Onze vrouwen 2.0: hoe extreemrechts het vrouwelijke gezicht van gehoorzaamheid creëert

Zo ontstaat een fascisme dat niet meer met de vuist zwaait, maar met een glimlach.

Eerder schreef ik over hoe wrang het is dat racistische mannen plots feministische retoriek inzetten om buitenlanders te demoniseren. Zo behouden mannen de hiërarchie die gunstig is voor hunzelf, hoewel je kan afvragen hoe gunstig dit echt is voor witte mannen in armoede. Hoe dan ook willen ze niet het beetje macht dat ze nog hebben ook nog eens verliezen. Voor witte vrouwen is het al helemaal een rampzalige deal. Want juist daar, in de nette wijken met diploma’s aan de muur, wordt femicide het vaakst verdoezeld — gepleegd door hoogopgeleide witte mannen, die weten hoe je geweld verpakt als incident. Terwijl dat gebeurt, krijgen politica’s bovengemiddeld veel persoonlijke en seksistische haatover zich heen online; Nederlandse datajournalistiek liet zien hoe structureel en ondermijnend die stroming is voor de democratie.

In 2024 stemden witte vrouwen vooral op Trump, maar hoogopgeleide witte vrouwen kozen juist voor Harris — waardoor sociale klasse de nieuwe breuklijn werd in vrouwelijk stemgedrag. Waarom stemmen witte vrouwen in slechte omstandigheden tegen hun eigen belang? Hen wordt een deal aangeboden: gehoorzaamheid in ruil voor veiligheid. De vijand is zorgvuldig aangewezen — de niet-witte man, de indringer, de dreiging voor ‘onze vrouwen’. Psychologisch werkt dit omdat ervaren dreiging mensen doet ‘aanspannen’ en hunkeren naar orde; autoritaire politici exploiteren dat door apocalyptische taal en simpele oplossingen te bieden.

In Nederland zien we een vergelijkbare kloof. Uit de Ipsos-exitpoll van 2023 bleek dat de VVD vooral een mannenpartij is met 60% man, terwijl de PVV bijna gelijk verdeeld was met 53% man en 47% vrouw. Uit het opiniepanel van 1Vandaag uit 2023 bleek, dat 6,5 van de toen 12 geschatte zetels zouden komen van vrouwen. Bij de VVD zitten aanzienlijk meer hoogopgeleiden dan bij de andere twee partijen. Tijdens het schrijven van dit artikel, is dit informatie over 2025 nog niet bekend, maar de verschillen zullen niet enorm zijn.

Als jouw economische omstandigheden goed zijn, klinkt deze deal niet erg aanlokkelijk — want als jij niet in de problemen zit, hoef je ook niet ‘gered’ te worden. Zolang witte vrouwen in slechte omstandigheden wél in die mythe geloven, lijkt onderdanigheid maar een klein offer. Zo wordt angst vermomd als veiligheid, en onderwerping als keuze. Onder die mythe ligt ook affectieve arbeid: vrouwen leveren emotioneel werk om schaarste, schuld en schaamte draaglijk te maken — precies de gevoelens waar autoritaire politiek op stuurt.

Wierd Duk tweette in maart 2025 dit: “Verkeerde mensen gaan politiek in, hele generaties zonder historisch benul inmiddels, feminisering van zo ongeveer alles, demonisering van gezond verstand en sentimentele emoties als basis van beleid. Te veel om op te noemen. En mede om deze redenen zeggen Amerikanen: bekijk het verder maar.”

Wat vrouwelijk is kan blijkbaar niet rationeel nadenken en is niet in staat zichzelf te beschermen, maar vertrouw er maar goed op dat witte mannen ons goed beschermen tegen transmensen en buitenlanders. Het is overduidelijk geen goede deal – en toch moeten we begrijpen wat de aantrekkingskracht van fascisme is. Als jij blaft wanneer de ‘indringer’ nadert, kun je de favoriete waakhond van de leider worden. Maar dat betekent nog steeds dat de leider jou als een hond ziet, en jij nog steeds buiten slaapt. Of in de woorden van Bell Hooks: “love cannot exist in any relationship that is based on domination and coercion”.

