Nu afwachten hoe de VVD dit mooie, hoopvolle akkoord van D66 en CDA gaat torpederen

Voor wie de Haagse werkelijkheid doorgaans ervaart als een opeenvolging van kleurloze compromissen, was het een welkome verrassing: een positieve agenda waarin D66 en het CDA elkaar daadwerkelijk gevonden lijken te hebben. Niet in loze leuzen of politieke window dressing, maar in een aantal concrete punten die voor D66-ogen opvallend herkenbaar zijn. Geen strafbaarstelling van asielzoekers? Check. Europese asielsamenwerking zonder Rwanda-omwegen? Check. Cyberveiligheid, preventie, en zelfs een stevige passage over Europese defensiesamenwerking? Check, check en nog eens check.

Zelden klonk het woord “haalbaarheid” minder als een eufemisme voor politieke lafheid. En eerlijk is eerlijk: dat is te prijzen. Want in een tijd waarin bestuur meestal betekent dat de kleinste gemene deler regeert, is het knap om afspraken te maken waarin idealen niet alleen besnuffeld worden, maar ook doorleven.

Toch is het nog te vroeg om de vlag uit te hangen. Want hoe mooi deze agenda ook oogt in de spotlight van de formatietafel, de echte test komt pas als ook de VVD zich ermee mag bemoeien. En laten we wel wezen: de kans dat deze partij haar fiscale verlanglijstje netjes in het kluisje laat liggen is ongeveer net zo groot als dat er volgende week ineens een klimaatmars voor fossiele subsidies door Wassenaar trekt.

Juist daarom is het nu zaak om niet alleen tevreden te zijn met wat er wél in staat, maar ook alert te blijven op wat er ontbreekt. Want achter de behaalde punten — die zonder meer het vermelden waard zijn — zit nog een tweede laag: de open eindjes. De hypotheekrenteaftrek bijvoorbeeld, die onaangeroerd blijft alsof het een heiligdom is in plaats van een scheefgroei-injectie voor de woningmarkt. Of de stikstofdoelen, waar het jaartal 2030 opvallend is weggemoffeld — alsof de natuur zich laat herstructureren op Haagse deadlines.

En ja, de woorden ‘onteigening’ en ‘fossiele subsidies schrappen’ schitteren nog steeds door afwezigheid. Net als een expliciete CO₂-heffing, die volgens D66 al jaren essentieel is om echt werk te maken van een groene economie. Er worden veel intenties uitgesproken, maar zodra het spannend wordt, verandert de toon van “doen” naar “denken over”.

Daarmee komt de echte vraag in zicht: wat gebeurt er als de VVD straks de rekening komt presenteren? Als “groene industriepolitiek” plots vertaald wordt naar belastingkortingen voor Shell, en “investeren in technologie” een nieuw excuus wordt om vervuilende bedrijven nog even hun gang te laten gaan? Kan D66 dan blijven staan waar het nu is gaan zitten? Of volgt er alsnog een schuif richting de comfortzone van rechts Nederland, waar het klimaatplan altijd morgen begint, en ongelijkheid een bijwerking is die men erbij denkt te nemen?

Wat nu nodig is, is politiek spierweefsel. Niet om de ander weg te duwen, maar om overeind te blijven als de onderhandelingstafel ineens scheef komt te staan. Want met CDA is er een basis gelegd waarop voortgebouwd kan worden. Maar als de volgende bouwer met een sloophamer binnenkomt, moet je meer hebben dan goede bedoelingen — dan moet je ook grenzen durven trekken.

Het zou zonde zijn als een agenda die hoopvol begon, eindigt als zoveel plannen in Den Haag: met applaus bij de presentatie en schaamte bij de uitvoering. Daarom is het nu tijd om te zeggen: goed begin, D66. Maar vergeet niet waar je vandaan komt. En vooral: wees klaar voor het moment dat je niet alleen moet bewegen, maar ook moet blijven staan.