Joop

Ontslag Jan van Veen is symptoom van doorgeslagen formatdenken

  •  
05-02-2019
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
99 keer bekeken
  •  
1114857278_73f1af97b4_o

© cc-foto: Jean-Raphaël Guillaumin

Een format moet er zijn. Maar radiomaken moet je zien als een kunstvorm. Hoe meer artistieke vrijheid de kunstenaar, de presentator heeft, hoe beter.
Formats zijn niet per se slecht als degene die ze vaststelt weet waar ‘ie het over heeft. Maar volgens mij is het format-denken bij de Publieke Omroep dusdanig doorgeslagen dat het voor veel radiomakers geen fijne werkplek meer is. Het gevolg is dat ook een deel van het publiek de interesse in dit medium heeft verloren.
Ik heb geen idee wat voor soort muziek Jan van Veen wilde draaien waar de zenderhoofden zoveel moeite mee hadden maar ik heb zo’n vermoeden dat het geen Death Metal zal zijn geweest. (En indien toch, wat dan nog?) Als er iemand in radioland is met een unieke eigen stem en een trouw publiek, dan is hij het wel. Volgens mij weet deze presentator donders goed wat voor soort programma hij wil maken en wat zijn publiek van hem verwacht. En of je er nou van houdt of niet, het format van Candlelight was en is ijzersterk. Het is zelfs zo herkenbaar dat het heel gemakkelijk te persifleren valt, iets wat dan ook veelvuldig gedaan is.
Tot op zekere hoogte is hier sprake van een botsing tussen een bewezen succesvol format en de formats van de zenderhoofden die zich weliswaar gevestigd hebben, maar niet bewezen. Want laten we wel wezen: radio anno 2019 is natuurlijk nog geen schim van wat het ooit was.
Deels is dat zeker niet de schuld van de zenderhoofden alleen. Radio was het eerste nieuwe medium dat last kreeg van een ander nieuw medium: video killed the radiostar. Later kwam internet, dat radio een herkansing gaf, maar waarvan de competitie ook leidde tot méér format-denken omdat de managerende klasse besloot dat dáár de oplossing lag. De luisteraar zou maar in verwarring raken als het niet exact kreeg wat hij verwachtte en dus werd het format steeds strikter en dominanter in de programmering.
Mijns inziens is dat een vergissing gebleken.
Althans deels. Een format moet er zijn. Maar radiomaken moet je zien als een kunstvorm. Hoe meer artistieke vrijheid de kunstenaar, de presentator heeft, hoe beter. En uiteraard zou hij zelf moeten bepalen wat er gedraaid wordt. Als hij meent dat een bepaald geluidsfragment technisch gezien goed genoeg is voor zijn publiek, dan zou ik zijn oordeel volgen. Zeker als het iemand is die naam maakte toen radio een stuk beter beluisterd werd en relevanter was dan nu.
Radio was mede zo groot in het verleden omdat het zo’n leuk spannend medium was, dat door mensen gemaakt was. En tegenwoordig is het mede zo saai en marginaal geworden omdat managers er zoveel invloed op hebben gekregen. Die kosten bovendien veel en moeten hun prijskaartje beargumenteren met modellen die hun beslissingen legitimeren. De door de zenderhoofden doorgedrukte formats zijn echter gebaseerd op discutabele opvattingen over wat de klant wil horen.
Mij is bijvoorbeeld nooit iets gevraagd. En wie wel eigenlijk? Wie doet er ooit navraag bij degenen die zijn afgehaakt? Een groot deel van de tijd is de programmering op z’n best een soort achtergrondgeluid. Niemand spitst de oren nog omdat niemand verwacht iets opvallends te zullen horen. Mensen die om die reden vrijwel géén radio meer luisteren worden nooit gepeild en blijven volledig buiten de statistieken.
Iemand als Jan van Veen kreeg ooit de vrijheid om zijn programma op zijn manier groot te maken. Hij vond zijn eigen publiek en werd een van de markantste stemmen van radioland. Omroep Max richt zich op zijn publiek, en hoopt zich een plekje op de markt te veroveren door dat inmiddels wat oudere publiek te paaien. Het lijkt me weinig voor de hand liggen dat zenderhoofden uit de nadagen van dit medium dat publiek beter zouden aanvoelen dan een ster uit de bloeitijd als Jan van Veen.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar

Reacties (35)

EricDonkaew
EricDonkaew6 feb. 2019 - 14:29

Jan van Veen is populair en daarom wellicht een gevaar voor andere radiomakers. Aan het vertrek van Van Veen ligt ongetwijfeld veel elitarisme en snobisme ten grondslag. Vroeger had je Barend Barendse op de radio. Ik luisterde daar overigens zelden naar. Maar de beste man trok wel twee miljoen luisteraars per keer. Het uur ervoor en het uur erna, met andere radiomakers, kwamen niet verder dan zo'n honderdduizend. Kortom, Barend Barendse moest maar weg.

Ramon4
Ramon46 feb. 2019 - 11:37

Radio is tegenwoordig eenheidsworst, uitzonderingen daargelaten. Vooral veel geklets, domme spelletjes. Radio 2 was een fijne zender met veel informatie en goede muziek. Nu is het wat Radio 3 ooit was. Geen wonder ook met al die oud Radio 3/3 Fm dj's. Radio 1 draait gelukkig nog om informatie, hoewel men daar wel iets meer muziek mag draaien ter afwisseling. Het 'format' van Studio Brussel kan mij wel bekoren. het is een beetje wat Radio 2 in het verleden was.

3 Reacties
Brenda T. Glooriks
Brenda T. Glooriks6 feb. 2019 - 15:32

" Radio 1 draait gelukkig nog om informatie, hoewel men daar wel iets meer muziek mag draaien ter afwisseling" Beetje dubbele boodschap. Wat mij betreft mag (zeker overdag) alle muziek van Radio 1 geweerd worden. En als dan nog de van de muziekzenders overgewaaide hijgerige spreeksnelheid weer wat teruggebracht wordt naar BBC tempo dan zijn we een heel eind op de goede weg.

Poezenmens
Poezenmens6 feb. 2019 - 15:41

Helemaal eens Brenda. Ik ben afgehaakt naar de Nieuws BV te luisteren. De spreeksnelheid en onduidelijk articuleren is tenenkrommend.

Hiltermann
Hiltermann7 feb. 2019 - 0:06

Het is in Hilversum een onuitroeibaar misverstand dat plaatje/praatje de luisteraar bindt aan het programma. Meest stuitende voorbeeld was een discussie over euthanasie die niet alleen werd onderbroken door inhoudsloze muziek te draaien maar zelfs werd bekort door die pulpmuziek. Het kan ook anders. Neem de serie marathon interviews bij de VPRO. Mooi vorm gegeven en uitstekend gedaan door Chris Kijne. Het interview met ex minister president Ruud Lubbers was voor mij een openbaring. Ruud Lubbers heeft veel te weinig waardering gekregen voor zijn werk

Joe Speedboot
Joe Speedboot6 feb. 2019 - 11:14

'radio anno 2019 is natuurlijk nog geen schim van wat het ooit was.' Daar zit zeker wat in. Waar ik helemaal flauw van wordt zijn al die programma's waar luisteraars hun mening mogen geven. Met name 's nachts wanneer een aanzienlijk deel van de inbellers dan ook nog bedwelmd is door drank en/of drugs.

3 Reacties
Brenda T. Glooriks
Brenda T. Glooriks6 feb. 2019 - 15:29

Heerlijk, geen fijner radioprogramma in de nacht dan De Nachtzuster, wat een topvrouw die Astrid de Jong!

Poezenmens
Poezenmens6 feb. 2019 - 15:38

@ Brenda Helemaal eens. Als ik weer eens een slapeloze nacht heb, luister ik ook.

DanielleDefoe
DanielleDefoe7 feb. 2019 - 11:31

probaat middel tegen slapeloosheid..

Piet de Geus
Piet de Geus6 feb. 2019 - 8:12

Het werk van Jan van Veen een kunstvorm? Dan moeten we als de bliksem ook een macramémuseum oprichten en een creatief met kurk-instituut voor de hogere kunsten.

