Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Omtzigt weet zelf ook niet precies wat bestaanszekerheid is

  •  
06-10-2023
  •  
leestijd 7 minuten
  •  
5988 keer bekeken
  •  
omtzigt

Bestaanszekerheid. Een half jaar geleden een scrabblewoord met een puike woordwaarde. En nu sinds een maand de slogan van de nieuwe roodomrande, christelijke politiek, het Nieuwe Sociale Contract van Pieter Omtzigt. Bestaanszekerheid, wat is dat precies, behalve een verkiezingsslogan en een wachtwoord om in het Torentje te komen?

Meneer Omtzigt weet het zelf eigenlijk ook niet precies. Tenminste, als je zijn optredens in de media op een goudschaaltje weegt. Dan maar een rondje googelen. Misschien vind ik daar minder wollige antwoorden.

Een summier rondje googelen (906k hits) leert mij dat het woord de afgelopen jaren vooral door de wetenschappelijke bureaus van politieke partijen en parapluorganisaties zoals Divosa,, Movisie en het NIBUD bijvoorbeeld, gebruiken de term in de strikte zin van artikel 20 van de Grondwet: “het cruciale recht voor het leiden van een menswaardig bestaan (…) Toereikende levenstandaard.”

De grondwet kwalificeert dus de basisbehoeften in rechtstatelijke zin. Maar hoe dan? Eten. Drie maaltijden? Twee maaltijden? Of een enkele maaltijd? Eén dak boven je hoofd. Is een slecht geïsoleerde, vochtige schimmelwoning ook een dak boven je hoofd? Eén baan. Is hosselen met een nul-uren contract bij een pakketjesbezorgdienst of alfahulp een baan? Of is het een werkje om net niet te sterven van de honger? Voldoende geld om je rekeningen te betalen. Niet als werkende armen. Als je al je rekeningen hebt betaald blijft er een flink stuk maand over. Dus laat je knarsetandend je doopceel lichten door die nosy, paternalistische vrijwilligers van de voedselbank in ruil voor een paar zakken chips, kipnuggets en bevroren patat.

Toegang tot onderwijs. Maar wat als je geen geld hebt het om de ouderbijdrage te betalen, of geen WIFI en een computer kan kopen voor huiswerk? Wat betekent een toereikende levensstandaard vandaag de dag als je geen toegang tot een snelle internetverbinding hebt en geen goede computer om te communiceren met allerlei overheidsdiensten en je bank?

Altijd en eeuwig skeer zijn. Dan hoe dan?

Bestaanszekerheid is een randvoorwaarde voor het wijlzijn van alle mensen. [..].”

Maar is de omschrijving niet veel breder? “[Een] …menswaardig bestaan voor diegene die niet (meer volledig) zelf in hun levensonderhoud kunnen voorzien”. De Commissie Sociaal Minimum spreekt in haar eindrapport over de noodzaak van structureel beleid, om ervoor te zorgen dat mensen kunnen rondkomen en meedoen aan de maatschappij. “Huishoudens moeten krijgen waar ze recht op hebben”. Wat houdt dat in? “Krijgen waar je als burger recht op hebt”. Een basisinkomen? Of gesubsidieerde huisvesting, zorgverzekering en kinderopvang?

In Buitenhof van 17 september 2023 omschrijft Pieter Omtzigt bestaanszekerheid als: “menswaardig bestaan”. Pieter-Jan Hagens vraagt daarop wat een menswaardig bestaan inhoudt. De heer Omtzigt meandert en gebruikt veel woorden, maar hij kan niet vertellen wat hij en zijn partij verstaan onder het woord bestaanszekerheid. “…de staat faciliteert alleen maar. [Ze moet] zorgen voor betaalbare woningen en zorgen dat voedsel betaalbaar blijft”.
“Maar moet de staat dat allemaal niet doen”, sondeert meneer Hagens. 
“Neen, ehhh, het moet betaalbaar blijven”, antwoordt meneer Omtzigt zuinigjes. Eén vaag interview vol platitudes over de betaalbaarheid van ons bestaan en vol  dogma’s over loonmatiging die stammen uit de tijd van Ruud Lubbers.
“Ik zeg niet dat het minimumloon verhoogd moet worden, (want) anders prijs je jezelf uit de markt”…
“Wat is dan de oplossing”, vraagt Pieter-Jan Hagens geduldig.
De heer Omtzigt verwijst naar zijn verkiezingsprogramma. Maar, wat jammer nou. Dat programma is pas eind oktober beschikbaar. Maar een ding is zeker: bestaanszekerheid  gaat over de betaalbaarheid van voedsel, goedkope energie en wonen en niet over sociaal vangnet waar we met zijn allen wat aan hebben. 

Maar laat nu zo zijn dat de prijzen van voedsel en energie gedreven worden door de markt en door internationale tendensen zoals de oorlog in de Oekraïne. Dus hoe moet de Nederlandse overheid dan betaalbaar voedsel faciliteren zonder een flink blik subsidie voor de landbouw open te trekken en een verlaging van de BTW op voedsel? En moet de overheid de nutsbedrijven niet renationaliseren om energie betaalbaar te maken voor de burger? En al die nieuwe woningen? Vanwege alle nieuwe milieumaatregelen wordt het bouwen van nieuwe woningen lastig te realiseren.

Is meneer Omtzigt de jongste politieke populist van Nederland? Heeft NSC de potentie om een betrouwbare coalitiepartner te zijn? Een die kan bijdragen aan de broodnodige politieke stabiliteit?

