Nu is het tijd om bitcoin in de ban te doen

Stel dat iedereen die een tv aan zet gelijk Russia Today krijgt te zien. Je kunt het NOS Journaal nog wel bekijken maar daar moet je extra moeite voor doen. Zou er bij zo'n situatie ingegrepen moeten worden? Of moet je in het kader van de vrijheid van meningsuiting zeggen: prima, als die tv's Russische propaganda willen tonen dan is dat nu eenmaal hun goed recht. Die laatste manier van denken is door internet populair geworden, met desastreuse gevolgen.

De situatie doet zich niet voor bij tv-toestellen maar wel online. Iedereen heeft de ervaring dat je op YouTube informatie krijgt voorgeschoteld uit bedenkelijke bronnen, van Forum voor Democratie, de partij van Poetinfans, tot regelrechte Russische staatspropaganda. Dat komt niet omdat de leiding van YouTube dergelijke propaganda zo graag promoot maar omdat Rusland weet hoe ze de features van de dienst moeten aanspreken om altijd en overal hun propaganda op te dringen. Daar hebben ze een leger experts voor tot hun beschikking. Neem het woord leger letterlijk want het gaat hier om oorlogvoering. De wappies houden zich nu bezig met het verkondigen van het Poetin-evangelie. Of ze dat zelf helemaal door hebben is nog maar de vraag.

YouTube denkt informatie automatisch te kunnen personaliseren en het gevolg is dat iedereen propaganda krijgt want Rusland gebruikt die mogelijkheden van het systeem tegen het systeem zelf. Op alle mogelijke manieren. Al langer viel op dat RT en andere Russische bronnen verslag doen van vrijwel ieder sociaal protest in het Westen, ongeacht de aard. Van huisuitzettingen in Spanje tot Nederlandse complotaanhangers. Ze hebben er een schare trouwe fans mee opgebouwd die zo bijdragen aan de verspreiding van hun 'informatie'.  Niet om, zoals de fans denken, de democratie te verbeteren maar om die te destabiliseren.

Dat misbruik zie je ook op andere niveau's. Toen in Nederland het houden van een referendum mogelijk werd, was Oekraïne het eerste onderwerp. Niet omdat het Oosteuropese land ook maar iemand in Nederland interesseerde maar omdat er krachten waren die zagen dat ze daarmee het systeem konden ondermijnen. Inmiddels is wel duidelijk hoezeer daarmee de belangen van Moskou werden gediend. Populisten en andere anti-democratische krachten gebruiken de middelen van de democratie om diezelfde democratie te ondermijnen.

Dat de democratie haar eigen vijanden baart wisten de oude Grieken al. Ze introduceerden daarom het schervengericht, een volksvergadering waarop werd bepaald wie er uit de democratie verstoten moest worden om de democratie te beschermen. Die houding, dat je vrijheid actief moet beschermen, geldt ook voor informatie. Het idee van doorgifte is nog gebaseerd op de media van de vorige eeuw. Toen kon je nog zenders 'uit de lucht halen'. Nu zijn er andere methodes vereist. YouTube weert Russia Today en consorten, Meta beperkt de doorgifte via Instagram en Facebook. In Europa althans. Het gaat niet zozeer om verbieden maar om het niet meer te faciliteren.

Op internet heerst het waanidee dat goede informatie zichzelf reguleert. De zogenaamde 'marktplaats van ideeën' waar dan net als bij alle vormen van concurrentie de beste informatie naar boven komt, als het ware geduwd door een magische hand. In de praktijk werkt dat niet zo. Een blik op Twitter of Facebook en je weet het. Ook een vrije markt verdient regulering en bescherming. Dat betekent niet automatisch verbieden maar wel instrumenten inzetten om misbruik van de mogelijkheden tegen te gaan.

De strijd beperkt zich niet tot informatie. Nu de Westerse wereld de macht van de Russische kliek rond Poetin tracht te breken door hun financiën aan te pakken, zoeken ze hun toevlucht tot cryptomunten als bitcoin. Die muntsystemen worden aan geïnteresseerden verkocht als innovatie maar zijn oorspronkelijk bedacht om de macht van de overheid te beperken. Het zijn producten van een - Amerikaans - libertarisch denken, waarvan de ideeën een regelrechte aanval vormen op alles wat collectief is in de samenleving.

Bitcoin en aanverwante munten zijn de afgelopen jaren omarmd door financiële instellingen want wie wil er nou niet innoveren. Maar het is geen innovatie, het is ondermijning. De gijzelnemer van de Apple Store eiste losgeld in cryptomunten. Voorheen was een biljet van 500 euro het visitekaartje van de mafia, nu is dat bitcoin.

Je hoeft het niet te verbieden maar je kunt wel stoppen het te faciliteren. 

cc-foto: Marco Verch