1 Reactie
DanielleDefoe
DanielleDefoe7 feb. 2019 - 11:30

Geen probleem. Kan allemaal in een museum voor volkskunst. Niet dat ik een fan ben van JvV ...

Brenda T. Glooriks
Brenda T. Glooriks6 feb. 2019 - 6:48

Het verhaal van de zijde van de omroep gaat dat het helemaal niets maar dan ook niets met de muziekkeuze of de artistieke vrijheid van Jan van Veen te maken had. Van Veen stond er op de teksten voor het programma zelf thuis in te spreken maar was niet in staat bestanden van de juiste geluidskwaliteit te leveren. Inspreken in de studio als alternatief was voor hem niet bespreekbaar. Wie er gelijk heeft weet ik niet maar het gemak waarmee in dit artikel dit incident gebruikt wordt om er een éénzijdig verhaal aan op te hangen zonder onderzoek of het verband er wel is vind ik teleurstellend en opportunistisch.

5 Reacties
Hiltermann
Hiltermann6 feb. 2019 - 12:41

Er was meer aan de hand. Thuis een spreekstem opnemen is zelfs met niet al te high tech middelen heel goed mogelijk. Er waren irritaties over en weer. Ook de muziekkeus was volgens van Veen niet in orde. Dan neem je afscheid van elkaar. Zo simpel is het.

Brenda T. Glooriks
Brenda T. Glooriks6 feb. 2019 - 15:26

@Hilterman Je zou zo maar gelijk kunnen hebben, maar ook dit is speculeren en dat wordt wat mij betreft veel te veel gedaan.

Hiltermann
Hiltermann7 feb. 2019 - 0:18

Dwing je me nu om mijn bronnen prijs te geven? Wat ik schreef is gebaseerd op informatie niet op horen zeggen. Laten we het er op houden dat het gaat om niet verenigbare karakters. Incomptabilité d'humeurs is een veel voorkomende ontslaggrond in het arbeidsrecht. Dat is hier niet anders.

Brenda T. Glooriks
Brenda T. Glooriks7 feb. 2019 - 15:26

@Hilterman "Dwing je me nu om mijn bronnen prijs te geven?" Nee hoor, ik ben niet zo'n jengelende dwingeland :) En ach, dat is lang geleden dat ik me bezighield met de 1639w'tjes, oh nostalgie naar lang vervlogen jeugdiger tijden .......

Hiltermann
Hiltermann7 feb. 2019 - 21:22

Brenda, "Dwingen" was met opzet door mij wat stevig aangezet. Zie het als een reactie op speculeren. Dat is niet mijn gewoonte. Flauwe roddel stoort me. Daar zal ik me niet makkelijk aan bezondigen.

Jay K
Jay K6 feb. 2019 - 6:12

Tja, de hoogtijdagen van de radio... Gewoon een medium dat krampachtig met de tijd probeert mee te komen wat bijna hopeloos is. Laten we het simpel houden. Wat voor concurenten had de radio vroegah? Geen en later kwam de tv. De tv die overdag Keurig een testbeeld liet zien en 's avonds een paar programma's bracht. Nu ten tijden van Internet, streaming audio en video..... Kom op zeg, wie kijkt er nog tv en wie luistert er nog radio. Ik ben zeker niet de jongste meer, maar ik ben gek op deze diensten. Ik betaal er ook gerust voor. Geen reclame, geen walgelijke Giel Beelen of wat dan ook en zeker geen programma makers die voor mij beslissen wat ik, wanneer mag kijken. Dat beslis ik zelf wel.

Hiltermann
Hiltermann5 feb. 2019 - 23:37

" Een format moet er zijn. Maar radiomaken moet je zien als een kunstvorm. Hoe meer artistieke vrijheid de kunstenaar, de presentator heeft, hoe beter. " Nee meneer Baudet, radio maken is een vak. Een vak dat je kunt leren net als ieder ander ambacht. "Een format moet er zijn" Wat een onzin. Zal ik er een paar op noemen die het al een tijdje aardig doen? Langs de lijn. Met het oog op morgen. Programma's bedacht en gepresenteerd door mensen die radio decibellen in hun bloed hadden. Het woord format moest nog uitgevonden worden toen deze programma's voor het eerst werden uitgezonden.

