Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Oorlogshelden of misdadigers

  •  
07-10-2024
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
2729 keer bekeken
  •  
ANP-414128635

Begin september was er voor zoveelste maal een protestmanifestatie voor het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen (1587-1629) in Hoorn. Men eiste afbraak van het beeld vanwege zijn moord van tienduizenden Bandanezen omdat deze muskaat verkochten aan de met Nederland concurrerende koloniale macht Portugal.

De voorstanders van handhaving, waaronder de meerderheid van de Hoornse gemeenteraad, komen al decennia met dezelfde cliché argumenten; Je moet die moorden in zijn tijd zien, en het is juist goed dat de informatie over Coen - hoe je er verder ook over denkt - bewaard blijft.

Ik vind beide argumenten onzin. Alsof massamoord in die voorbije jaren normaal gevonden werd. Als je het uitzoekt blijft van dat argument niets over. De VOC, toch de baas van Coen, was ontsteld toen zij het hoorde. Ook toen de burgemeester van Hoorn eind 19e eeuw voorstelde een beeld van Coen te plaatsen werd dit van alle kanten bekritiseerd. Toch werd het beeld tegen de zin van velen in 1893 geplaatst. In 1929 zette het dagblad de NRC alle kritiek nog eens op een rijtje. De laatste 20 á 30 jaar zijn het vooral kritische jongeren die verwijdering van het beeld eisen terwijl extreem rechtse partijen demonstreren voor het behoud daarvan. Het enige resultaat van alle kritiek is dat de gemeente nu een bordje aan het beeld heeft bevestigd waarop staat dat het beleid van Coen controversieel was.

Het tweede argument voor handhaving stelt dat het beeld informatie geeft over het verleden en dat dit speciaal voor jongeren een goede zaak is. Voor mij is dat ook onzin. Overal kan je informatie vinden en we zouden het toch niet in ons hoofd halen om als informatiebron een standbeeld van Hitler of van Mussert te plaatsen .

Het Van Heutszmonument
Een ander monument voor een massamoordenaar is het monument van gouverneur-generaal Van Heutsz die begin 20e eeuw bij de strijd tegen de opstand in Atjeh (provincie van toenmalig Nederlands-Indië) duizenden slachtoffers maakte. Hier werd hij bijgestaan door zijn adjudant Hendrik Colijn, de latere minister-president eind jaren dertig.

Als je hier opmerkt dat je het moet zien in andere tijden dan klopt dat in zoverre dat het conservatieve/rechtse deel van Nederland Van Heutsz bewonderde. Na zijn dood in 1924 werd hij bijgezet in een gigantisch praalgraf op de Nieuwe Ooster Begraafplaats .

Of dat nog niet genoeg was stelde de gemeenteraad van Amsterdam in 1930 voor een standbeeld van hem neer te zetten op het Olympiaplein. Daartegen werd heftig geprotesteerd door communisten, sociaaldemocraten en alles wat links was in de gemeenteraad. De rechtse meerderheid in de gemeenteraad zette echter door. Wel deed ze een handreiking door aan te geven in de toekomst ook een beeld te plaatsen van de linkse voorman Domela Nieuwenhuis. (Dat beeld staat er, achter de Haarlemmerpoort)

In 1935 werd het beeld geplaatst in aanwezigheid van koningin Wilhelmina en de voegere adjudant van Van Heutsz nu politicus Hendrik Colijn. De protesten bleven, maar in de oorlogsjaren vielen die weg. Wel werd in 1943 een eresaluut gegeven door de zoon van Van Heutsz in zijn functie van SS Obersturmbahnführer.

Pas vanaf eind zestiger  jaren nam het protest weer toe via bekladding, bomaanslagen en het verwijderen van de Van Heutsz-plaquette door voormalige Provo's in 1984.

Toen de deelraad Amsterdam-Zuid eind jaren negentig besloot het monument te innoveren kwam  van alle kanten het verzoek, of beter gezegd de eis, om het karakter van het monument te veranderen. Na veel heen en weer gepraat en na het aanhoren van voor- en tegenstanders, werd het beeld in 2004 veranderd in het herinneringsmonument Indië-Nederland 1596-1949. De overgrote meerderheid van Amsterdammers was tevreden. Wel werd met enige verbazing geconstateerd dat Frits van Hall, de toenmalige ontwerper van het beeld, een communist was. Toen Van Hall destijds hierover aangesproken werd, had hij gezegd: "Ach als je dat beeld ooit wil veranderen, dan haal je de plaquette weg, zet er een tekst neer van Merdeka en Vrijheid en je hebt een mooi vrijheidsbeeld."

