Kabinetscrisis voor nu afgewend, NSC-bewindslieden blijven aan na vertrek Achahbar

Nora Achahbar, namens NSC staatssecretaris Toeslagen en Douane in het ultrarechtse kabinet Wilders 1, stapt op uit protest tegen de gebeurtenissen "binnen het kabinet na het geweld in Amsterdam rond de voetbalwedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv". Dat schrijft de NOS op basis van niet nader genoemde bronnen. Achahbar zal vrijdagmiddag haar ontslag indienen.

Afgelopen maandag, tijdens de ministerraad, zou het hoog opgelopen zijn, en zouden naar de mening van Achahbar racistische uitspraken zijn gedaan. Achahbar zou toen al hebben aangegeven als bewindspersoon bezwaren te hebben tegen bepaald woordgebruik door haar collega's. Volgens bronnen zorgt de stellingname van Achahbar ook bij andere NSC-bewindspersonen voor onrust.

Achahbar is zelf in Marokko geboren en als staatssecretaris van Financiën vooral belast met toeslagen. Ze was voorheen onder meer lange tijd officier van justitie. Na de ongeregeldheden in Amsterdam hield onder meer de VVD de hele gemeenschap daarvoor verantwoordelijk. Staatssecretaris Jurgen Nobel bijvoorbeeld beweerde tegenover De Telegraaf: "Je ziet dat ze voor een heel groot deel onze normen en waarden niet onderschrijven." Ook minister-president Dick Schoof schoof de verantwoordelijkheid voor het gedrag van individuen bij de ongeregeldheden, met racistisch getinte uitlatingen toe aan hele bevolkingsgroepen met een migratieachtergrond. Later kwam hij daar van terug.

Achahbar is de tweede staatssecretaris van NSC en Financiën die deze maand opstapt. Vorige week stapte Folkert Idsinga op omdat hij zijn aandelenportefeuille niet wilde openbaren. Hij gaf als reden op dat coalitieleider Wilders publiekelijk de aanval op hem opende.

Update

NOS-verslaggever Arjan Noorlander meldt dat er grote heibel is en de val van het kabinet dreigt: "Grote heibel in de ministerraad die nu bezig is. Staatssecretaris Achahbar (NSC) zou willen opstappen vanwege de toon in het kabinet over Marokkaanse Nederlanders. Andere NSC bewindspersonen zouden hetzelfde overwegen."

Volgens Sam Hagens van Hart van Nederland staat het kabinet op vallen. Ook andere NSC-bewindspersonen zouden de racistische taal binnen het kabinet ontoelaatbaar vinden. Er vindt overleg plaats op fractieniveau.

Het AD schrijft:

,,De NSC’ers zijn echt geschrokken van de teksten maandag”, meldt een bron rond het kabinet. ,,Dus de bewindspersonen hebben vrijdag voor de ministerraad gezegd: we moeten het hierover hebben. Of NSC aan boord blijft zal afhangen van de reactie van andere drie partijen. Als ze empathisch reageren, kan het goed gaan. Als ze weer de botte bijl gebruiken, weet ik niet of het kabinet vanavond nog zit.”

Update 15:05

De Volkskrant meldt dat Achahbar geschokt is door de taal die Eelco Heinen uitsloeg, de VVD'er die minister van Financiën is.

De druppel was dat ook VVD-minister van Financiën Eelco Heinen volgens haar radicale uitspraken zou hebben gedaan over minderheden. Heinen is als minister de directe leidinggevende van Achahbar. (…) Zij meent dat er in de ministerraad radicale, kwetsende en mogelijk racistische uitspraken zijn gedaan naar aanleiding van de ongeregeldheden in Amsterdam. (…) De staatssecretaris meent dat ze daardoor niet meer kan functioneren op het departement. Haar besluit om op te stappen is al op dinsdag genomen.

Oppositieleider Frans Timmermans noemt de stap van Achahbar volkomen terecht: "In dit kabinet zijn racistische uitlatingen aan de orde van de dag. Dit kabinet is er niet voor alle Nederlanders."

D66-leider Rob Jetten eist openbaarmaking van de notulen van de ministerraad van maandag. Die vallen standaard onder staatsgeheim. "Racistische teksten horen absoluut niet thuis in het hart van ons landsbestuur. Over zo’n fundamentele aantijging verdient Nederland openheid van zaken."

Las Geert van de NOS meldt dat er om 18 uur overlegd gaat worden tussen de regeringsfracties.

Update 17:30

NRC meldt dat de met ziekteverlof afwezige Pieter Omtzigt onderweg is naar Den Haag om het crisisoverleg bij te wonen:

NSC-partijleider Pieter Omtzigt is volgens betrokkenen onderweg naar Den Haag om aan te schuiven bij het crisisoverleg op het Catshuis. Omtzigt zit sinds half september ziek thuis omdat hij overwerkt en oververmoeid was. Nicolien van Vroonhoven is sindsdien waarnemend fractievoorzitter en het bleef tot nu toe onduidelijk wanneer Omtzigt naar Den Haag zou terugkeren, en of dat opnieuw als fractievoorzitter zou zijn. Dat Omtzigt nu naar Den Haag komt laat zien dat de toekomst van het kabinet op het spel staat. De andere fractievoorzitters schuiven straks ook aan voor overleg op het Catshuis met de leden van het kabinet. De fractie van NSC zou op dit moment elders ook in overleg zijn.

Update 18:30

NSC ontkent dat Omtzigt naar Den Haag is afgereisd en bij het overleg aanwezig is.

Update 18:40

De Telegraaf channelt hoe de VVD tracht de onrust te bezweren. Het zou volgens de krant gaan om "een misverstand" waarbij de woorden van de VVD-minister "verkeerd begrepen" zouden zijn:

De boel is volgens Haagse bronnen ontspoord, nadat minister van Financiën Eelco Heinen uitspraken deed over antisemitisme. Hij zou hebben gezegd dat antisemitisme zich moeilijk laat verdrijven en ’niet als een puist met pus uitgeknepen kan worden’. Bij Achahbar zijn de woorden van de VVD’er compleet verkeerd gevallen. Volgens een coalitiebron berust het voorval op een misverstand en wees de minister er op dat Jodenhaat een hardnekkig probleem is dat zowel in extreemlinkse als extreemrechtse kring de kop opsteekt. Ook andere ministers zouden een discriminerende lading van de woorden van Heinen niet herkennen en waren daarom verrast dat de zaak ineens vrijdagochtend op tafel kwam in het Catshuis. Vandaag zou Achahbar haar minister in de marge van het kabinetsberaad ook hebben omhelst, waarmee duidelijk zou zijn dat het voorval niet persoonlijk (meer) zou zijn.

Update 19:45

In Den Haag is premier Schoof begonnen met het overleg met de fractievoorzitters van PVV, VVD, NSC en BBB. Ministers zijn daar nog niet bij. Er wordt gesproken in wisselende samenstellingen in een poging de crisis te bezweren.

Namens NSC is Nicolien van Vroonhoven gearriveerd, meldt onder meer de NOS:

Plaatsvervangend fractievoorzitter Van Vroonhoven van NSC is ook aangekomen. Ze zegt dat ze niet weet wat er gaat gebeuren. Op een vraag of NSC verder kan, zegt ze: "Dat gaan we met elkaar bekijken." Van Vroonhoven benadrukt dat er "wel wat te slikken is', vanwege het vertrek van staatssecretaris Achahbar. "Het doet pijn." Er wordt gevraagd of dat vertrek al zeker is. "Dat ziet er wel zo uit."

Lars Geerts meldt dat er gesproken wordt over een herbevestiging van het respect voor de rechtsstaat om uit de crisis te komen. Racistische uitlatingen van bewindslieden zijn onder meer een schending van artikel 1 van de Grondwet die Nederlanders beschermt.

Update 21:55

Sam Hagens van Hart van Nederland meldt op basis van bronnen binnen verschillende partijen dat het kabinet vanavond niet gaat vallen.

Update 22:08

De kabinetscrisis is - althans voor nu - bezworen, meldt onder meer het AD.

Het kabinet-Schoof gaat door. Het scheerde langs de afgrond, maar heeft (weer) een crisis overleefd. Nadat staatssecretaris Nora Achahbar (NSC, Toeslagen) opstapte uit onvrede over de integratiediscussie, dreigden ook andere ministers van haar partij weg te gaan. Maar na urenlang beraad in het Catshuis en druk van fractieleider Nicolien van Vroonhoven zagen zij daar vanaf.