Onze ode aan Wereldvoedseldag

Woensdag 16 oktober was het Wereldvoedseldag: een dag om stil te staan bij wat voldoende en gevarieerd voedsel voor ons betekent. Tegelijkertijd werd de ‘World Food Prize’ uitgereikt. Wij vinden het stuitend dat de prijs dit jaar naar de grondleggers van Monsanto en Syngenta ging, want deze grote agribusiness-bedrijven produceren niet alleen dure gepatenteerde zaden, maar ook de bijbehorende pesticiden. En helemáál wrang is dat deze bedrijven zelf sponsor blijken van de prijs. Geef liever aandacht aan alle kleinschalige boerinnen en boeren die zorgen voor 70% van de wereldvoedselproductie.

Syngenta en Monsanto hebben samen met DuPont 53% van de wereldwijde zaadhandel in handen en samen met Bayer en BASF 75% van de markt in landbouwchemicaliën. In discussies over de toekomst van de landbouw en voedselzekerheid zijn zij oppermachtig. De zaad- en chemicaliënindustrie zorgen voor verlies aan (agro-)biodiversiteit, voor bodem- en watervervuiling, landdegradatie en bijensterfte. Bovendien hebben deze bedrijven een monopolie op zaden die in laboratoria en proefvelden bestand zijn tegen droogte, maar veel te duur voor de kleinschalige boerin of boer in een arm land. Hoe hard deze bedrijven ook roepen dat ze werken aan voedselzekerheid en armoedebestrijding, hun doel is zoveel mogelijk zaden en chemicaliën verkopen.

Rappor t ‘Wake up before it is too late’ is de titel van het meest recente rapport van de VN-organisatie voor handel (UNCTAD) over dit onderwerp. En niet voor niets: net als andere wetenschappelijke instituten waarschuwt de UNCTAD dat een nauwe focus op alléén productiviteitsverhoging niet voldoende is om tot een duurzame wereld te komen waarin iedereen voldoende en gevarieerd eten heeft. Het rapport roept beleidsmakers, onderzoekers en het bedrijfsleven op om juist te kijken naar duurzame landbouw en agro-ecologie. Wetenschappelijke, technische en boerenkennis over zaden, water, bodem en lucht worden in de agro-ecologie samengevoegd tot duurzame landbouwmethoden.

Traditionele methodes In Niger bijvoorbeeld, ontstond na de droogte en voedselcrises van de jaren ’70 een opmerkelijke agrarische revolutie. Nadat grootschalige pogingen om bomen te planten waren mislukt, besloten lokale boeren terug te vallen op een traditionele landbouwmethode. Ze haalden de spontaan opkomende zaailingen van bomen niet meer weg uit hun akkers, maar gingen ze juist beschermen en beheren. Toen deze bomen groter werden, leverden ze veevoer, brandstof, stikstof voor de bodem en schaduw zodat andere gewassen beter konden groeien. Door deze techniek zijn boerinnen en boeren dus niet afhankelijk van gepatenteerd zaad voor hun gewassen. Onderzoek heeft aangetoond dat in 2011, terwijl de Sahel door droogte geteisterd werd, in deze delen van Niger zelfs een graanoverschot werd geproduceerd!

De aandeelhouders tevreden stellen Zo zijn er nog honderden succesverhalen die laten zien dat er genoeg voedsel kan worden geproduceerd op een duurzame manier als lokale landgebruikers, boerinnen en boeren de kans krijgen. Maar daar wringt nu juist de schoen. Zolang beleidsmakers agro-ecologische landbouw niet serieus nemen als een deel van de oplossing voor het wereldvoedselprobleem, zal er voor kleinschalige boerinnen en boeren steeds minder ruimte zijn. Zolang er nauwelijks regels bestaan waaraan agro-multinationals zich moeten houden, zullen deze alle ruimte nemen om koste wat kost hun producten te verkopen en hun aandeelhouders tevreden te houden.

We hebben beleid nodig dat de agro-ecologische benadering van landbouw erkent als een manier om te zorgen dat iedereen, nu en in de toekomst, voldoende en gevarieerd te eten heeft. Overheden moeten zorgen voor goed bestuur ten aanzien van landrechten zodat boerinnen en boeren gestimuleerd worden om in duurzame landbouwmethoden te investeren voor de lange termijn. De expertise en ervaring van kleinschalige boerinnen en boeren zijn, samen met wetenschappelijk onderzoek, essentiële onderdelen voor landbouwbeleid.

De World Food Prize is dit jaar niet meer dan een pervers zelfverheerlijkend schouderklopje. De magische oplossingen die bedrijven als Syngenta en Monsanto voorspiegelen zijn uiteindelijk funest voor iedereen. Onze aandacht op Wereldvoedseldag gaat naar al die boerinnen en boeren die met hun praktische methoden, kennis en doorzettingsvermogen op een duurzame manier zoveel mensen dagelijks van goed voedsel voorzien.

cc foto: Steve Rhodes Deze opinie werd geschreven door Nathalie van Haren én Marie José van der Werff ten Bosch van de organisatie Both ENDS