Op jou wordt extra gelet, jij bent bruin

‘Niet eerlijk dat Samuel altijd de schuld krijgt,’ zei m’n oudste dochter. Het was woensdagmiddag. De zon scheen. Ik had tosti’s gemaakt. Samuel is m’n zoon.

Ik vroeg wat er was gebeurd. Er waren bloemen geplukt uit de tuin van de buurman en Samuel had de schuld gekregen. Niet verbazingwekkend. Samuel is een avontuurlijk en nieuwsgierig mannetje. Samuel houdt van actie, moppen over poep en kattenkwaad. Wanneer er iets in de buurt gebeurt, kun je er donder opzeggen dat Samuel er in ieder geval bij was. Dit keer was het anders zei mijn dochter. Hij had niks gedaan, ‘maar Samuel krijgt altijd de schuld en je weet heus wel waarom’.

Samuel is energiek, vaak overenthousiast en wil niks missen. Samuel is ook een van de weinige donkere jongetjes in de buurt. ‘Je moet uitkijken Samuel. Op jou wordt extra gelet. Jij bent bruin.’ Voordat ik het wist was het er uit.

Deze zinnen uit Between the World en Me  van Ta-Nehisi Coates beten zich vast in m’n ziel toen ik ze voor het eerst las. Daar zijn ze gebleven. Ik woon in het progressieve Amsterdam. Niet in de harde straten van New York, Baltimore of welke stad dan ook in de V.S. Een van de redenen waarom ik na drie jaar terug ben gekomen uit New York was omdat ik geen kinderen wilde grootbrengen in een land met een gevaarlijke wapenwet. Een land met een schietgrage politie en een gesegregeerde samenleving.

Nu stond ik in m’n keuken naast een gloeiend tosti-ijzer en was het tijd voor ‘ The Talk ’. Het gesprek dat elke donkere ouder in de V.S. moet voeren voordat zijn of haar kind de wereld ingaat. Mijn zoon is bijna 11. Zijn leven zonder mij is aan het beginnen. Ik had de hints al gevoeld. Een paar vriendjes zijn aan het “belletje trekken”, Samuel wordt er standaard uitgepikt als “de leider”. Een groepje jongens is luidruchtig aan het voetballen en er gaat iets mis, Samuel wordt net wat harder aangepakt dan de rest. Niet hard genoeg om er een punt van te maken. Hij kan ook druk zijn. Toch ontwaar ik regelmatig een bepaald soort agressie in de stem van de witte meneer of mevrouw. Een soort ‘zie je nou wel’ toontje.

Onbewust waarschijnlijk. Ongemerkt ook voor mij, totdat m’n dochter me confronteerde. Toen realiseerde ik me dat ook ik hem hard aanpak als hij iets stouts doet. Ik hoor mezelf denken: Samuel jij moet beter je best doen, anders gaat het mis. Zelf ben ik grootgebracht met de mantra ‘werk vier keer harder en verwacht twee keer minder’. Dat was toen. Invechten hoorde erbij als je donker was.

Invechten Invechten hoort er nog steeds bij als je donker bent. Het feit dat je dat überhaupt moet zeggen tegen je kind is al pijnlijk. Maar in de huidige maatschappelijke sfeer is invechten alleen niet genoeg. We leven in een tijd waarin de politieagent na een dodelijk schietincident niet meer als verdachte wordt verhoord. Een tijd waarin ‘minder, minder, minder’ onder de vrijheid van meningsuiting valt. Een tijd waarin cijfers over ‘oververtegenwoordiging in de criminaliteit’ multi-interpretabel zijn. Een tijd waarin linkse politici ‘Marokkanen hebben een soort etnisch monopolie op straatoverlast’ opgooien om stemmen te winnen. Volksvertegenwoordigers zeggen dat etnisch profileren, ondanks artikel 1 ‘er nou eenmaal bij hoort’.

In de week waarin wederom een donkere moeder haar kind is verloren door politiegeweld, vraag ik me af of ‘invechten’ nog genoeg is om te overleven.

Dus wat zeggen wij tegen onze bruine en zwarte kinderen? Aanpassen, je koest houden, harder werken, minder opvallen, maar hoe dan? Witter worden is geen optie. Minder verwachten? We maken ze, desnoods met harde hand weerbaar. En dan? Is je kind dan veilig? Op straat? In de auto? In het donker in een park? Op klaarlichte dag? In vijf jaar tijd zijn zes ongewapende mannen van kleur omgekomen door te politiegeweld. Rupert Lodovica, Wensley Udenhout, Rishi Chandrikasing, Ihsan Gurz, Mitch Henriquez. En nu ook Mitchel Winters. Rust in vrede. Zeg alsjeblieft dat invechten genoeg is.