Die ‘liefde’ is dus een ruilcontract: veiligheid tegen gehoorzaamheid — precies de autoritaire ruil die historisch steeds opnieuw opduikt. Extreemrechts gaat dat ook niet aan ons vertellen. Sterker nog, ze schuiven juist bewust vrouwelijke leiders en influencers naarvoren. Denk aan bijvoorbeeld Giorgia Meloni, Alice Weidel, Marine Le Pen, en in Nederland nu Lidewij de Vos. In de media zie je dit ook met Eva Vlaardingerbroek, Andrea Spreijer-Beek, Erica Kirk, Lauren Southern en nog velen anderen. Onderzoek naar de ‘vrouwelijke gezichten’ van de radicale rechterflank laat zien: vrouwelijk leiderschap moderniseert het beleid niet; het biedt een zacht gezicht voor dezelfde anti-feministische, anti-LHBT en anti-abortusagenda.

Voor hun wil je toch de grenzen dichtdoen? Jouw favoriete hond moet wel veilig blijven. Deze vrouw wil je toch beschermen tegen die ‘andere mannen?’ Die strategie is oud én nieuw tegelijk: historisch kregen vrouwen organisaties als de Bund Deutscher Mädel of de Sección Femenina opgelegd om gehoorzaamheid als ‘natuurlijk’ te laten lijken; vandaag wordt hetzelfde effect bereikt via glossy persona’s en social video.

Dat ‘vrouwelijk masker’ wordt in Nederland door mediaframes versterkt: terwijl vrouwelijke radicaal-rechtse boegbeelden als rebels en ‘verfrissend’ worden neergezet, worden politici als Kaag of Simons juist systematisch in een seksistisch of racistisch aangesproken — een patroon dat internationaal is gedocumenteerd en ook in NL terugkomt. In het tijdperk van algoritmen verkoopt macht zich niet langer met uniformen, maar met filters.

De extreemrechtse vrouwelijke influencer — met zachte belichting en morele taal — is het perfecte vehikel voor reactionaire ideeën. Ze laat haat lijken op zorgzaamheid, discipline op zelfliefde, en nationalisme op stijlkeuze. De ‘feminisering van de politiek’ waar Duk over klaagt, is geen bedreiging voor de macht, maar juist haar modernste verpakking. Ze deed alsof ze dolgelukkig het internet verliet om vervolgens in een gouden kooi terecht te komen.

Fascisme verkoopt nog steeds haat, maar dat wordt verbloemd door rust. In tijden van economische en existentiële onzekerheid biedt het autoritaire denken een emotioneel toevluchtsoord. Gehoorzaamheid wordt gepresenteerd als orde, angst als morele helderheid. Wie zich onderwerpt, hoeft niet meer te twijfelen. 

Dat is de aantrekkingskracht: het gevoel dat iemand anders de chaos voor je temt. Vrouwen worden niet alleen verleid — ze participeren, omdat de belofte van bescherming de pijn van machteloosheid verzacht. Precies daarom werkt het “veiligheid-tegen-vrijheid”-contract zo goed in crisistijd — en wordt het verlengd met iedere nieuwe ‘dreiging’. Wie denkt dat gehoorzaamheid bescherming biedt, vergeet dat wie braaf blaft, nog steeds aan de lijn ligt.

Voor vrouwen uit armere klassen komt zo gehoorzaamheid ook niet over als onderdrukking, want deze vrouwen kunnen gewoon doen wat zij willen — zolang dat binnen de grenzen van het nationalistische gezin blijft. Extreemrechts verkoopt patriarchale discipline als empowerment: de moeder als morele ruggengraat van de natie, het vrouwelijke gezicht van de grens. En zo krijgt fascisme een moederlijk masker — glimlachend, beschermend, schijnbaar menselijk — maar achter dat masker schuilt nog steeds dezelfde hiërarchie die vrouwen klein houdt en mannen gevangen in hun eigen macht.

