Ook Van Jole behoort tot toonaangevende media die elkaar napraten

Eerst wil ik helder stellen dat de scéne uit De Leugen Regeert met Francisco om twee redenen in de film zit. Ten eerste oppert hij interessante gedachten en versterkt hij de rol en de betekenis van het slachtoffer. Van Jole zegt dat het slachtoffer Pascal Triep door zijn uitvergrote rol in de media nu een persoon van vlees en bloed is geworden. Als er geen filmpje was geweest, dan was hij ergens in een afvoerputje verdwenen, zonder enige aandacht en het zoveelste slachtoffer van een ordinaire burenruzie die in een steekmoord eindigt.

“En dat is pas respectloos en onethisch”, aldus van Jole aan het eind van zijn verhaal. Dus was die media aandacht wel zo slecht? Nee, niet voor het slachtoffer. Wellicht wel voor de nabestaanden die er zo altijd mee geconfronteerd bleven. En wat te denken van vader en broer van de dader die op het afdakje stonden en als ‘de vermoedelijke daders’ te boek stonden. ‘Vermoedelijk’ wordt in de spreektaal al gauw als de echte daders opgevat.

De bijdrage van Francisco in de film zou je moeten zien als een steunbetuiging aan de kant van het slachtoffer. De nabestaanden wilden het boek sluiten, anders hadden zij ook een rol in de documentaire gekregen. In een rapfilmpje op het internet, gemaakt door vrienden van Pascal, werd de column van Francisco van Jole uit De Leugen Regeert als leader gebruikt om daarna op muziek van ‘The Show Must Go On’ een ode aan de vermoorde Pascal te brengen.

De tekst van Francisco was hen uit het hart gegrepen. Een soort preek bij een dodenmis. Hij maakte met zijn originele invalshoek duidelijk dat Pascal een mens van vlees en bloed was die door de media nu extra belicht werd. Dat sloeg aan, zeker bij de nabestaanden. Hij uitte zich niet over de wijze waarop de media het nieuws belichtten. Daar ging het mij niet om. Ik geloof ook niet dat hij me dat kan verwijten. Ik vond deze kant van het verhaal mooi en heb het daarom in mijn film gemonteerd. Zo kreeg ook de ‘andere kant’ een beetje stem. Volgens Francisco van Jole te weinig, maar daar heb ik mijn reden voor.

Het is diep triest als je zoon vermoord wordt om niks, om een uit de hand gelopen burenruzie, maar iedereen kan zich daar wel iets bij voorstellen. Dat verdriet is herkenbaar. Daar zou ik geen film over willen maken omdat we dat wel allemaal weten, hoe treurig het ook is.

Het wordt pas moeilijk voorstelbaar als bloedverwanten van de dader ineens ook dader worden. Zeker als ze door een filmpje op het internet een baan kwijtraken, die ze volgens een kwebbelsite nooit hebben gehad. Als ze overal worden nagewezen als de mededaders van de Scheveningse dakmoord. Als de vader zelfs drie en een halve maand onterecht heeft vastgezeten voor medeplichtigheid. Dan verlies je daarna vaak huis, werk etc. Hoe moet je je leven dan weer op de rails zetten, zeker als je je al aan de onderkant van de samenleving beweegt? Ik kan me herinneren dat ik door een mevrouw van Powned werd overvallen toen ik eigenlijk iemand anders dringend moest spreken tijdens een Media Conferentie bij Beeld en Geluid. Brutaal wurmde zij zich ertussen met vragen waarop ik op dat moment niet wilde ingaan.

Deze dame in kwestie, Jojanneke bleek ze te heten, confronteerde mij ineens met de stelling dat Thierry, de vader van de dader, geen slachtoffer kon zijn omdat hij voor de moord geen baan had. Hij scheen nooit een baan gehad te hebben. Ik was even beduusd en moest nadenken. Je denkt na en probeert te zoeken naar een antwoord op die baan. Op dat moment wordt ik in de montage weggesneden. Dan blijft alleen maar eh.. en zoeken over. Ja, dan wordt je dus doelbewust voor schut gezet. Net zoals ze dat bij de ‘vermoedelijke daders’ deden. Mijn echte antwoord na even peinzen was : ‘Heb je de film gezien?’ Daarop antwoordde Jojanneke: ‘Nee, maar wij hebben zo onze bronnen’. De documentaire was net daarvoor voor de eerste keer publiekelijk vertoond in een zaal van Beeld en Geluid. Maar daar zat zij kennelijk niet bij..

