Op zoek naar je identiteit

Het waren de weken en maanden van dé Nederlandse identiteit. Tijdens de verkiezingscampagnes en de daarbij horende debatten, was dit onderwerp wellicht een van het meest besprokene. Maar ook buiten de verkiezingstijd domineert de identiteit het gesprek van de dag. Hoewel er verschillende soorten identiteit bestaan, hebben wij het constant over de nationale of de culturele identiteit. Waardoor men soms vergeet dat ieders identiteit is opgebouwd uit aspecten van verschillende groepen waartoe iemand kan behoren, zoals de nationale, culturele, geslachts-, politieke of stedelijke identiteit.

Marokkaanse koffers die klaar liggen, plan B in werking gesteld, Turkse vlaggen en posters, ontevredenheid, Zwarte Piet, hoofddoekjes, normen en waarden die in het geding zijn, angst voor aanslagen op synagogen of moskeeën, integratie, racisme of intolerantie. Het zijn zaken die mensen bezig houden. Omdat het direct te maken heeft met wie je bent en waar je bij hoort. En daarbij vergeet je soms dat je het liefst een samenleving wilt, waarin juist de verschillen tussen mensen als verrijking moet worden gezien en niet als hindernis.

Het is niet makkelijk om je eigen identiteit te omschrijven. Ieder mens heeft er meerdere. Daarnaast wordt je leven voor een groot deel bepaald door de vraag: wie ben ik? Je bent wat je doet, je bent wat anderen over je zeggen of je bent wat je bezit. Maar is het niet belangrijker en wenselijker dat je zelf op zoek gaat naar je werkelijke persoonsidentiteit, die niet gedefinieerd wordt door anderen? Door zelf op zoek te gaan, kun je je onderscheiden van anderen en het geeft je zekerheid: je weet wie je bent en dat geeft rust.

Afgelopen weekend heb ik een theatervoorstelling bezocht over de zoektocht naar de eigen identiteit. In het Laaktheater in Den Haag ging de voorstelling ‘Thuis, Ontheemd’ in première. In deze voorstelling gaat de Nederlands/Marokkaans/Algerijnse Rajae El Mouhandiz op zoek naar haar persoonsidentiteit. Om het heden te begrijpen gaat ze terug naar het verhaal van haar ouders en hun ouders. Naar Marokko en Algerije, het verzet tijdens de Spaanse oorlog in het Rifgebied, het effect van kolonialisme in Noord-Afrika en een leven en opvoeding in Nederland.

De zangeres laat zien hoe zij worstelt met zelfacceptatie en hoe zij omgaat met haar ontheemding en de lessen die ze heeft geleerd sinds zij op haar vijftiende besloot om huis en haard te verlaten en artiest te worden. Ze vertelt en snijdt onderwerpen aan zoals zelfbeschikking, vrijheid, anders zijn en hoe het is en voelt om midden in een steeds harder gevoerd maatschappelijk debat te staan over migratie, religie en andersdenkenden. Rajae’s levensreis heeft haar ontheemd, maar ook sterk gemaakt. Door haar open blik en wilskracht is ze haar pijn niet alleen ontstegen, maar voelt Rajae zich nu overal waar muziek klinkt en mensen naar haar songs en verhalen willen luisteren thuis.

Ontheemding en anders zijn is van alle tijden en culturen. Het verhaal van Rajae is een verhaal van velen. Het is een verhaal waar iedereen, jong en oud, zich op de een of andere manier in kan herkennen. Om te bepalen waar je heen wilt, zul je eerst erachter moeten komen wie je bent, waar je vandaan komt en waar je nu bent. Misschien kun je die koffer dan gewoon op zolder laten staan.

Thuis Ontheemd speelt in april in Mozaiek en de Balie, in mei in de Meervaart en Theater Zuidplein.