NSA: Het is allemaal nog erger dan we vreesden

Francisco van Jole bespreekt in de De Gids FM op Radio 1 wekelijks ontwikkelingen in de digitale wereld. Deze week: Een nieuw afluisterschandaal, internet-horloges en de sociale app Line.

De Britse krant The Guardian en de New York Times onthullen dat Amerikaanse en Britse geheime diensten op grote schaal in staat zijn gecodeerde communicatie op internet af te luisteren, ook communicatie waarvan beweerd wordt dat die superveilig is. De diensten gebruiken daarvoor twee methodes: ze kraken met enorm veel rekenkracht op een ‘klassieke’ manier de codes én ze geven een fortuin uit aan het inbouwen van zogeheten achterdeuren in commerciële beveiligingssoftware.

Dat laatste is schokkend en gevaarlijk. Schokkend omdat de NSA in de jaren negentig al eens met een dergelijk plan kwam, de Clipper-chip, en dat na een storm van maatschappelijk protest weer moest intrekken. John Kerry, toen nog senator, was een van de uitgesproken tegenstanders. Burgers moesten volgens de politicus het recht hebben hun communicatie af te schermen. De chip werd wel vergeleken met een plicht om bij de politie een kopie van je voordeursleutel in te moeten leveren zodat ze op ieder moment kunnen controleren wat je aan het doen bent. Dat wilde vrijwel niemand en het plan voor de Clipper-chip stierf een snelle dood. Nu blijkt dat de diensten het principe in alle stilte op een andere manier alsnog hebben ingevoerd.

Het is ook een gevaarlijke ontwikkeling omdat het betekent dat er communicatiemiddelen als ‘veilig’ verkocht worden die dat helemaal niet zijn, er zit immers een achterdeur in. En als de diensten weten hoe de achterdeur werkt dan is niet uitgesloten dat anderen dat ook weten. Geheim houden is immers uiterst lastig, dat bewijst het Snowden-schandaal maar weer eens.

‘Verbod op fluisteren’ De praktijk van de NSA, het inbouwen van achterdeuren, maakt de producten onbetrouwbaar, je kunt ze bij wijze van spreken net zo goed gelijk in China of Rusland bestellen. Als je denkt dat het geen goed idee is om een Chinese leverancier te nemen voor de beveiligde communicatiesoftware van pak weg de Nederlandse overheid dan is een achterdeur dat al helemaal niet.

In Nederland werd in de jaren negentig voorgesteld het versleutelen van communicatie, oftewel het gebruik van cryptografie, te verbieden. Ook dat voorstel werd afgeschoten, onder meer omdat het te diep zou ingrijpen in de persoonlijke levenssfeer. ‘Een verbod op fluisteren’, werd het wel genoemd. Ook die opvatting wordt nu achterhaald door de NSA-praktijken.

Internet aan de pols Er wordt reikhalzend uitgekeken naar een nieuw type horloge dat je niet meer op de eerste plaats vertelt hoe laat is maar een soort opvolger, of verlengstuk, is van de smartphone. Samsung kwam deze week met zo’n ding, dat overigens weinig enthousiast ontvangen werd en er zijn hardnekkige geruchten dat Apple volgende week een dergelijk horloge aankondigt.

Er bestaan al meer van dergelijke horloges en ze worden gebruikt vooral gebruikt voor communicatie en biometrie. Dat eerste blijft lastig, het lezen en schrijven van een klein scherm of zelfs het gebruik als alternatieve telefoon waarbij je tegen je pols praat, lijkt geen grote toekomst te hebben. Zo’n mobiel lijkt toch een beetje teveel op een bluetooth headset, ziet er lekker futuristisch uit maar in de openbare ruimte loop je ermee voor gek. Leuk voor doorgeslagen nerds en andere contactgestoorden.

Kantoormensen Anders is dat bij biometrie: Het apparaat meet dan je hartslag, bloeddruk, suikerspiegel, beweging, dat soort dingen. Dat klinkt leuk voor mensen die veel sporten of graag naar medische programma’s kijken maar gaat het ook opgepikt worden door andere stervelingen. Wil je als inactief kantoormens graag dagelijks  herinnerd worden aan het feit dat je een inactief kantoormens bent? Waarschijnlijk niet.

Tenzij je in het horloge andere functies inbouwt. Mobiel betalen staat aan de vooravond van een doorbraak, daar kan het handig voor zijn. Of voor sloten. Je opent er je voordeur of start er je auto mee. Dan zorgt de internet watch dat je twee dingen niet meer nodig hebt: portemonnee en sleutelbos. Moet je wel extra goed gaan oppassen voor zakkenrollers natuurlijk. Misschien een ideetje voor de NSA als ze hun imago wat willen repareren: ‘Wij vinden je horloge terug’-service.

Japanse tienermeisjes Emojis zijn van die icoontjes die je steeds vaker zit in persoonlijke berichten. Ze komen uit Japan en worden daar veel gebruikt door tienermeisjes. Je kunt er zonder woorden hele verhalen mee vertellen. De emoji’s zijn nu ook een succes in het Westen, de vraag is of dat ook gaat lukken met een sociale app die is gebaseerd op die tekentjes en er nog een hele reeks cartoonachtige plaatjes – stickers genaamd – aan toevoegt.

Line is een soort whatsapp maar dan alsof die is ontworpen door Disney. In plaats van tekst gebruik je grappige cartoons. Het bedrijf wil na Japan de wereld veroveren. Misschien lukt dat ze wel: gaan we weer allemaal met elkaar communiceren via tekeningen, net als onze voorouders de holbewoners. Krijgt de NSA nog een dobber aan: Wat zeggen die mensen in hemelsnaam tegen elkaar?