Omtzigt legt de kadaverdiscipline in de Tweede Kamer bloot

In het debat over de eigen rol van de Tweede Kamer in het Groninger gasdossier naar aanleiding van het rapport “Groningers boven gas” van de parlementaire enquêtecommissie gaswinning Groningen, kwam Pieter Omtzigt met een onverwachte onthulling. Het ging om het publiekelijk bevestigen, met voorbeelden, dat kadaverdiscipline in een fractie door partijen kan worden opgelegd en ook niet geschuwd wordt als de partijleiding unaniem stemgedrag in een fractie in voorkomende gevallen noodzakelijk acht. Individuele Kamerleden kunnen bij het niet volgen van die kadaverdiscipline een herverkiezing wel op hun buik schrijven.

Dit sterk autocratische trekje binnen politieke partijen in onze zo geprezen democratische rechtsstaat staat haaks op hetgeen ooit bedoeld is in ons staatsrecht. Waarin het er juist om draait als gekozen vertegenwoordiger in de Tweede Kamer volledig onafhankelijk en vrij te moeten zijn om de regering te kunnen controleren en je stem uit te kunnen brengen.

Ook bij coalitiepartijen gezamenlijk komt kadaverdiscipline voor. In de zomer van 2020 verlieten alle coalitie Tweede Kamerleden plotseling de Tweede Kamer om zo te bewerkstelligen dat een hoofdelijke stemming over het verhogen van de salarissen van zorgpersoneel werd verhinderd. Dit tot grote irritatie van de toenmalige gehele oppositie. 

Je hoeft geen rechtsgeleerde te zijn om inmiddels door te hebben dat ons staatsrechtelijk systeem in de praktijk iets geheel anders is dan zoals het ooit bedoeld was door Thorbecke. De staatsman die aan de wieg heeft gestaan van ons huidig staatsbestel.

Steeds meer autocratische trekjes zijn in onze democratische rechtsstaat zichtbaar. Achterkamertjespolitiek wordt inmiddels al als heel normaal beschouwd. Waar deksels op beerputten jarenlang gesloten kunnen worden gehouden. Zoals is gebleken in de toeslagenaffaire en het Groninger gasdossier. Maar ook het aanblijven van een gemankeerd kabinet omdat men bang is voor zetelverlies bij nieuwe verkiezingen.

Ook is de burger inmiddels gewend aan het bewust liegen of om de tuin leiden door bewindspersonen om kritische Tweede Kamerleden de mond te snoeren. Kortom; onze democratische rechtsstaat is al behoorlijk vervuild met autocratische aspecten die ernstig afbreuk doen aan het democratisch gehalte van ons staatsbestel, welke aspecten ook het fundament van onze rechtsstaat aantasten.

Hoogste tijd om na te denken over een staatsrechtsysteem Thorbecke 2.0.

Waarin burgers in de provincies van buiten de Randstad in het parlement beter vertegenwoordigd kunnen zijn, waarin de controlerende macht van de Tweede Kamer beter zal zijn geborgd en het machtsmisbruik van een regering kan worden beperkt.

Pieter Omtzigt heeft over Thorbecke 2.0 al hele goede ideeën ontwikkeld.