Open brief aan Gerard Schouw

Beste Gerard,

Gisteren maakte het kabinet bekend dat schoonmakers weer in dienst van de overheid komen. Jij vond het maar niks. Dat liet je de wereld ook weten met de volgende tweet:

@gerardschouwD66: De schoonmaak is plots kerntaak van de overheid. Kostbare #symboolpolitiek kabinet Rutte om PvdA weer pietsie glans te geven. Foei.

Schoonmaak is geen kerntaak van de overheid, zeg je. Ik herken het jargon. Het was hartstikke modieus in het bedrijfsleven in de jaren negentig en de jaren nul. Terug naar je core business. Alleen concentreren op waar je zelf goed in bent, andere bedrijven inhuren om al het andere voor je te doen. Zoals schoonmaken van je kantoor. Door zich te specialiseren kunnen dienstverlenende bedrijven beter en efficiënter werken dan wanneer je het zelf doet.

De publieke sector nam het jargon en daarna ook het efficiencydenken over. Schoonmaak werd uitbesteed. Net als beveiliging, catering en wat al niet meer. Niet eens onlogisch. Maar jaar na jaar gingen de budgetten die overheden en bedrijven reserveerden voor dit soort werkzaamheden naar beneden. De gevolgen voor de werkers waren voelbaar. Steeds minder vaste contracten, steeds meer druk op de lonen en minstens zo erg: steeds minder trots op het werk. Lees maar eens het relaas van Brigitte de Waal , een Groningse die onze WBS vertelde over haar schoonmaakwerk op school. Eerst had ze tien minuten voor een klaslokaal, na de volgende aanbestedingsronde nog negentig seconden. ‘Resultaatgericht schoonmaken’ werd dat genoemd. Niet écht schoon, maar ogenschijnlijk schoon. Kun je dan nog met trots naar je werk kijken?

Maar dat is niet alles. Minstens zo belangrijk is de morele betekenis. Eigenlijk hebben we tegen de schoonmakers gezegd: jullie horen er niet echt bij. Dat moet jij ook ervaren. Als wij ’s ochtends het Kamergebouw betreden, gaan de schoonmakers naar huis. Ze moeten ’s nachts werken en de deur uit zijn voor de Kamerleden beginnen. Jij was één van de parlementariërs die niet wilde dat de schoonmakers weer in dienst van de Tweede Kamer mochten komen. In je tweet lees ik waarom. Schoonmaak hoort ook niet tot ónze “kerntaak”.

Wat je feitelijk zegt is dat het werk van de rijksoverheid alleen wordt gedaan door de beleidsambtenaren achter een bureau. Al die mensen die dat mede mogelijk maken, tellen voor jou kennelijk niet mee. De receptionisten, de beveiligers, de bodes, de secretaresses, de chauffeurs, de cateringmedewerkers, de administrateurs, de personeelsadviseurs, de ICT-ers, de medewerkers facilitaire zaken, allemaal geen “kerntaken”. En in jouw woorden “kostbare symboolpolitiek” als die mensen een aanstelling hebben als ambtenaar.

Weet je waarom ik het zo goed nieuws vind dat schoonmakers weer in dienst van de overheid komen? Het herstelt een heel belangrijk principe: we doen het samen. Of je nu de beleidsstukken schrijft of het kantoor schoonmaakt waar die stukken getypt moeten worden. Of je nu zorgt dat de koffie en de koekjes klaarstaan  in de vergaderkamer of zelf de vergadering leidt. Het is niet ieder voor zich, de een hoort er niet meer bij dan de ander, iedereen is even hard nodig en heeft zijn eigen rol om de overheid te laten functioneren. Zonder schoonmakers staat alles stil. Zonder restaurantmedewerkers, beveiligers, bodes of secretaresses ook.

Is het symboolpolitiek als je dezelfde werkgever, dezelfde personeelsuitjes, hetzelfde kerstpakket en dezelfde baanzekerheid en arbeidsvoorwaarden hebt? Ik denk dat de betreffende medewerkers het verschil tussen kortdurende flexcontracten en een vaste aanstelling bij de overheid bepaald geen symbool vinden. Maar laat ik desondanks met je meegaan in jouw overtuiging dat dit symboolpolitiek is. Dan nog stuit het me tegen de borst dat je de hereniging van beleidsambtenaren en ondersteunend schoonmaakpersoneel kennelijk niet op waarde kunt schatten.

Als het al een symbool is, dan is het namelijk een symbool dat we niet langer een samenleving willen van een boven- en een onderlaag, van werknemers met vast contract en hoog inkomen aan de ene kant en flexwerkers die onder torenhoge werkdruk tegen minimaal salaris het zware werk moeten doen aan de andere kant, geen samenleving van winnaars en verliezers van de zogenaamde modernisering. Een symbool dat we snappen dat we het ieder voor zich niet voor elkaar krijgen, maar dat we het weer samen willen doen. Het werd hoog tijd dat de politiek met zo’n symbool kwam.

Als sociaaldemocraat wil ik dat iedereen meedoet en kan ik niet berusten in de steeds verdergaande tweedeling op de arbeidsmarkt. Jij noemt je democraat, zonder de pretext sociaal. Toch hoop ik dat ik je kan overtuigen dat het belangrijk is de verbondenheid op de arbeidsmarkt te herstellen en dat het dus een belangrijke stap, én een belangrijk symbool is dat schoonmakers weer in dienst van de overheid komen. Ik ben heel graag bereid tot nader debat.