Behalve beeldhouwer bleek Van Hall een goede voorspeller te zijn.

Delen:

Praat mee

Onze spelregels.

Omschrijving *

Typ hier je reactie...


0/1500 Tekens
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Reacties (13)

MicroWolf
MicroWolf
8 okt. 2024 - 13:16
Van (massa)moordenaars maak je geen standbeelden, en je vernoemt geen straten, tunnels en pleinen naar ze. Punt. Als die er wel zijn moeten ze weg of hernoemd. De Stalinstraat is toch ook hernoemd? En waar in Dld zie je nog een standbeeld van Hitler? Precies. En we mogen best kritisch zijn. Iedere stad heeft wel een Churchillstraat of -laan, en dat was gewoon een rabiate seksist en racist. Ook onze eigen "heldin" Aletta Jacobs zei vreselijke dingen over Mensen van Kleur. Het lulkoek-argument van "je moet het in z'n tijd zien" is echt een beetje achterhaald. Ik de tijd van voorgenoemden was er al aanzienlijk veel weerstand tegen racisme/seksisme, dus ze hadden beter kunnen (en moeten) weten. Wij oh zo tolerante Nederlanders liegen graag dat NL voor iedereen is. Dat is allang niet meer zo. Veer iemand van Indonesische afkomst lijkt het me bijzonder onprettig om over een plein te lopen waarop een standbeeld staat van de moordenaar van je voorouders. Maar van ons huidige boreale en ronduit nazistische kabinet hoeven we niks te verwachten. Goed dat mensen zelf in actie komen. Ik zou graag zien dat iemand met een tractor en een dikke ketting de pleinen oprijdt en die moordenaars van zijn hun sokkel trekt.
JoepJos
JoepJos
8 okt. 2024 - 9:50
Niet moeilijk. Men kan tegelijkertijd oorlogsheld en misdadiger zijn.
IkHelpJeWelEven
IkHelpJeWelEven
8 okt. 2024 - 7:46
Prins Bernhard
JohnVKR
JohnVKR
8 okt. 2024 - 6:47
Wie op onderstaande link klikt en even doorscrollt naar beneden ziet een foto van een van z'n sokkel gevallen Coen. Kan dat niet gewoon het nieuwe beeld in Hoorn worden? Iedereen tevreden en het klopt volledig; Coen is van zijn sokkel gestoten. https://www.pzc.nl/binnenland/beeld-j-p-coen-in-hoorn-was-altijd-al-mikpunt-van-kritiek~a6803150/
Lange3
Lange3
8 okt. 2024 - 6:28
Ik ben het eens dat er voor Coen en van Heutz geen standbeeld hoor te zijn, maar men dient voorzichtig te zijn om historische figuren over een kam te scheren. Om een voorbeeld te noemen Piet Hein had een heel andere kijk op inheemse en slaaf gemaakte.
android1984
android1984
8 okt. 2024 - 5:50
Ach zolang de winkels nog vol liggen met goedverkochte cognac en snoep trots vernoemd naar "Napoleon". En Nederlandse podia gevuld worden met artiesten die zich trots vernoemen naar mensen als "Salaheddine"? Kerken die naar Pius-X of Al-Ummah worden vernoemd. Dan is dit toch alleen voor de buhne en niet een structurele discussie?
2 Reacties
Robbin_T
Robbin_T8 okt. 2024 - 7:28
@android1984 "Dan is dit toch alleen voor de buhne en niet een structurele discussie?" Dat is precies het punt. Het is voornamelijk voor de buhne en dan ook nog vooral voor de eigen buhne op de socials.
MG1968-2
MG1968-28 okt. 2024 - 12:00
En als mensen die dingen die je zegt van naam willen wijzigen ben je de eerste die roept ‘woke’ en ‘zie je wel, het hield niet op met negerzoenen (waarom zou het ook). In het beste geval zet je een cirkelredeneringen neer maar volgens mij is het…
WillemDrees
WillemDrees
8 okt. 2024 - 4:36
Standbeelden zijn er om mensen te eren die iets goeds gedaan hebben en of belangrijke gebeurtenissen te vereeuwigen. Mensen die bewezen fout waren horen nooit vereerd te worden. De genen die praten over met de maatstaf van nu iemand beoordelen hebben blijkbaar geen zin om van hun eigen geschiedenis te leren. Dat een meerderheid van toen ooit een beeld van Coen heeft door geduwd betekent niet dat wij er nu mee eens hoeven te zijn. Tijdens veranderen inzichten veranderen en dat is maar goed ook. Coen was toen fout en vandaag nog steeds, foute mensen hoor je nooit te eren.
