Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Noyon, of de dufheid des levens

  •  
18-01-2022
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
103 keer bekeken
  •  
pest
Als de coronapandemie ons iets duidelijk heeft gemaakt, is het dat we duffe angsthazen zijn geworden.
Naarmate we de dood uit de werkelijkheid van ons bestaan bannen wordt het leven duffer. Ik moet denken aan de titel van het hoofdstuk waarmee Johan Huizinga zijn wereldberoemde klassieker Herfsttij der Middeleeuwen opent: ‘De felheid des levens’. Ja, in de Middeleeuwen was de dood alom aanwezig: kindersterfte, epidemieën, oorlogsgeweld, openbare terechtstellingen… En juist daarom werd het leven zoveel intenser geleefd. Wat zich uitdrukte in felle hartstochten en in een kleurrijke stilering van de werkelijkheid, het tijdsritme, het samenleven. Alles werd spektakel, alles kreeg een symboolfunctie: alles werd verwijzing naar hogere dingen, wat de fantasie aanwakkerde, de mystiek voedde. De dood was alom aanwezig – en tegelijk opgenomen in het mysterie van Christus’ kruisdood en opstanding. Wat weer moed verschafte: de dood is verschrikkelijk, maar niet het einde. En omdat het niet het einde is, kunnen we het onder ogen zien. Hoeven we het niet te verdoezelen.
Als de dood voor de dood Als de coronapandemie ons iets duidelijk heeft gemaakt, is het dat we duffe angsthazen zijn geworden. De mensheid heeft al zoveel epidemieën moeten doorstaan, ze waren vaak veel dodelijker – ze leefden ermee. Maar wij – wij dachten dat we dat alles achter ons hadden gelaten. De vooruitgang, de techniek, de geneeskunde, het zou ons voortaan voor dood en verderf behoeden. Het bleek niet het geval. En we raakten in paniek. We hadden de dood natuurlijk allang weggemoffeld: na een anoniem hightech ziekenhuisbed komt een steriele uitvaart. Daarna een druk op de knop en de kist glijdt over een lopende band zachtjes naar gasvlammen toe die door een gordijn aan het zicht worden onttrokken. We blijven tot sint juttemis jong, mannen en vrouwen van ver in de zeventig joggen in strakke pornopakjes door het park. Wat een misère! En ze zien er allemaal zo hetzelfde uit. Iedereen ziet er hetzelfde uit: angst voor de dood egaliseert, maakt duf. Want angst voor de dood – een angst des te groter naarmate je de dood in je bewustzijn wegdrukt – belet je te leven. Als de dood zijn voor de dood is als de dood zijn voor het leven. Mondkapjes, lockdowns, vaccins en boosters. De dufheid des levens…
Noyon Ik wandel door het centrum van Noyon, een van Frankrijks oudste steden. Een indrukwekkende vroeg-gotische kathedraal met een kloostergang, een laatmiddeleeuwse kapittelbibliotheek, deels uit hout opgetrokken, oude kanunniksbehuizingen, het geboortehuis van Calvijn… maar, wat een leegte! Niemand, nergens niet. De monumenten zijn prachtig gerestaureerd, glanzen als waren ze nieuw. Op straat – gedeeltelijk autovrij – geen hondendrol te bekennen. O ja, daar loopt een vrouw, in een roze Eskimojack, met een mondkapje op, ze kijkt schichtig om zich heen, ze haast zich voort. En daar een schiet een man met een aktetas een bureaugebouw binnen, een bank. Ook hij gemondkapt, ook hij schuw. Ik ben bijna opgelucht wanneer ik in een stadspark een paar randfiguren zie hangen, bij een bank onder een kastanjeboom. Hun mondkapjes bungelen slapjes onder hun kin. Een van hen – nee toch! Hij rookt! Een sigaret! Dat dat nog mag! Er gaat een fles rond. Vreselijk! En voor dat tuig moeten we betalen wanneer ze op de IC terechtkomen, met longkanker of levercirrose, net als voor ongevaccineerde ellendelingen – hoor ik ze zeggen, de mensen die daar vanachter de ramen van het bankgebouw en dan nog eens vanachter hun mondkapjes naar buiten loeren, terwijl ze anderhalve meter van elkaar af staan. Exponenten van de dufheid des levens. En dan te bedenken hoe druk het vroeger hier op straat, in de stegen in en om de Notre Dame van Noyon moet zijn geweest! Een bont leven: markt, kermis, feestelijke optochten, vorstelijk vertoon, bedelvolk, pelgrims – zelfs tot in het binnenste van de kathedraal liep al dit vertier door. Een geraas ook. Felheid des levens. Moeten we het missen? Ja – denk ik. Misschien. En ik denk ook: ziek word ik liever niet. Wanneer ik een bakker binnenloop, om een croissant te kopen, ben ik blij dat ik mijn mondkapje op heb. Tja…
Waarom lukt het ons maar niet om telkens het beste uit een tijdsperiode vast te houden? Het bonte leven uit de Middeleeuwen, minus pest, kindersterfte en terechtstellingen – het comfort van onze tijd, maar dan zonder die dufheid?
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Reacties (19)

