Omstreden CDA'er achter weren Von der Dunk

Het besluit om de lezing van Thomas von der Dunk te verbieden wegens kritiek op de PVV is genomen door de enige CDA’er die deze week het hoofddoekverbod steunde. Von der Dunk zou praten over het actuele taboe op het vergelijken van de opkomst van de PVV met die van de NSB en nazi’s.

Het omstreden besluit de lezing op het provinciehuis van Noord-Holland af te gelasten is op eigen houtje genomen door vertegenwoordigers van CDA en VVD.  Zij stuurden zonder medeweten van de andere organisatoren (PvdA, GroenLinks en SP) een brief aan alle genodigden. Daarin presenteerden ze de afgelasting als een unaniem besluit.

“We hadden gisteravond vergadering, ik zag die brief liggen en dacht dat het om een concept-versie ging. Dat was niet zo, de brief bleek een paar uur eerder aan alle ruim 160 gasten verstuurd,” verklaart Klaas Breunissen, oud-statenlid voor GroenLinks en  lid van het organiserend comité desgevraagd tegenover Joop. Breunissen is verbijsterd door de handelwijze. 

Zoals gebruikelijk stuurde de cultuurhistoricus Von der Dunk de tekst van zijn lezing vooraf toe om de organisatie in de gelegenheid te stellen de aansluitende discussie met de zaal voor te bereiden. Een samenvatting was in februari nog goedgekeurd.

De voor de afzegging verantwoordelijke CDA’er Meino Schraal baarde eerder deze week opzien door als enige het omstreden hoofddoekverbod van de PVV te steunen. Tegenover Joop verklaart Schraal het onwenselijk dat in de lezing harde kritiek werd geuit op de PVV. “Deze bijeenkomst is bedoeld voor leden van alle partijen die zitting in de Staten hebben. Het belachelijk maken van ouderenpartijen zou ik ook niet geduld hebben.” De vergelijkingen die Von der Dunk wilde maken met de Tweede Wereldoorlog zijn volgens Schraal helemaal uit den boze. De lezing van Von der Dunk ging juist over het taboe dat sinds enige jaren op die vergelijking rust. Volgens GroenLinkser Breunissen werd in de tekst geen partijpolitiek bedreven. 

Schraal wil geen precieze voorbeelden geven van ‘partijpolitiek’. Hij geeft nog een andere reden voor de afgelasting. “De andere drie leden van de werkgroep zijn inmiddels geen statenlid meer. Dus alleen mijn VVD-collega en ik zouden de te verwachten rel over ons heen krijgen. Daar hadden wij geen trek in.”

Lokaal PVV-leider Hero Brinkman twitterde na bekend worden van het besluit: 

Willem Arondeuslezing gaat niet door. Van der Dunk wilde, in strijd met afspraken ouderwets PVV bashen. Hulde bestuur. Afgang Van der Dunk!

Sinds zes jaar organiseren de Noord-Hollandse Provinciale Staten jaarlijks de Willem Arondéuslezing, vernoemd naar de homoseksuele verzetsheld uit de Tweede Wereldoorlog. Hij nam onder meer deel aan de historische aanslag op het Amsterdamse bevolkingsregister. Arondéus werd op 1 juli 1943 door de Duitse bezetter gefusilleerd. Voordat de kogel hem trof schreeuwde hij ‘laat het bekend worden dat homoseksuelen geen lafaards zijn!’

Eerdere sprekers op de lezing waren onder anderen mr Gerard Spong, filosoof Ad Verbrugge en Rudi van Dantzig. Het is onduidelijk of de lezing volgend jaar nog gehouden wordt. De PVV zal volgens de regels dan deel uit kunnen maken van de werkgroep die de lezing organiseert.