Ik stond perplex. Hoe durven mensen, in dit geval een ‘omroep’, meningen te roepen en conclusies te trekken op basis van iets dat ze niet gezien hebben? Ze ratelde door: “Deze meneer was een beroepswerkeloze..” volgens haar bronnen. Ik kon haar uiteraard niet overtuigen van het feit dat een van de hoofdpersonen in de lange versie van de documentaire (op DVD alleen) in de film vertelt dat hij Thierry goed kende van het werken bij de Parade in Den Haag. En anderen – buiten de film – die mij vertelden dat hij jarenlang taxichauffeur was geweest. Hij reed onder andere Sugar Lee Hooper (in de film bij Pauw & Witteman) vaker naar huis in diezelfde buurt. Maar ja, deze Jojanneke had de film duidelijk niet gezien en baseerde zich op bronnen die ook maar wat riepen.

In die zin begrijp ik de kritiek van Francisco van Jole ook wel als het gaat om de echte stennis schoppers zoals GeenStijl, die de voorlopers van Powned zijn. “De professionele onruststokers heeft hij uit de film gelaten.” Maar Francisco heeft ons gesprekje van na de vertoning anders uitgelegd dan ik bedoelde. Ik heb GeenStijl niet uit de film gelaten vanwege ‘de rellerigheid’ die ik verwachtte, maar simpelweg om de reden dat ik ze te onbeduidend vond. Ik vond ze te onbelangrijk om er aandacht aan te besteden, die zij dan weer als positieve publiciteit zouden gebruiken. Dan draaien ze het zo dat het alleen maar om GeenStijl zou gaan.

GeenStijl liep als een schoothondje achter de feiten aan. Het Algemeen Dagblad had de nieuwsprimeur, zij hebben het echte onderzoek gedaan en zij plaatsten het filmpje op het internet. Dat vond ik belangwekkender nieuws. Daags daarna pas kwam het op de relsite GeenStijl en Dumpert, en nu staat het nog steeds op Youtube. Relsites en schreeuwomroepen zoals Powned zullen altijd blijven, maar zetten niet de toon in het nieuws. Ze worden niet echt serieus genomen als puntje bij paaltje komt. Het blijft afzeik journalistiek en iedereen beseft dat ook wel stiekem. Ik vond het daarom ongepast om hen een belangrijke rol toe te dichten.

Tijdens een Conferentie over Media Wijsheid (diezelfde dag dat Powned mij overviel) kwam vooral naar voren dat het kwalijke bij Getuige 1 Minuut niet zozeer afkomstig is van de rellerige internetsites, maar dat televisieprogramma’s als Pauw & Witteman zomaar feiten voor lief namen die niet goed genoeg gecheckt waren vanwege veelal een tekort aan tijd en geld. Dat was een zorgwekkender ontwikkeling. Met name omdat Pauw & Witteman door een heel groot publiek als gezaghebbend worden ervaren, en dus geloofd worden. Dat kun je uiteraard niet zeggen van GeenStijl en Powned. Hun gekwetter levert relatief weinig op.

Maar ook Francisco van Jole behoort tot de toonaangevende media die elkaar napraten, ondanks zijn persoonlijke originele invalshoek. Dat was de tweede reden waarom het fragment van DE LEUGEN REGEERT in de film zit. De vader en de broer op het afdakje worden ook door hem ‘de vermoedelijke daders’ genoemd. Eigenlijk zegt hij niks verkeerds. Maar door de toon waarop het gezegd wordt, klinkt de onderhuidse conclusie: hier staan de daders. Ik zie dat niet als fout van van Jole, maar het is blijkbaar onderdeel van de nieuwsmedia om elkaars conclusies of aannames niet na te trekken. Daar is vaak geen tijd, geen geld voor. Het laat zien hoe het systeem functioneert. En dat betekent dat we de media, ook de gezaghebbende, in de toekomst nooit meer zonder enige scepsis kunnen geloven. Volgens mij is dat wel duidelijk geworden uit ‘Getuige 1 Minuut’.

Lees ook het artikel van Francisco van Jole: De Leugen van Getuige 1 Minuut