Openbare scholen moeten juist ontmoedigen dat leerlingen zich isoleren op grond van hun identiteit

Marco Frijlink, voorzitter van de Vereniging voor Openbaar Onderwijs, vindt dat de bij zijn organisatie aangesloten scholen zelf moeten bepalen of zij bij voldoende vraag voor moslims een gebedsruimte willen inrichten. Hij schrijft dat in de NRC.

Lekker makkelijk. Dan hoeft hij geen positie in te nemen. Laat schoolbesturen en -directies het zelf uitzoeken. Frijlink geeft wel bepaalde richtlijnen. Als Nederlands bestuurder in hart en nieren wil hij die vooral praktisch houden. Is er geen moskee direct om de hoek, bijvoorbeeld? Tegelijkertijd stelt hij vast dat religie voor veel leerlingen onderdeel is van hun identiteit, een beetje zoals gender of huidskleur. Dit is opmerkelijk. In dat geval zou een schoolleiding het serieus in overweging moeten nemen als blanke leerlingen een speciale ruimte vroegen waarin zij zichzelf willen zijn zodat hun identiteit ten volle tot zijn recht komt. Moslims kregen immers ook een gebedsruimte vanwege hun identiteit.

Het probleem is wat iemands identiteit bepaalt. Die is voor elk mens anders maar bestaat wel uit herkenbare componenten zoals gender of huidskleur. Daarnaast kunnen thuiscultuur en godsdienst een rol spelen naast andere factoren. Denk aan nationale en internationale subculturen die heel bepalend kunnen zijn voor iemands gedrag en voorkomen. Op grond van die mix bepaal je niet alleen zelf wat je identiteit is. Ook anderen doen dat voor jou als je bijvoorbeeld vanwege je tanige gezicht door de wouten continu aan de kant wordt gezet omdat je er Marokkaans uitziet en dus zogenaamd niet eerlijk aan je auto gekomen kúnt zijn.

Vroeger had je een affiche met daarop de leuze 'Onverdeeld naar de Openbare School'. Dat is een mooie samenvatting van waar deze stroming in het onderwijs voor staat. Iedereen is welkom ongeacht de identiteit. Iedereen is even mooi en lief. Daarom horen docenten en schoolleiding het te ontmoedigen als leerlingen één enkel aspect van hun identiteit centraal stellen om zichzelf te isoleren. Of – gevaarlijker – als anderen dat doen en medeleerlingen op hun afkomst, hun godsdienst of het behoren tot een bepaalde subcultuur vastpinnen. Dat geldt trouwens net zo goed voor docenten.

Er staat 'ontmoedigen, niet 'verbieden'. Verbieden doe je pas als dat isoleren in strijd komt met het discriminatieverbod uit artikel 1 van de Grondwet. Daarom heeft een instelling voor openbaar onderwijs een stiltecentrum voor iedereen of voor niemand. Hoe zit het dan met bidden? Bidden mag altijd, als je geen verplichtingen hebt zoals les en als je er anderen niet mee in de weg zit. Daarmee wordt niet bedoeld je aanblik maar bijvoorbeeld het gegeven dat je met zijn allen een gang verspert. Overigens staat de profeet Mohammed toe het vervullen van godsdienstplichten tot een later moment uit te stellen als het op de vastgestelde tijden even niet kan. Eid Mubarak, wil ik maar zeggen.

Het hoort juist bij het openbaar onderwijs dat anderen kunnen zien hoe jij zit te bidden zonder dat ze er bijzondere aandacht aan schenken. Omgekeerd geldt dat ook voor jou, als bepaalde aspecten van iemand anders identiteit jou om welke wijze dan ook niet aanstaan. Geen mens dwingt je het gedrag van specifieke medeleerlingen of docenten te kopiëren als je daar geen zin in hebt. In dat licht bezien is het zelfs een nederlaag als jij je met je geestverwanten wilt isoleren in een aparte ruimte.

En Marco Frijlink dwaalt.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: de woningproblematiek.

cc-foto: VCU Libraries