De Volkskrant plaatste donderdagavond de omstreden lezing van Thomas von der Dunk op haar website. Hieronder de eerste drie alinea’s:

De titel van deze Arondeuslezing, “het nieuwe taboe op de oorlog”, heeft U mogelijk verbaasd. Hoezo taboe? – zo vraagt U zich misschien af. Het gaat toch niet om een vorm van verdrongen verleden, zoals Vichy in Frankrijk, of de slavernij bij ons? Er wordt toch sinds jaar en dag uitvoerig aandacht aan de Tweede Wereldoorlog besteed, op tentoonstellingen, in boeken, in het onderwijs? Vormt de Holocaust niet ongeveer hèt morele ijkpunt dat bij nieuwe dreigende massamoord het instinctmatige handelen van westerse politici, de Nederlandse inclusief, bepaald? Van Joegoslavië tot Libië nu?

En ook als het gaat om de Nederlandse bijdrage indertijd, van economische collaboratie tot actief SS-lidmaatschap en meevechten aan het Oostfront, dan is de Wilhelmina-mythe dat ‘heel Nederland’ collectief in het verzet zat, toch allang van tafel? Dat in geen enkel westers land zoveel joden zijn weggevoerd, en dat veel Nederlandse instanties – van de politie tot de spoorwegen – daaraan zonder al te veel obstructiepogingen lijdzaam hebben meegewerkt, dat wordt toch niet meer verzwegen? Dus: wat nieuw taboe op de Oorlog? Wordt de Bevrijding niet elk jaar herdacht met als nadrukkelijke boodschap: dat nooit weer? Past niet ook de (nog jonge traditie) van deze lezing in dit kader?

Inderdaad, de Bevrijding wordt elk jaar herdacht, met als boodschap: ‘dat nooit weer’. Maar die herdenking begint iets plichtmatigs en iets hols te krijgen, als men zich niet altijd meer tot in detail durft af te vragen: wát dan precies ‘nooit weer’. Er valt een toenemende angstvalligheid te bespeuringen om ontsporingen van toen, en de aard en oorzaken daarvan, voor het heden relevant te verklaren. Dat is de aard van het nieuwe taboe op de Oorlog. Jarenlang werd, te pas en te onpas, zodra zich een maatschappelijk verschijnsel voordeed dat – laat ik het zo maar even onderkoeld formuleren – politiek abject werd bevonden, dat als ‘niet politiek correct’ werd beschouwd, om de huidige politiek-correcte term voor onwenselijke verschijnselen te bezigen, bijna volautomatisch naar De Oorlog verwezen: had de desbetreffende persoon, die de gewraakte abjecte uitlatingen of voorstellen had gedaan, zich wel gerealiseerd in wiens voetsporen hij daarmee getreden was? Zeer makkelijk werden, toen, allerhande van ongenoegen dat het politieke daglicht niet kon velen bolstaande sentimenten in een automatische reflex als ‘racistisch’ of ‘fascistisch’ betiteld.

Update 23.50

Thomas von der Dunk zegt bij Pauw en Witteman dat het overduidelijk is dat de PVV bemoeienis heeft gehad is het afkeuren van de lezing. “Eén van beide statenleden heeft mij zelfs gebeld en het teruggekoppeld dat zij het er ook met de PVV over hebben gehad.”

Von der Dunk laat het ‘speurwerk’ verder aan journalisten over, maar het is volgens hem overduidelijk dat het CDA en de VVD bang zijn dat hun gedoogpartner anders op de achterste poten was gaan staan als de lezing doorgang had gevonden.

De historicus vindt het ergste aan de affaire de knieval voor de PVV. “Ze gaan opnieuw opzij voor dit soort zaken.” Hij vindt dat de politiek niet langer kan ontkennen dat de PVV aan de wortels van de rechtsstaat knaagt. “Rutte noemt de PVV een volkomen normale volwassen partij”, dat valt volgens Von der Dunk niet te rijmen met wat Wilders doet. “De PVV knaagt aan de wet voor gelijkheid voor burgers en de onafhankelijke rechterlijke macht.”