2 Reacties
Roel2
Roel26 feb. 2019 - 7:27

Het format betreft vooral de zender denk ik, wat volgens mij wel handig is. Als je net langs de lijn hebt gehad en na het nieuws volgt een uur hollandse hits, zal een groot gedeelte van zender veranderen wat onwenselijk is voor bijna iedereen - dat past dus niet in het format van radio 1. Je tegen beter weten in aan een format vasthouden heeft daarentegen 3fm praktisch de kop gekost, dus zal er toch een soort van gulden middenweg gevonden moeten worden. Of Jan van Veen terecht gewipt is, kan ik niet inschatten. Wat ik zo links en rechts lees maakt het in elk geval niet duidelijker...

Hiltermann
Hiltermann6 feb. 2019 - 12:47

Met het oog komt regelmatig na een sportprogramma. Dat zijn met zekerheid programma's die ieder een eigen publiek hebben. Tot nu toe is dat geen enkel probleem. De PO wordt in een dwangbuis gefrommeld door zender coördinatoren. Daar ligt een veel groter probleem. Zender coördinatoren kunnen besluiten aangeleverde programma's helemaal niet uit te zenden. De omroepen hebben zich te schikken naar de ideeën van de zendercoördinator. Dat deugt niet.

OlavM
OlavM5 feb. 2019 - 21:21

Mooie persiflage op Candlelight: https://www.youtube.com/watch?v=ERF43YYOyFY

Satya
Satya5 feb. 2019 - 18:29

Ik luister zelf weleens naar radio 2, leuke mix van muziek, vooral rob en Caroline vind ik leuk ze hebben volgens mij echt plezier. Ook als je een keer op de Webcam kijkt, dit in tegenstelling tot de wild wat nep klinkt. Ik ken het programma niet waar je het over hebt, ik denk wel te begrijpen wat je bedoeld, naar 3fm is niet meer te luisteren en volgens mij komt dat door de beperkte vrijheid van de makers.

Hiltermann
Hiltermann5 feb. 2019 - 18:00

Radio is in een bepaalde vorm nog steeds een medium dat er toe doet. In de auto luister ik graag naar radio 1 omdat het een informatieve zender is Ik verkies 1 boven BNR omdat de presentatie van BNR me niet aan staat. Radio is sneller dan televisie en beter in staat op achtergronden in te gaan. Ik trek de lijn door. Kranten die vinden dat ze steeds meer video bijdragen op hun site moeten plaatsen vinden mij tegenover zich. Te vaak zijn die bijdragen allerbelabbertst in elkaar gezet, gaan ze flink over zwart, is het geluid erbarmelijk slecht. Televisie maken is een vak dat is bij de meeste kranten nog niet doorgedrongen.

1 Reactie
Hiltermann
Hiltermann5 feb. 2019 - 18:04

Het gerucht ging dat de geluidskwaliteit van het programma van Jan van Veen te wensen overliet. Dat zou de reden zijn om met van Veen te soppen. Zal wel een loos bericht zijn, geluidskwaliteit mag anno 2019 geen reden meer zijn om met een presentator te stoppen.

ton14024
ton140245 feb. 2019 - 15:50

Leonardo da Vinci, Johann Sebastian Bach, Jan van Veen?

1 Reactie
Hiltermann
Hiltermann6 feb. 2019 - 2:51

van Veen pas als laatste?

Poezenmens
Poezenmens5 feb. 2019 - 13:33

“radio anno 2019 is natuurlijk nog geen schim van wat het ooit was.” Iets dat ik, al decennialang als trouwe luisteraar van de radio, volledig kan beamen.

7 Reacties
Hiltermann
Hiltermann5 feb. 2019 - 23:25

Vroeger was alles beter. Is dat de conclusie?