De partij was ampertjes een paar weken oud of twee prominenten moesten opstappen. Opstartprobleempjes, zullen de diehard fans van Pieter Omtzigt zeggen. Misschien het begin van een stuwmeer vol kaolo en dyugu-dyugu net als bij de LPF, PVV en Forum vragen critici en kenners van de recente Nederlandse politieke geschiedenis zich af.

Pieter Omtzigt wordt door vele burgers gezien als een anti-establishment held vanwege de toeslagenaffaire. Al die liegende draaikonten in nette pakken. Burgers die het vertrouwen in de politiek opzeggen. Den Haag is een wolkig bastion vol zakkenvullers. En tussen al die zakkenvullers was daar Pieter Omtzigt. Eén fris briesje eerlijkheid die kwam melden dat de belastingdienst jarenlang burgers financieel had uitgeknepen. Critici die het publiek erop willen wijzen dat Pieter Omtzigt aan de wieg van dat atavistisch en zeer racistische algoritme staat dat door de belastingdienst werd gebruikt om vermeende toeslagenfraudeurs op te sporen praten tegen de dovenmansoren. De vele fanboys en fangirls zien alleen maar een man die zich tegen het establishment keerde tijdens zijn nietsontziende zoektocht naar waarheid en recht. Als diezelfde critici zullen zeggen dat het Renske Leijten van de SP was en niet Pieter Omtzigt van het CDA die de beerput bij de Belastingdienst opentrok zullen de fans schouderophalend hun weg vervolgen. Want, ja. Renske Leijten heeft nu eenmaal de pech dat zij geen dochter van Jan Marijnissen is, en om die reden geen recht heeft op het leiderschap van de SP.

Op de keper beschouwd is de enorme populariteit van Pieter Omtzigt een kwestie geluk geweest. Eén zeer onvoorzichtige, naïeve verkenner, een kattenbelletje, een sterke cameralens, een geoefende persfotograaf: de vier trotse ouders van de nieuwe politieke heilige van Nederland. Je kunt ook zeggen dat het verwende, miskende kiezersvolk de clou mist. Ze zien immers de helgroene CDA-veren van meneer Omtzigt niet. Ze hebben vaag iets gehoord over de kandidatenlijst van de NSC. Een lijst die na lang wachten aan pers en publiek werd gepresenteerd. Een doodgewone een CDA-lijst met, op een na, alleen maar witte mensen. En bijna allemaal verongelijkte, versmaadde of met slaande-deuren vertrokken oud CDA-ers. Dus hoezo is NSC een nieuwe club? Een CDA-kloon. Net als de BBB van Caroline van de Plas.

De BBB is niet langer hip en happening. Het grillige kiezersvolk, altijd op zoek naar douceurtjes en jolijt is ronkend verder getrokken.

De recente politieke geschiedenis kan ze geen drol schelen. Dat loonmatiging (nu omarmd door Pieter Omtzigt) de hele jaren 80 het speerpunt van het CDA is geweest en anno 2023 voor problemen op de arbeidsmarkt zorgt, interesseert ze geen moer. Dat de stikstofproblematiek zo gierend uit de klauwen liep mede dankzij het jarenlange beleid van CDA-ministers van Landbouw? De driekleur op zijn kop, zul je bedoelen!

Oud-CDA-leider Wopke Hoekstra wil geen enkele verantwoordelijkheid voor deze ellende dragen. En daarom verkast hij met gezwinde spoed naar Brussel om daar – zo geinig – de nieuwe klimaatpaus te worden. “Voor mijn kinderen en alle andere kinderen van de wereld”! Waar is mijn teiltje?

Voor de heer Omtzigt is de term bestaanszekerheid een slogan om de verkiezingen mee te winnen. Een term zo ambigu dat je er met geen mogelijkheid een kromme mond van kunt krijgen. Je kunt er electoraal wel mooi mee scoren. Maar bestaanszekerheid als beleidsinstrument? Dat valt in de praktijk vies tegen, ondervond ook de heer Omtzigt niet zo heel lang geleden. De Kamer vond de plannen van de heer Omtzigt en mevrouw van de Plas om iets te doen aan het minimumloon te vaag en financieel niet voldoende onderbouwd. Gratis bier, zo luidde het smalende commentaar van de Kamer.

Er is reden om aan te nemen dat Pieter Omtzigt zonder zich duidelijk te committeren aan een gedegen en doorwrocht armoedebeleid als kampioen en redder van de armen en de verdrukten in de annalen wil gaan prijken. Maar wie goed luistert hoort een politicus spreken het grootkapitaal en de multinationals belangrijker vindt dan mensen. “Nederland mag zichzelf niet uit de markt prijzen”. En zo is het maar net: de werkende armen, de mensen met zeer weinig vlees op de botten moeten het maar zelf uitzoeken. Dat is de boodschap van Pieter Omtzigt.

De vraag of bestaanszekerheid gewoon een verkiezingsslogan annex sterk wachtwoord is die de deuren naar het torentje opent voor Omtzigt en zijn partij zal pas na de verkiezingen van 22 november 2023 beantwoord worden. Maar een ding is nu al zeker: als NSC artikel 20 van de Grondwet niet volgens de letter van de wet in het partijprogramma wil opnemen, en toch blijft spreken over bestaanszekerheid in de meest enge zin van het woord, dan bullshitten ze het electoraat. En dan zijn het net zulke draaikonten en leugenaars als Mark Rutte, Wopke Hoekstra en alle anderen daar in Den Haag.

Delen:

Praat mee

Onze spelregels.

0/1500 Tekens
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?

Meld je hieronder aan voor de nieuwsbrief van de Joop redactie die binnenkort van start gaat. Wekelijks ontvang je de beste artikelen, opinies en aanraders in je inbox.

BNNVARA LogoWij zijn voor