OM moet én kan veel meer doen in de zaak van het Vlaardingse pleegkind

Vorige week maakte het Openbaar Ministerie (OM) bekend dat het in hoger beroep gaat tegen de relatief milde straf voor de pleegouders in de Vlaardingse zaak. Deze keuze is méér dan begrijpelijk — het is zelfs  een noodzakelijke stap in de richting van gerechtigheid voor het zwaar mishandelde kind.

De feiten liegen er niet om: het toen 10-jarige meisje werd in mei 2024 opgenomen op de intensive care met ernstig hersenletsel, tientallen botbreuken en littekens. Ze woog slechts 19,5 kilo. Volgens het OM is vast komen te staan dat de pleegouders haar herhaaldelijk fysiek mishandelden, opsloten in een zelfgemaakte kooi en haar aan kettingen bonden. Uiteindelijk functioneert het meisje op het niveau van een peuter en zal ze levenslang afhankelijk blijven van zorg.

Dat maakt de uitspraak van de rechtbank — acht jaar gevangenisstraf, geen TBS — onacceptabel. De rechtbank accepteerde dat de kans op herhaling klein zou zijn, omdat de pleegouders vermoedelijk nooit meer pleegouder worden. Maar dat mist het punt: de zware mishandeling was niet slechts een eenmalige uitglijder; het betrof systematisch en langdurig geweld en ontmenselijking — een patroon dat het leven van dit kind voorgoed heeft veranderd. Het OM eiste terecht 11 jaar plus TBS met dwangverpleging.

Daarom is het hoger beroep niet alleen wenselijk: het is een morele plicht. Met het hoger beroep kan alsnog duidelijk worden dat wat gebeurde geen “fouten in de opvoeding” waren, maar ernstig, opzettelijk geweld, waarvan we weten dat het levenslange gevolgen heeft.

Maar het OM moet niet blijven steken bij het aankaarten van de straf tegen de pleegouders. Er moet onmiddellijk en gelijktijdig een volwaardig strafrechtelijk vooronderzoek worden geopend naar de betrokken instellingen en medewerkers — met name de pleegzorgaanbieders en jeugdbeschermers. Maar ook de onderzoeker van de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK), die in de laatste civiele rechtszaak, waarin het gezag over het meisje werd afgenomen van de moeder, doodleuk vertelde dat het meisje het naar haar zin had bij deze pleegouders en dat het goed ging met haar, heeft wel het een en ander uit te leggen.

Onderzoek van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en Inspectie Justitie en Veiligheid (Inspectie JenV) heeft al vastgesteld dat de betrokken instanties — waaronder pleegzorginstelling Enver en William Schrikker Stichting Jeugdbescherming en Jeugdreclassering (WSS) — ernstig tekort hebben geschoten. Zij hebben signalen van misbruik en verwaarlozing genegeerd, het meisje niet gehoord en relevante informatie jarenlang niet gedeeld. Het blijft onbegrijpelijk dat de Inspecties de RvdK in hun onderzoek volledig buiten beschouwing laten.

Dat impliceert verantwoordelijkheid op institutioneel niveau — wellicht zelfs strafrechtelijke aansprakelijkheid voor nalatigheid of misbruik van gezag. Dat onderzoek moet niet worden afgewimpeld met woorden over “geen bewijs voor vervolging”. Toezeggingen tot verbetering van procedures en protocollen zijn fundamenteel — maar onherstelbaar voor het kind dat al beschadigd is.

De samenleving moet laten zien dat pleegzorg een heilige belofte is: bescherming, veiligheid, zorg. Als een kind daarin wordt misleid en mishandeld, moet het gehele systeem ter verantwoording worden geroepen — niet enkel de pleegouders.

Het hoger beroep van het OM is daarom niet alleen gerechtvaardigd — het is een kans om recht te doen én het vertrouwen in jeugdzorg te herstellen. Maar het is slechts het begin. Een volledig strafrechtelijk onderzoek naar de verantwoordelijken binnen het jeugdhulpsysteem moet direct worden ingezet — voor het kind, maar ook voor alle kinderen die nog afhankelijk zijn van datzelfde systeem.