Eva Vlaardingerbroek is het toonbeeld van hoe extreemrechts vrouwelijkheid als wapen gebruikt. Wat begon als kritiek op patriarchale onderdrukking is veranderd in de verheerlijking ervan: een religieus opgepoetste kruistocht tegen feminisme, klimaatbeleid en migratie, verpakt als morele bevrijding. Met haar harnas en kruissymbool verdedigt ze geen vrouwen, maar het patriarchaat zelf. In haar wereld is de vrouw geen mens met macht, maar een symbool dat moet gehoorzamen.

Dit is ook waarom extreemrechts zo moeiteloos aansluiting vindt bij religieuze kringen. De zogenaamd ‘a-politieke’ podcast Girls Gone Bible is daar het schoolvoorbeeld van: twee vrouwen die zich presenteren als moderne bekeerlingen, maar op ondertussen de president zegenen alsof hij een profeet is. Hun naam — een parodie op Girls Gone Wild — past ook prima binnen dat genre.

Binnen de charismatische hoek van het christendom wordt popcultuur niet afgewezen, maar ‘heilig gemaakt.’ ‘Baby got back’ wordt ‘Baby got book.’ Zo kun je toch het imago behouden, dat je als christen die niks mag een klein beetje cool bent onder al die repressie. Het is de perfecte marketingformule: heiligheid met een vleugje verleiding. De Bijbel als accessoire, kuisheid als esthetiek. En hoewel ze in de podcast zelden expliciet politiek worden, zegenen ze wel Trump — een duidelijk signaal van waar ze staan en welke agenda ze dienen.

We weten allemaal hoe podcastbro’s elkaar eindeloos napraten over wat vrouwen zogenaamd willen, en George Janko vormde daarop geen uitzondering. Alleen draaide hij het script dit keer om en vroeg háár wat de dames van Girls Gone Bible zoeken in een man. Één van hun antwoordde zonder aarzelen: “We want a man who’s manly — takes care of things. I don’t need you to kill an alligator with your hands, but I need to feel so feminine around you, because you are so masculine — that I can turn my brain off, because I know you’ve got it.”

In één zin vat ze de ideologie van hun geloofsmerk samen: de man als natuurlijke leider, met zogenaamd gezonder verstand dan haar, waardoor ze het hare beter maar kan uitschakelen. Het is de romantische verpakking van politieke onderwerping. Natuurlijk krijg jij wel liefde, maar als een troetelhuisdier en niet als een gelijke. Als jij teveel een eigen willetje hebt, moet jij in je mand.

Soms komen ook de boegbeelden er zelf achter, dat deze deal niet bepaald top is — maar zelden is dat genoeg om uit de beweging te stappen. Lauren Southern is daar een treffend voorbeeld van. In haar memoires beschrijft ze hoe de ‘tradwife’-fantasie in praktijk uitdraaide op isolement, financiële afhankelijkheid en vernedering — en hoe zelfs geweld en misbruik in de beweging worden weggepoetst zolang het plaatje maar klopt.

Ze bleek allesbehalve de ideale huisvrouw: haar man verliet haar omdat ze, met haar ADHD, moeite had het huishouden perfect te runnen. En dat terwijl hij elke dag alles vers en spik en span verwachtte. Zo werd het tradwife sprookje een levende hel om in te leven, maar dat is niet wat de boventoon voert. Dat zijn de dingen die zich in de schaduwen afspelen. Die schaduwzijden zijn geen incidenten, maar systemisch: de ruil ‘bescherming tegen gehoorzaamheid’ produceert controle, geen zorg.

Zo ontstaat een fascisme dat niet meer met de vuist zwaait, maar met een glimlach. Dat zich vermomt als zorg, als identiteit, als bescherming van ‘onze vrouwen’. In werkelijkheid disciplineert het iedereen: mannen tot soldaten, vrouwen tot symbolen. Macht verpakt zich als bescherming, onderwerping als keuze. Fascisme belooft veiligheid, maar het is de veiligheid van de hond die geleerd heeft niet meer te bijten.