2 Reacties
Robbin_T
Robbin_T8 okt. 2024 - 7:27
"Coen was toen fout en vandaag nog steeds, foute mensen hoor je nooit te eren." Ga terug in de tijd en praktisch iedereen die ooit iets noemenswaardig gedaan heeft wat invloed heeft gehad op de geschiedenis kan je naar huidige maatstaven waarschijnlijk als fout bestempelen.
haarklover
haarklover8 okt. 2024 - 8:29
Het standbeeld is een getuige van opvattingen in de 19e eeuw. Ik zou het daarom jammer vinden als het verwijderd wordt. Ik vind wel dat er een plakette bij hoort die zegt dat hij een massamoordenaar was.
pahan
pahan
8 okt. 2024 - 4:22
Als je het beeld weghaalt, wat voor aanleiding is er dan nog om over de wandaden te praten? Is dat dan het doel, de eigen geschiedenis doodzwijgen en net doen alsof het allemaal rozengeur en maneschijn was?
Joop1961
Joop1961
8 okt. 2024 - 3:52
Van Heutsz, daar heb ik tot mijn spijt nog 3 maanden als dienstplichtig soldaat gediend in den Bosch. Het was n vervallen compagnie met weinig elan in 1981 . Tromp de Ruyter Coen van Heutsz, het zijn namen uit n verleden die door onze regering en koningshuis geëerd worden en die worden ons opgedrongen om hun reputatie niet n hoger aanzien te geven. Ja zelfs kerken waren blij met hun glorie en moordpartijen die zo werden goed gepraat omdat ze streden tegen ongelovigen en heidenen. Alles wat niet leek op n nederlander van Native tot Bosjesman moest onderdanig zijn aan koningshuis kerk en koopman .
1 Reactie
Lange3
Lange38 okt. 2024 - 7:16
"Geef invalide een kans bij van Heutsz en Intendance" was het toch? Inderdaad was tot 1993 het regiment van Heutsz totaal in verval als gestrafte en moeilijke gevallen compagnie. Het meest frapante heb ik altid gevonden dat onder minister Relus ter Beek van Heutsz weer in ere is gesteld door het in te voegen in de luchtmobiele brigade . Terwijl hij ooit beboet was voor het ophangen van een spandoek aan een standbeeld van van Heutsz. Toevallig dan weer wel dat het regiment van heutsz Dutchbat 3 in Serbrenica was.
Robbin_T
Robbin_T
7 okt. 2024 - 18:49
Mij maak je echt niet wijs dat mensen daadwerkelijk om dit beeld geven, zowel op de linker als rechter flank. Het beeld is niets meer dan een gereedschap om in eigen kringen te laten zien dat je tot het juiste kamp behoort en om aan het andere kamp te laten zien dat je de macht hebt om een statement te maken/de macht hebt om dat statement te pareren. Laten staan en een plaquette ernaast lijkt me een prima oplossing en dan kan iedereen met opgeheven hoofd naar huis om zich druk te maken over de volgende futiliteit.
3 Reacties
Bruce Stone
Bruce Stone7 okt. 2024 - 20:03
Kunt u uw ''wijsheid" verder verspreiden? Over Cecil Rodhes in de UK en Confederates (slavenhouders) in de VS zijn dezelfde conflicten en soms brandspuiten om ignorami zoals u samen met standbeelden weg te spuiten.
Robbin_T
Robbin_T8 okt. 2024 - 7:23
@Bruce In het UK en in de VS spelen ze precies hetzelfde kinderachtige spel. Sterker nog, wij hebben het vanuit daar geimporteerd. Of denk je echt dat een 22 jarige witte studente aan de UVA echt persoonlijk pijn voelt elke keer als ze met een Uber door de Coentunnel rijdt?
Bruce Stone
Bruce Stone8 okt. 2024 - 18:30
Ondergronds gaan kan altijd nog, maar ik betwijfel of u daar uw argumentatievermogen terug vindt.
WillemdeGroot
WillemdeGroot
7 okt. 2024 - 18:03
