Omroepen, fuseer niet!

Alle omroepen willen fuseren, zo leert ons de Volkscourant. Behalve de EO, want die heeft daarvoor teveel eigenheid. Straffeloos zal dat niet gaan want deze karaktervastheid levert de stem van Calvijn-in-joggingbroek een fors verlies op aan geld en zendtijd. Daarom wordt toch samenwerking overwogen met omroep Max, het Hilversumse thuis voor hedonistische bejaarden.

Alleen dit feit al – deze combinatie van ongelijksoortigheden – laat zien dat de paniek in Hilversum volledig is, dat de omroepen bezig zijn met een krankzinnige vlucht naar voren om toch maar iets van hun identiteit en hun traditie te redden. Ze zijn daarbij een weg ingeslagen, die zonder hekje of waarschuwing doodloopt op een afgrond.

Het Nederlandse volk wordt al vele decennia door de kwakzalvers van de managementwetenschappen wijs gemaakt dat schaalvergroting leidt tot lagere kosten en meer efficiency. In de door voornoemde dwaallichten geproduceerde beleidsstukken en voordelen gebruiken zij graag het woord “schaalvoordelen”. Wat zij tot stand brengen is bureaucratische monsters die vooral met zichzelf bezig zijn en steeds meer het eindproduct tot sluitpost maken op de begroting. Ik bedoel: kijk naar InHolland waar Doekle Terpstra nu moet zien te redden wat er te redden valt.

Nederland kent sinds jaar en dag een unieke publieke omroep, waar de kijkers en de luisteraars zélf een grote invloed hebben op de totale mix van de programma’s. Zij doen dat door lid te worden van een omroepvereniging en deze verenigingen moeten onderling concurreren om de gunst van het publiek. Sommige proberen daarvan een zo groot mogelijk segment onder de vleugels te verzamelen, zoals de TROS, anderen zoals de VPRO of de EO richten zich op specifieke doelgroepen binnen het Nederlandse volk. Laatstelijk nog heeft de volkswil er toe geleid, dat de ontbijttelevisie een duidelijk rechts karakter draagt. Er wordt in Ochtendspits partij gekozen op een manier die een commerciële omroep als RTL zich nooit zou kunnen veroorloven. De Nederlandse publieke omroep is zo ongeveer de meest vrije en diverse ter wereld.

Dat is de kracht van het bestel.  Daardoor kan de publieke omroep zich heel goed tegenover de commerciële concurrentie handhaven.

Het is moeilijk voorstelbaar dat een fusie tussen bijvoorbeeld de VPRO en de AVRO (die blijkens de Volkskrant in het verschiet ligt) tot kostenbesparingen zal leiden. Er komt meer management en overhead om de grotere organisatie aan te sturen. En de programma’s zullen verwateren want zij moeten zowel de geest van de AVRO als die van de VPRO ademen. Dat wordt vlees noch vis, warm noch koud, terwijl beide omroepen nu een duidelijk profiel hebben. Die fusies zullen de kwaliteit van de publieke omroep niet ten goede komen terwijl ze evenmin tot kostenbesparingen leiden. En de kijkers hebben minder te kiezen. Zo verliest de publieke omroep aan draagvlak. Als Hilversum zo geteisterd wordt door overhead en bureaucratische leemlagen, neem die dan weg. Bezuinig op de raden van bestuur met achterban, op de netcoördinatoren en al die andere algen en mosselen die in de afgelopen decennia op de huid van de omroepen gegroeid zijn.

Verdeel de zendtijd tussen efficiënte omroepen wier zendtijdpercentage wordt bepaald door het ledental. Laat die zelf bepalen hoe ze hun activiteiten willen coördineren. Als je daar vanuit Den Haag invloed op uit wil oefenen, bepaal dan het maximale bedrag dat deze coördinatie mag kosten.

En laat de diversiteit haar loop hebben. Alle macht aan de omroepen en hun programmamakers. En aan de kijkers door middel van hun lidmaatschap.