Peter Stans
Peter Stans18 jan. 2022 - 21:52

Niet voorr niets ging de mens zich vanaf de 17e eeuw ook meer en meer openstellen voor 'wetenschap". Het was niet zo dat dus de hele samenleving van die tijd zich neerlegde bij wat men al wist. (of dacht te weten). Niet stilstand, maar vooruitgang. En als ik her en der zo wat geluiden van gene zijde proef, is het bij hen omgekeerd. Achteruitgang met een rotvaart terug de tijd in. Prima. Maar dat doe je maar elders.

zekernietjoops
zekernietjoops18 jan. 2022 - 17:03

Telkens weer: "We.."?? Spreek voortaan voor uzelf a.u.b. Verder een lezenswaardig artikel, waarin vooral "mannen en vrouwen van ver in de zeventig joggen in strakke pornopakjes door het park", een hilarisch maar ook deerniswekkend contrast en hoogtepunt vormt met het, door u en veel andere beschouwers van die tijd zo lichtzinnig en uitbundig veronderstelde, leven in de middeleeuwen: kennelijk putten allen daartoe uit dezelfde bron, "Herfsttij der Middeleeuwen".

OlavM
OlavM18 jan. 2022 - 17:02

Verlangen naar de Middeleeuwen zou ik zeker maar niet doen. Evenmin als naar de 19e eeuw, zoals Thierry Baudet. (Dat heet reactionair). Zelf denk ik nog wel eens nostalgisch terug aan de jaren zestig en zeventig -vanwege de vernieuwing, bevrijding van taboe's, spontaniteit en creativiteit-, maar verlang er niet naar terug en hoop nog zo zinvol als mogelijk in het nu te leven in de jaren die mij nog resten. Niet bang voor de dood -ik heb ik in mijn leven niet te klagen gehad, en ben dus meer dan voldoende bedeeld-, maar wel met zin in nog te leven en deel te nemen waar nog mogelijk. Zo lang het me beschoren is.

Greendutch
Greendutch18 jan. 2022 - 12:38

die dufheid zit niet in het leven op straat, buiten, onder de mensen, in de kroeg, op feesten, op vakantie of elders. die dufheid of de sprankeling zit in het hoofd, net als de vrijheid. ik zit 2 jaar binnen , voel me niet opgesloten maar vrij omdat ik vrijwillig een keuze maak. en door wáár ik over denk is het niet duf maar daag ik me uit om allerlei onderwerpen te bezien en overdenken. het ligt dus m.i. aan de creativiteit en goede wil van personen om iets van deze periode te maken. ik had jaren geleden geen geld voor vakantie maar heb elke dag met de kinderen een maaltijd gemaakt uit een ander land, boeken bekeken, video’s gezien, culturen besproken waardoor we veel geleerd hebben over de wereld op een picknickkleedje midden in de huiskamer.

1 Reactie
Peter Stans
Peter Stans18 jan. 2022 - 21:54

Mooi Greendutch! Ik herken wat je schrijft over geen geld hebben (nu meer dan 10 jaar geleden, maar ik weet dus nog hoe het was met veel minder en dan keuzes maken). En ook wij zitten al 2 jaar grotendeels binnen, thuis werken gaat gelukkig prima (wat mij betreft veel relaxter dan op kantoor) en daarnaast studie. Vrije tijd met boeken, muziek, series. Het is en was prima te doen.

The Apple
The Apple18 jan. 2022 - 12:30

" De vooruitgang, de techniek, de geneeskunde, het zou ons voortaan voor dood en verderf behoeden. Het bleek niet het geval. En we raakten in paniek." Het ergste is niet als de schrik er goed in zit, want dat is wel terecht. De paniek is het probleem.

2 Reacties
EenMening
EenMening18 jan. 2022 - 21:05

@The Apple De wereld is niet maakbaar. Dat geldt voor corona, maar ook voor marxistische dagdromen. De meeste mensen durven de dood niet onder ogen te zien, en doen alles om er maar niet aan te hoeven denken. Alleen gelovigen kennen die angst niet.

Peter Stans
Peter Stans18 jan. 2022 - 21:56

@EenMening, je moet mensen niet op die manier in hokjes stoppen. Ook gelovigen kunnen bang voor ziekte en dood zijn. Ik soms ook en ik beschouw mijzelf als bijzonder leuk gelovig protestants iemand. Twijfel en voorzichtigheid, allemaal prima op zijn tijd. En idem voor bang zijn of angst. Degenen die beweren dat ze geen angst kennen, die vertrouw ik niet zo.

