Oekraïne mag het zelf uitzoeken want u en ik willen niet dood

Over een week of zes komt mijn eerste kleinkind ter wereld. Ik wil dat hij een mooi leven leidt en gezond oud wordt. Dat geldt net zo goed voor mijn zoon en zijn lieve vrouw. Ook wij hier hebben er nog geen genoeg van. Daarom ben ik niet van plan hun en onze levens te offeren voor de onafhankelijkheid van Oekraïne. Daar ligt een harde grens. Evenmin heb ik er zin in de laatste dagen van de mensheid mee te maken.

Bijna iedereen in de lidstaten van de NAVO denkt er precies zo over. Wij zijn woedend op Rusland – ‘Poetin en zijn kliek’ moet je zeggen. We ondersteunen de strengst mogelijke sancties. Wij zijn voor wapenleveranties. We vangen de vluchtelingen op, ook als het er miljoenen zijn. Tenminste voorlopig. Tegelijkertijd geloven wij de militaire deskundigen die in feite zeggen dat wij hier in Europa onze strijdmachten kreupel hebben bezuinigd. Zij zijn niet bestand tegen een grote invasie vanuit Rusland.

Daarom kan Oekraïne het uitzoeken. Er komt geen no fly zone. Oude Migs uit voormalige oostbloklanden waar voor de veiligheid de inmiddels ingebouwde Navo-apparatuur weer is uit gesloopt, die krijgen ze niet. Wel alle andere soorten wapens voor zover de Navo-landen die over de grens kunnen krijgen zonder zich te compromitteren.

Hoe is nu de situatie? Het moreel van de bevolking is uitstekend. De strijdkrachten weren zich kranig. Toch rukt het Russische leger langzaam maar zeker op. Als over een paar dagen definitief de dooi intreedt en de lente zich aankondigt door het kwinkeleren van de vogels, krijg Oekraïne er een nieuwe bondgenoot bij: de grond wordt slap en modderig. Daar liepen de tanks, de pantserwagens en de vrachtauto´s van de Wehrmacht destijds ook in vast. Toch zal dat de Russische opmars niet stoppen. De ring rond Kiev wordt gesloten. Dan volgt een beleg dat veel trekken gemeen heeft met dat van Berlijn in 1945. Ik heb het al eerder gezegd: cybertijdperk of niet, dit is een ouderwetse oorlog.

Het is een nare vergelijking maar het moet toch: in maart 1945 was al duidelijk dat Berlijn niet te behouden viel. Hitler had daarom de optie uit te wijken naar de Alpen, waar de resten van zijn leger zich nog maanden zouden kunnen handhaven. De Führer besloot echter in zijn hoofdstad te blijven vanwege de symbolische waarde: een vlucht zou fnuikend zijn voor de wil van het Duitse volk om door te vechten.

Goebbels, op dat moment niet alleen minister van propaganda maar ook chef van de totale oorlog, stijfde hem in die gedachte. Als over duizend jaar een film over ons gemaakt wordt, zei hij tot zijn getrouwen, op welke wijze wilt U dan dat we worden neergezet?¨ Hij werkte er bewust aan de ondergang van zijn Führer tot een legende te maken. Daarom mocht hij Berlijn niet verlaten. Goebbels bleef zelf ook om tot het laatste moment de regie in handen te houden. Hij was diep geraakt door een recente Sovjetfilm ‘Strijdend Leningrad’, waarvan hij waarschijnlijk via het neutrale Zweden een kopie had bemachtigd. Alle leidinggevende figuren bij de verdediging van Berlijn moesten deze film ook zien.

Leningrad! Meer dan 1,3 miljoen mensen kwamen om, vooral van honger en kou tijdens het jarenlange beleg van deze iconische stad. Uiteindelijk moest de Wehrmacht zich terugtrekken om het vege lijf te redden. De kans is groot dat Zelenski op school Strijdend Leningrad heeft gezien. Er zijn sinds 1945 trouwens steeds weer films over de legendarische verdediging gemaakt. In 2019 nog ging Spasti Leningrad in première , een blockbuster die een gigantische publiekstrekker bleek.

Er wordt gezegd dat Vladimir Poetin zich zeer bewust is van zijn rol in de geschiedenis en hoe hij, op zijn Goebbelliaans gezegd, over duizend jaar in een film zal worden geportretteerd, maar dat geldt net zo goed voor Zelenski. Niet voor niets versmaadt hij de bunkers voor het presidentiële paleis. Alleen in Kiev kan hij de ziel van de weerstand blijven.

De voorbeelden spoken rond, vooral die uit de Tweede Wereldoorlog, waarmee dit conflict in de praktijk van alledag zoveel trekken gemeen heeft. Hier zal hij sterven of op het nippertje gered worden. Althans volgens het scenario maar de werkelijkheid is geen scenario. Uit angst voor de atoomdood beperkt het sympathiserend publiek zich tot applaus, het leveren van wapens en het opvangen van vluchtelingen. Afgelopen vrijdag verklaarde president Biden dat sancties als die tegen Rusland nog nooit waren gezien. De halve wereld boycotte Poetins economie. Dat is schadelijk voor zijn weerstandskracht.

Zeker. De andere helft dus niet. China, India en het Midden-Oosten houden zich buiten de boycot. Zelfs NAVO-lid Turkije blijft op dit gebied afzijdig. In Latijns Amerika heeft alleen Colombia zich voorstander van sancties getoond, Brazilië en Mexico zijn expliciet tegen. Het is onverstandig Rusland te arm en ons te rijk te rekenen. Toen in de meidagen van 1940 de Nederlandse regering de wijk nam naar Londen, droeg zij de binnenlandse macht over aan de opperbevelhebber van de Nederlandse strijdkrachten, generaal Henri Winkelman. Hij kreeg de opdracht door te vechten tot het moment dat dit niet meer zou betekenen dan zinloos bloedvergieten. Winkelman achtte dat ogenblik gekomen na het Duitse bombardement op de binnenstad van Rotterdam. De dag daarna vond de officiële capitulatie plaats.

Ook Zelenski en zijn staf zullen voor deze vraag komen te staan: voeren wij nog een heldenstrijd of is dit zinloos bloedvergieten? Gaan wij in bloed en vuur ten onder of proberen we te redden wat te redden valt? En onze plek in de geschiedenis, hoe wezenlijk is die voor de beslissing die we nu nemen? Die afweging is onvermijdelijk, want ik wil niet dood. U ook niet. Zo ligt de situatie.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Bekijk hier de trailer van Spasti Leningrad, in het Engels nagesynchroniseerd

Beluister Het Geheugenpaleis , de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis.