Onderwerpenuitruil regeerakkoord treft rechten migranten in het hart

Een kortere versie van dit artikel verscheen eerder vandaag in het dagblad Trouw.

Tijdens de presentatie van het regeerakkoord afgelopen maandag zei Diederik Samsom dat hij op het gebied van immigratie en integratie bewust het podium aan de VVD gunt om een kabinet mogelijk te maken. Het resulterende akkoord is op dit gebied liberaal noch sociaal, maar staat wel vol met maatregelen die we eerder zagen in het gedoogakkoord met Wilders. Vaak zelfs in aangescherpte vorm. Grote groepen mensen worden zo beroofd van fundamentele rechten.

Vooral de ongedocumenteerde immigrant komt in een onmogelijke en onmenselijke positie terecht. Iemand die ooit illegaal in Nederland verbleef, komt nooit meer in aanmerking voor een verblijfsvergunning. Dat komt neer op een levenslange straf voor een enkel verblijf in Nederland. Dat is disproportioneel en hoort niet in ons rechtsstelsel thuis. Ongedocumenteerd verblijf in Nederland wordt bovendien strafbaar, ook al is dit door de Europese Commissie al onwettig verklaard.

Een ander voorstel in het regeerakkoord is om mensen met gelaatsbedekkende kleding geen bijstand meer te geven. Dit treft vooral een zeer kleine groep van moslimvrouwen. Het argument voor deze maatregel is dat je zo geen baan kunt vinden, maar er zijn vele soorten werk die je met bedekt gezicht gewoon kunt doen. Discriminatie van werkgevers tegen boerkadragers kan het zoeken naar een baan bemoeilijken, maar daar moet je de vrouwen niet de dupe van maken. Deze toch al kwetsbare groep (en vaak ook hun kinderen) zo de armoede indrijven is onredelijk en komt neer op symboolpolitiek ten koste van minderheden. Dat geldt ook voor het boerkaverbod in ziekenhuizen en overheidsgebouwen, wat geen probleem oplost en het leven van deze mensen ook niet zal vergemakkelijken.

Rutte en Samsom pakken met hun plannen feitelijk alle groepen migranten disproportioneel hard aan. Het op allerlei vlakken buitengewoon restrictieve (en al vaak in harde woorden door mensenrechtenorganisaties veroordeelde) asielbeleid wordt nog verder aangescherpt. Uitgeprocedeerde vluchtelingen blijven langdurig onder veel te harde omstandigheden gevangen gezet, ondanks felle kritiek hierop van de Nationale Ombudsman en het Anti-foltercomité van de Raad van Europa.

De eisen aan inburgering, die al veelmaals in binnen- en buitenland zijn weggezet als een onredelijke drempel voor het recht op gezinshereniging en -vorming, worden ook nog strenger. Een analfabete vrouw kan in de toekomst de hereniging met haar man in Nederland definitief vergeten. Een veel bredere groep zal zich laten ontmoedigen om een relatie te vormen of voort te zetten. Dat kan ook juist de bedoeling zijn, maar vormt wederom een onredelijke inbreuk van de overheid in onze rechten.

Samsom heeft wel het zo noodzakelijke kinderpardon uit de onderhandelingen gesleept. Maar het lijkt er verder op dat de snelheid en dadendrang waarmee is onderhandeld geen spaan heeft heel gelaten van fundamentele rechtsbeginselen. Wij gaan ervan uit dat Samsom door zijn haast is ingehaald, want het is bijna niet voor te stellen dat de sociaal-democratische PvdA bewust verantwoordelijk wil zijn voor beleid dat op zoveel terreinen mensen uitsluit van fundamentele rechten. Het is daarom te hopen dat de partijleden (en niet alleen de juristen onder hen) hun leider eraan helpen herinneren om de bovenstaande vergissingen recht zetten, te beginnen op het partijcongres van vandaag.

Michael Blok schreef dit artikel samen met Maartje Terpstra. Zij is advocaat en adviseert politieke partijen op het gebied van immigratierecht. Beiden zijn actief in het Platform Stop Racisme en Uitsluiting.

Volg Michael Blok ook op Twitter