Guido3
Guido318 jan. 2022 - 11:50

Vroeger was alles beter . . . . . zucht

Backtobasics
Backtobasics18 jan. 2022 - 9:00

Eens................dat de obsessie met jong fit en gezond tegenwoordig is doorgeslagen, en vrij absurd is geworden op het ongezonde af, ook weer omdat het een "verdienmodel" geworden is. En dat er over de dood tegenwoordig een taboe heerst kan ik ook in meegaan. Maar het valt me steeds meer op, vooral in deze corona tijd, .....dat het argument dat we de dood meer moeten accepteren, en we toch niet alles zelf in de hand hebben, ..................veelal komt van mensen die vaak zelf opgegroeid zijn in een (streng) christelijke omgeving.

DiederikZeeman
DiederikZeeman18 jan. 2022 - 8:33

Onze angst voor de dood is evolutionair bepaald. Die angst houdt ons in leven. Dat mensen in de middeleeuwen door een overdosis aan dood en verderf noodgedwongen een levenshouding moesten vinden waarin ze niet voortdurend wanhopig werden van angst, is niet iets om met afgunst naar te kijken.

1 Reactie
Minoes&tuin
Minoes&tuin18 jan. 2022 - 12:07

Beschouwen en aanschouwen is iets totaal anders dan de werkelijkheid, het beleven. Wij zijn helden in het romantiseren van het leven der anderen, zolang we toeschouwer zijn. Niets zo gemakkelijk als toeschouwer zijn van het leven der anderen. We kennen niet voor niets de uitdrukking; Niet in iemand zijn schoenen willen staan.. Ik zou niet met hem/haar willen ruilen is ook niet meer in zwang. Stel je voor dat het leven niet een groot feest is. Toch vind ik het een mooi verhaal, dat er in andere tijden nooit gekomen zou zijn.

lmgikke
lmgikke18 jan. 2022 - 8:26

"Als de coronapandemie ons iets duidelijk heeft gemaakt, is het dat we duffe angsthazen zijn geworden." en "Ik ben bijna opgelucht wanneer ik in een stadspark een paar randfiguren zie hangen, bij een bank onder een kastanjeboom. Hun mondkapjes bungelen slapjes onder hun kin." Heeft de schrijver zich wel eens ECHT verdiept in de ellende van vroeger? heeft de schrijver wel eens de tunnels onder Parijs gezien met de 300.000 pest doden? Nee, de mens is geen duffe angsthaas geworden. De mens is verwaand en verwend geworden. Dat in combinatie met dom gedrag geeft de huidige situatie goed weer. Verwend en egocentrisch. De schrijver illustreert dat mooi met zijn artikel, hij is zelf het voorbeeld.

4 Reacties
JoostdeV
JoostdeV18 jan. 2022 - 10:05

Zo is het Imgikke! Hoe bleu moet je zijn om terug te verlangen naar het een leven onder het feodale juk van de middeleeuwse adel en geestelijkheid? Honger, ziekte en geweld waren in die tijd heel dichtbij. Mensen waren niet alleen bang voor het leven maar vooral voor wat er na het leven kwam. Die 'vroeg-gotische kathedraal' is heus niet opgetrokken omdat de inwoners van Noyon zin hadden in bezigheidstherapie. Ze waren als de dood voor het eeuwige vagevuur. Volgens mij trekken veel mensen zich op zichzelf terug omdat ze bang zijn voor een terugkeer naar de middeleeuwen. Er dreigen tekorten, belangrijke ecosystemen storten in en de ijskappen smelten weg. Vanaf de jaren 70 weten we al dat we op een doodlopende weg zitten.

nikita72
nikita7218 jan. 2022 - 12:22

JoostdV, ik denk dat die vroeg-gothische katedraal vooral gebouwd kon worden doordat een paar feodale bazen niet alleen bang waren voor de hel, maar ook genoeg belastingen hadden afgeperst om de bouw te kunnen betalen.

Griezel in post-gezellig Nederland
Griezel in post-gezellig Nederland18 jan. 2022 - 17:05

Ja en wat zouden ze in de middeleeuwen vinden van de holocaust of de atoombom Die lui zouden zich wel 100 x bedenken voordat ze met ons zouden ruilen als ze dat gehoord hadden U voert een stereotype op van en periode die zo'n duizend jaar duurde en die ook zijn ellende had . En in de ene streek was het beter dan de ander streek Een feodaal systeem was bijvoorbeeld in onze streken niet echt aanwezig er was zelfs wat democratie .

Peter Stans
Peter Stans18 jan. 2022 - 21:57

Ach we denken ook met een dagje in het Zuiderzeemuseum te zien hoe mensen vroeger leefden. Maar het vuil dat diep en diep overal in zat, zie je niet. En om 5 uur ga je weer naar huis.

Griezel in post-gezellig Nederland
Griezel in post-gezellig Nederland18 jan. 2022 - 7:53

Het was tot 2000 redelijk ok hoor Toen kwamen de trutten die alles verboden want we moeten allemaal 100 worden zonder een dag geleefd te hebben

1 Reactie
Minoes&tuin
Minoes&tuin18 jan. 2022 - 19:37

Dat kan niet!