Onrendabel en ongeliefd

Marcel van Dam noemt deze categorie mensen ‘de onrendabelen’. Geen sexy term, maar wel eentje die goed weergeeft dat deze groep de maatschappij meer geld kost dan dat zij wat oplevert.

Wat zijn dat voor mensen, die onrendabelen? Ik kom ze in mijn eigen werk regelmatig tegen, in de gevangenis of in de jeugdzorg. Het zijn meestal beschadigde zielen. Door jeugdtrauma’s, armoede, handicaps of chronische ziekte getekend, waardoor ze niet mee kunnen in de hedendaagse ratrace. Het maakbaarheidsideaal van de afgelopen decennia is voor deze groep te hoog gegrepen en sociale uitsluitings- en segregatieprocessen dragen nog verder bij aan de onzichtbaarheid van deze groep Nederlanders.

Marcel van Dam en filmregisseur Hans Heijnen hebben deze groep een gezicht gegeven met hun film “De onrendabelen”. Afgelopen dinsdagavond was de besloten première in Amsterdam. Intieme portretten van drie mannen en een vrouw, die met vallen en opstaan een menswaardig bestaan proberen vorm te geven. Periodes van leven aan de zelfkant hebben doorgebracht, maar daar met of zonder hulp van anderen weer uit gekomen zijn. De vier hoofdpersonen hebben allemaal iets kwetsbaars en dat neemt je voor hen in. In de film komen ook diverse deskundigen aan het woord, van Arnold Heertje tot Dick Swaab, maar het had ook zonder gekund volgens mij.

De film laat schrijnende cijfers zien. De toename van armoede in Nederland ten opzichte van ons omringende landen is schrijnend en de inkomensverschillen gaan richting die in Engeland en de VS. “De onrendabelen” stemt tot nadenken, net als die andere recente film over de uitwassen van het kapitalisme.

“Capitalism: A love story” van Michael Moore is komende week te zien op IDFA in Amsterdam. Hans Heijnen is een groot bewonderaar van Moore. Wellicht niet helemaal toevallig komt nu in dezelfde periode van beiden een documentaire rond hetzelfde thema uit. Kijken dus, naar beide.

De Onrendabelen  is op vrijdag 20 november te zien op Nederland 2 om 20.10 uur. Klik hier voor de programmawebsite.