Cliff Clavin
Cliff Clavin6 feb. 2019 - 12:45

@ Hiltermann (00:25u) - nee hoor, een ongeoorloofde interpretatie van Merels woorden. Horizontale programmering, formattering, en totale geestelijke versimpeling hebben vreselijk huisgehouden bij de publieke radio-omroepen. Dat krijg je als presentatoren een steeds geringer vrijheid hebben, en niet meer op vakkennis (op het gebied van muziek bijvoorbeeld) beoordeeld worden, maar op de aantallen luisteraars. Tja, de heerschappij van de anonieme en cultuurloze netmanagers heeft geleid tot de verafgoding van de disc-jockeys van vandaag de dag, en niet tot betere programma's. Zo kan het dat het vertrek van Edwin Evers groot en nationaal voorpaginanieuws werd, hij en zijn collega's zijn de celebrities van de radio. Het is voor mij onbegrijpelijk dat al die duo's en trio's van presentatoren bij de publieke en commerciële netten, met hun infantiele geleuter en hijgerige, kunstmatige gelach (de lachknop is nooit ver weg, natuurlijk), zo op de voorgrond konden komen te staan (hun salariëring is evenredig, heb ik vernomen). Over al die lollige inbellers zal ik het niet eens hebben. Ach, je kan natuurlijk ook zeggen: elk volk krijgt de radio die het verdient. En met de publieke televisie is het kwalitatief gesproken eigenlijk niet anders gegaan. Mijn conclusie: pulp regeert.

Poezenmens
Poezenmens6 feb. 2019 - 14:42

@Hiltermann Vroeger was niet alles beter, maar de radio wel. Met een ervaring van meer dan 55 jaar heb ik vergelijkingsmateriaal. Ik luisterde altijd veel naar Radio 1. Maar ik haak steeds vaker af. Op een paar uitzonderingen na - “Met het oog op morgen”; “Vroege Vogels”; “O.V.T.”; “Nieuwsweekend” - is het prietpraatgehalte elke dag in de week meer en meer naar grote hoogte gestegen. Het laatste dieptepunt was het verdwijnen van het programma Kamerbreed op zaterdagmiddag met Kees Bomans die plaats moest maken van ons ‘groot licht’ op radio en TV: Jort Kelder. Cliff schreef het al: alles voor de luistercijfers.

Poezenmens
Poezenmens6 feb. 2019 - 15:06

Corr.: plaats moest maken voor...

Hiltermann
Hiltermann7 feb. 2019 - 0:32

Cliff, mag ik zelf uitmaken wat mijn reactie is op het standpunt van andere reageerders? In de jacht naar luistercijfers heeft de PO zender coördinatoren aangesteld. De opdracht was zenders te profileren om de luisterdichtheid te vergroten. Dat werpt bij mij de vraag op of luisterdichtheid zaligmakend is voor een zender. Ook minderheden mogen aan hun trekken komen bij de PO, ik zou zelfs zeggen juist bij de PO.

Hiltermann
Hiltermann7 feb. 2019 - 0:54

Merel, Ik kan jouw opvatting best volgen, ben het zelfs met je eens. Er verdwijnen programma's en er komen nieuwe programma's. Regelmatig worden we als luisteraar gedwongen afscheid te nemen van gewaardeerde programma's en hun presentatoren. De nieuwsshow overkwam dat lot ook tot omroep Max de formule met dezelfde presentatoren voort zette. Slimme zet van Jan Slagter, AVRO-TROS zuur achterlatend. Het verlies van Kamerbreed voel ik ook. Het scherpe beetje zuigende toontje van Kees Boonman, geen familie van de schrijver Bomans, mis ik ook. Je kunt niet alles behouden. Dan zaten we nu nog te luisteren naar de Bonte Dinsdagavondtrein Nog wat nostalgie die je vast weet te herkennen: Biels en co met een legendarische Ko van Dijk. De kreet "de pindakaas is op" roept vast ook herinneringen op.

DanielleDefoe
DanielleDefoe8 feb. 2019 - 9:59

"De kreet “de pindakaas is op” roept vast ook herinneringen op. " bij mij niet en ik heb een gruwelijke hekel aan "langs-de-lijn". Maar "bureau buitenland" gebruik ik om even te pauzeren terwijl ik in de UB zit te werken. Prima programma. De Nieuwsshow ook wel.