De opmars van de islamisering in Turkije

In 2012 vroeg een Tweede Kamerlid hoe ver de islamisering van Turkije volgens mij ging onder regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP). Ik antwoordde dat ik daar niet veel van merkte.

Goed, de AKP accentueerde de liberalisering van de hoofddoek, maar daar kon ik het alleen maar mee eens zijn. Het is per slot van rekening niet aan regeringen om te bepalen wat iemand wel of niet op het hoofd zet. Ik plaatste de hoofddoekkwestie dan ook in het kader van mensenrechten en niet in dat van islamisering.

Vier jaar later zou de Nederlandse volksvertegenwoordiger een heel ander antwoord van me krijgen, want de islamisering van Turkije gaat nu veel verder dan destijds, terwijl de mensenrechten er juist door in het geding komen. Om dat te illustreren in dit artikel een greep uit de gebeurtenissen van afgelopen week.

Dat de nadruk daarbij op onderwijs ligt is geen toeval, in aanmerking genomen dat president Erdogan streeft naar ‘religieuze generaties’ en de scholen en universiteiten daarbij als middel beschouwt.

Gemengd onderwijs De aartsconservatieve en regeringsgezinde krant Yeni Akit plaatste een artikel onder de titel ‘Gemengd onderwijs is een schending van rechten’. De schrijver ervan, Süleyman Yasar, interpreteert gemengd onderwijs als oppressie en schending van burgerrechten, aangezien er geen alternatief bestaat en het publiek geen keuzemogelijkheid wordt geboden.

De islamistisch getinte organisaties die in het artikel aan het woord komen zeggen uit te gaan van wetenschappelijk bewijs waaruit zou blijken dat gemengd onderwijs ‘onecht’ is. Gemengd onderwijs wordt hier verder afgekeurd omdat het zowel in strijd is met de islam als met rechten.

Hier valt weer eens op dat islamisten vooral een lans breken voor rechten zolang het hun rechten zijn. Uit het vervolg van dit artikel zal blijken dat ze meer dan eens aan de rechten van anderen voorbijgaan.

Ensar De nauw aan de AKP verbonden onderwijsstichting Ensar publiceerde een boek onder de titel ‘Het gebed; een oproep tot verrijzenis’. In het boek, dat aan leerlingen wordt gegeven, staat dat baby’s vroeg in de ochtend gewekt moeten worden zodat ze er aan kunnen wennen dat het dan tijd is voor het eerste gebed van de dag. Verder wordt gesteld dat het dragen van nylon en kleding van dunnen stoffen verboden is in de islam.

Critici menen dat het boek oproept tot vijandigheid ten aanzien van gelovigen die de islam naar persoonlijke inzichten belijden, zelf bepalen of en wanneer er gebeden wordt en dragen wat ze zelf willen.

AKP-onderwijsminister Ismet Yilmaz schoof deze kritiek terzijde en verdedigde het boek omdat het naar zijn mening bijdraagt aan ‘bewustwording’.

Ensar raakte eerder dit jaar in opspraak nadat gebleken was dat een aan de stichting verbonden onderwijzer 45 kinderen seksueel mishandeld had. Terwijl rond dezelfde tijd meer gevallen van seksueel misbruik van kinderen op scholen aan het licht kwamen, bagatelliseerde de toenmalige minister van de AKP voor Familie- en Sociaalbeleid, Sema Ramazanoglu dit schandaal door het af te doen als een ‘eenmalig incident’,.

Dicle Universiteit Studentes van de theologiefaculteit Dicle Universiteit in Zuidoost Turkije klagen over de wijze waarop ze door docenten worden bejegend. Ze krijgen laatdunkende opmerkingen van docenten over vrouwen te horen zoals: ‘Waarom studeer je? Je moet een huisvrouw worden en kinderen krijgen.’

Dragen de studentes geen hoofddoek dan worden ze aangevallen en krijgen ze te horen dat er door hun toedoen ‘ geen engelen in het lokaal komen.’

De AKP reageerde niet, terwijl de partij dat op een furieuze manier deed toen religies georiënteerde studentes toegang tot universiteiten geweigerd werden omdat ze een hoofddoek droegen. Dat gebeurt tegenwoordig niet meer, maar kijk eens wat er voor in de plaats is gekomen.

Ontharingscentrum In het centrum van de stad Trabzon aan de Zwarte Zee werden verspreiders van flyers, waarin reclame werd gemaakt voor een plaatselijk ontharingscentrum, aangevallen in een café. Een van de belagers greep een pistool waarbij hij riep ‘dit is in strijd met de islam, stoor ons hier niet mee, val ons niet lastig.’

Daarop loste de man een aantal schoten, als gevolg waarvan vier voorbijgangers gewond raakten.

De regering reageerde niet op het incident, maar had dat zeker wel gedaan wanneer vier religieuze Turken door seculiere landgenoten waren beschoten (wat dus nog nooit is gebeurd…).

Democratie Ik hoor het de AKP-medestanders al zeggen: wanneer een meerderheid onder de Turken tegen islamisering was, zouden ze wel op een andere partij stemmen; dat is nu eenmaal democratie.

In een democratie dienen ook minderheden op rechten terug te kunnen vallen. Binnen de afgeslankte definitie van het begrip democratie in Turkije is daar echter geen ruimte meer voor en geldt alleen nog de tirannie van de meerderheid. Die meerderheid heeft rechten en vrijheden als het om het belijden van het geloof gaat, de rest mag het uitzoeken.

Er is in vier jaar veel veranderd in Turkije, maar toch gaat het land nog altijd door voor seculier. Alleen is vrijheid van religie vervangen door een vrijheid voor religie die niets meer met mensenrechten te maken heeft.

Volg Peter Edel op Twitter   Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)