Standbeelden en ook bijvoorbeeld straatnamen dienen in de eerste plaats beschouwd te worden als een 'eerbetoon' aan de uitgebeelden en vernoemden. Als eerbetoon dus. Aan sommige personen, als standbeeld of straatnaam, valt weinig eer aan te beleven. Ook met het oog van de historie niet. Daarom zijn de argumenten zoals ook hieronder, populistische onzin. Je hoort historische figuren die objectief bekeken zeer kwalijk handelden niet, en zeker niet in onze tijd, te eren middels straatnamen, standbeelden e.d. Politiek en maatschappelijk kwalijk handelen moet dus niet beloond worden. Zelfs kunstenaars eren is riskant, denk aan Lucebert.
Leman
Leman
7 okt. 2024 - 16:47
Als je de geschiedenis bestudeert dan kun je alles in perspectief zien. Alle landen waren rooflanden die elkaar bestreden. De kerk speelde op de achtergrond een grote rol. Het fantastische verhaal van Elizabeth 1533-1603 die de Spanjaarden versloeg en zo Engeland behoedde voor het Katholieke imperialisme van de Spanjaarden spreekt tot de verbeelding. In dat tijdsgewricht moet je de acties van onze helden zien. Want dat waren ze.
5 Reacties
Volrin
Volrin7 okt. 2024 - 17:47
Onzin. Er is niks heldhaftig aan een inheemse bevolking, die bovendien nauwelijks tegen ons was opgewassen, uit te roeien.
El Mariachi
El Mariachi7 okt. 2024 - 19:45
Ik ben zeker om zaken in de geschiedenis ook in de context van hun tijd te bekijken. En niet, zoals men nu pleegt te doen, iedereen langs de meetlat van huidige maatstaven te beoordelen. Maar om bijvoorbeeld Coen te nemen. Die was in zijn eigen tijd al behoorlijk omstreden. O.a. om deze moordpartij. En om de manier waarop hij met zijn eigen personeel omging. Zijn standbeeld hoeft van mij niet weg, maar om hem een held te noemen.
El Mariachi
El Mariachi7 okt. 2024 - 19:46
*er zeker voorstander van. kleine fout. Een mooie toevoeging voor het Joop Forum zou toch echt de mogelijkheid zijn om je eigen posts te kunnen aanpassen/editen.
LaBou
LaBou 7 okt. 2024 - 20:09
Coen werd óók in zijn tijd al door velen als een oorlogsmisdadiger gezien. En hetzelfde geldt voor van Heutsz alias de slachter van Atjeh.
Joop1961
Joop19618 okt. 2024 - 5:53
Ik ben het er mee eens dat vooral Europese landen op roof waren en daar hadden vooral de kerken koningshuizen en de koopman natuurlijk heel veel baat bij . Afrika n deel van Azië en Columbus die het goud uit Amerika exporteerde, het waren mooie landen om te plunderen. Vervolgens werd er in het oude Europa jacht gemaakt op al die bezittingen waarvan men wist dat die daar waren enzo werd piraterij oogluikend toegelaten. Het om de duit en de fluit zoals het er nu nog steeds aan toe gaat !
Mr Ed
Mr Ed
7 okt. 2024 - 16:46
"Overal kan je informatie vinden en we zouden het toch niet in ons hoofd halen om als informatiebron een standbeeld van Hitler of van Mussert te plaatsen ." Dit is ook een argument van niets, daarmee kan je ook kamp Westerbork afbreken. Je kunt de geschiedenis proberen wit te wassen omdat dat je een fijn gevoel geeft, maar het lijkt me toch beter het verleden in een hedendaagse context te plaatsen. Er blijft zo weinig over anders.
3 Reacties
Volrin
Volrin7 okt. 2024 - 17:48
Kamp Westerbork is geen standbeeld. Het laten staan van een vreselijke locatie ter herinnering is heel wat anders dan het laten staan van een ere/heldenbeeld.
Eenmeningg
Eenmeningg7 okt. 2024 - 22:01
Sommigen mensen willen permanent in het heden leven en alleen goed nieuws horen.
PauI_Spijkers
PauI_Spijkers7 okt. 2024 - 22:42
Een verhaal over een appel is niet de appel. Westerbork is geschiedenis in de zin van eigenlijke overblijfsels van zo het geweest is. Dat is een beeld OVER een bepaald perspectief van geschiedenis met een bepaalde idiolatrische held uitroeping niet.

Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?

Meld je hieronder gratis aan voor Joop NL. Iedere donderdag een selectie opvallende nieuwsverhalen, opinies en cartoons in je mailbox.

BNNVARA LogoWij zijn voor