumen reageert tegenover NOS: “Dit is een voorlopige prognose, maar die stemt wel tot blijdschap […] Het lijkt erop dat de oppositie een ruime meerderheid behaalt. Het verschil is best groot. De mensen laten daarmee weten bezwaar te hebben tegen de plannen van dit kabinet.” GroenLinks-voorzitter Jolande Sap spreekt over ‘het GroenLinks-effect’: “Wij staan op winst, de linkse oppositie wint terwijl de coalitie van VVD, CDA en PVV niet aan een meerderheid komt. Dit is echt het GroenLinks-effect. We hebben een hondstrouwe achterban.” Lees hier meer reacties. Bekijk hier de tussenstand van alle uitslagen.

Update 21.25

De eerste binnen gekomen cijfers komen van Vlieland. Deze tonen een flinke daling van 5,1 procent voor het CDA. De VVD wint aanzienlijk met 4,8 procent. Ook de PvdA gaat erop vooruit met 2,1 procent. Nieuwkomer PVV haalt 7 procent van de stemmen. De totale opkomst in Vlieland ligt iets hoger dan het gemiddelde in Nederland. 57,9 procent heeft de tocht naar het stemlokaal gemaakt.

Update 21.07

Volgens de eerste prognose haalt de gedoogcoalitie geen meerderheid.De VVD behaalt volgens Synovate 16 zetels, het CDA 10 en de PVV 9. Dat zijn in totaal 35 van de 75 senaatszetels. De PvdA wordt de tweede partij met 14 zetels, de SP acht, D66 behaal zes zetels, GroenLinks vijf en de ChristenUnie/SGP vier. De Partij voor de Dieren behaalt één zetel en wordt daarmee ingehaald door nieuwkomer 50Plus met twee zetels.

Vanaf 20.30 is de verkiezingsuitzending hier live te volgen. Vanaf 21.00 brengt de NOS een voorlopige prognose van de uitslag.

Het belooft een spannende avond te worden. VVD, CDA en de PVV hopen op een meerderheid in de Eerste Kamer om op die manier wetsvoorstellen door de Eerste Kamer te kunnen loodsen. Volgens de peilingen staat het CDA echter op verlies.

Synovate voorspelt dat de drie partijen 34 van de 75 zetels in de Eerste Kamer zullen behalen. Volgens Maurice de Hond  en NIPO zijn het er 37.

Bekijk vanavond bij de Volkskrant live de uitslagen.

cc-foto: Elger van der Wel