Ook samen zijn PvdA en GroenLinks een betrekkelijk klein partijtje

Voor twee partijen die vrijwel hetzelfde willen, is geen plaats. En de oude PvdA  met rond de 40 of 50 zetels komt nooit meer terug.

Nu PvdA-leider Lilianne Ploumen uit de politiek is gestapt moet er natuurlijk een opvolger komen. Geen lijsttrekker voorlopig, want er zijn geen verkiezingen in aantocht, maar wel een voorzitter van de fractie. Die post is alleen weggelegd voor iemand die al lid is van de fractie. Een overzichtelijke keuze in zo’n klein clubje, zou je denken.

Toch kan de uitslag nog een verrassing worden. De algemene verwachting was dat Attje Kuiken zich zou opwerpen als tijdelijk PvdA-hoofd. Zij heeft die functie immers al eerder vervuld. Namelijk toen Diederik Samsom in 2017 uit de Kamer stapte omdat hij de lijsttrekkersverkiezing van Lodewijk Asscher had verloren. Laatstgenoemde was op dat moment nog vicepremier van Rutte II, dus niet beschikbaar. Hij was sowieso geen Kamerlid trouwens.

Maar Kuiken heeft zich nog niet kandidaat gesteld. Dat heeft Henk Nijboer wel gedaan, als enige. Andere gegadigden hebben tot morgen 24 uur de tijd; vrijdag kiest de fractie een nieuwe voorzitter.

Waarom Kuiken zich tot dusver niet heeft gemeld, weet ik niet. Maar dat financieel specialist Nijboer wel belangstelling heeft getoond is niet zonder betekenis. Volgens insiders hoort Nijboer namelijk niet bij het clubje dat fervent voorstander is van een fusie met GroenLinks. Weliswaar heeft hij aan zijn partijgenoten geschreven dat de samenwerking met deze partij ‘naar meer smaakt’, maar dat kan ook diplomatie zijn. Nijboer laat zich er niet over uit hoe ver die samenwerking moet gaan. Hij wil daarover ‘fatsoenlijk en met respect voor de verschillende opvattingen en ideeën in onze partij’ een discussie voeren met alle leden. Ik proef daar toch enige terughoudendheid in.

De opvatting dat de twee partijen moeten samensmelten verdeelt de PvdA (ook GroenLinks trouwens). Er zijn warme voorstanders, maar ook behoorlijk felle tegenstanders. Hans Spekman bijvoorbeeld, of Adri Duivesteijn. Allebei oud-Kamerlid. Spekman is ook nog eens voormalig partijvoorzitter. Niet de minsten kortom. Zij omschrijven een krachtenbundeling uitsluitend in negatieve termen. Ze zal neerkomen op ‘fuseren om de macht’, vindt Spekman.

Natuurlijk komt ze daarop neer. In de politiek (en trouwens ook elders) probeer je als het even kan de macht naar je toe te trekken. De PvdA is verschrompeld tot een kleine partij, met niet meer dan 9 zetels. Wat zou ertegen kunnen zijn om dat aantal ongeveer te verdubbelen door een fusie met GroenLinks? Inhoudelijke verschillen zijn er volgens deskundigen nauwelijks nog. De cultuur in de twee partijen loopt wel uiteen. Maar was dat anders toen de PvdA in 1946 werd opgericht en Sociaal-Democratische Arbeiders Partij, Vrijzinnig-Democratische Bond en Christelijk Democratische Unie samengingen? Die drie hadden eveneens een heel uiteenlopende achtergrond.

Ook GroenLinks is overigens een fusiepartij (van PPR, PSP, CPN en EVP). Het onderscheid tussen die partijen (in 1990) was ook bepaald niet gering. Ze gingen samen omdat ze in hun eentje nauwelijks of geen bestaansrecht meer hadden. Dat geldt nu ook voor de PvdA en GroenLinks. Voor GroenLinks zelfs ietsje minder, omdat het wat beter heeft gescoord bij de gemeenteraadsverkiezingen en het in de polls wat minder slecht doet dan de PvdA.

Niettemin: de twee partijen bezetten in de Kamer gezamenlijk niet meer dan 17 zetels. Zelfs samen vormen de twee een betrekkelijk klein partijtje. Een links wolkje, zogezegd.

Laat Nijboer dus – als hij wordt gekozen – maar een partij-brede discussie entameren, fatsoenlijk en met respect voor de verschillende opvattingen en ideeën. De uitkomst kan wat mij betreft alleen zijn dat de fusie moet doorgaan. Voor twee partijen die vrijwel hetzelfde willen, is geen plaats. En de oude PvdA  met rond de 40 of 50 zetels komt nooit meer terug. Al bevinden Spekman, Duivesteijn c.s. zich nog in de ontkenningsfase.