Nu gaat de lagere middenklasse voor de bijl

De Volkskrant versloeg de Bossche manifestatie van SP en PvdA van afgelopen weekend met enig misprijzen. De verslaggever signaleerde veel geslagen mensen, zoals rolstoelers, mensen met overgewicht en volk in goedkope kleding. Zij eisten, constateerde hij, solidariteit met henzelf. Dat was een overijlde conclusie. Wat de regering nu in het vat heeft, is niet alleen bedoeld voor de onderklasse, waar trouwens niet veel meer uit te benen valt. Nu is Jan Modaal aan de beurt en de lagere middenklasse.

Dat beeld althans rijst op uit de vele politieke proefballonnetjes die vanuit het Binnenhof worden opgelaten. Al een week of wat gonst het van de geruchten over de WW. Die zou in de komende bezuinigingsgolf wel eens teruggebracht kunnen worden tot een jaar maximaal. Wie na ontslag niet snel genoeg een baan vindt, ziet al gauw het spook van de bijstand voor zich opduiken. Als er al een uitkering komt, want minister Kamp verklaarde in dezelfde Volkskrant dat uitkeringstrekkers bereid moesten zijn om te verhuizen – ook over grote afstanden. Dat brengt werkende echtparen waarvan een partner de zak krijgt, in de grootste problemen. Je kunt niet zomaar verhuizen, als je man of je vrouw een baan heeft en een inkomen verdient. Kamp schept juist voor werkende echtparen met een hypotheek onzekerheid. En ze waren al zo getroffen door de verhoogde kosten voor de kindercrèche.

De hypotheekrente gaat er ook aan – Geert Wilders ten spijt. Let maar op. Er zijn de laatste dagen te veel rechtse politici actief die het over heilige huisjes hebben of die zeggen dat de hypotheekrenteaftrek woningen voor starters onbetaalbaar maakt. Dat laatste is een beetje vreemd. Je zou zeggen dat de verdwijning van deze aftrek het bedrag dat deze woningzoekenden mogen lenen, juist naar beneden brengt. De in de praktijk betaalde lasten gaan immers omhoog. Maar misschien bedoelen die politici iets anders: door vraaguitval dalen de huizenprijzen veel sneller dan nu het geval is. Daar worden dan wel de zittende eigenaren het slachtoffer van, niet omdat hun overwaarde verdampt, maar omdat – zoals het heet – hun hypotheek onder water zakt. De waarde van het onderpand – hun huis – is te laag in vergelijking met de verstrekte lening.

Als de werkloosheid in de komende maanden gaat stijgen, breekt voor heel veel gezinnen het uur van de bittere waarheid aan: ze gaan voor de bijl. De sociale voorzieningen bieden niet genoeg soelaas meer. Zij raken binnen maanden in acute financiële problemen. Het zou zomaar kunnen, dat de hernieuwde financiële crisis leidt tot een structurele uitdunning van de middengroepen. Dan wordt Nederland een natie met een ploeterende massa en een gefortuneerde bovenlaag, een alles-of-niets-land.