Nivelleren geen doel op zich?

“Het woord nivelleren staat niet eens in het regeerakkoord. Het is dan ook geen doel van het kabinet.” Dat zei onze minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem dinsdag in de Eerste Kamer. Het lijkt wel of hij zich er een beetje voor schaamt, maar dat is helemaal nergens voor nodig.

Leerprestaties, levensverwachting, kinderwelzijn, sociale mobiliteit en vertrouwen zijn slechter in landen met meer ongelijkheid.  En ook problemen als drugsgebruik, geestesziekten, kindersterfte, obesitas, aantal gevangenen, moorden en tienerzwangerschappen komen meer voor in landen waar de inkomensongelijkheid groter is. Wilkinson en Pickett kwamen tot die conclusie, nadat ze honderden studies uit tientallen landen bij elkaar hadden gebracht en ze vonden niet alleen een verband, maar ook sterke aanwijzingen dat er sprake is van een causale relatie.

De inkt van het regeerakkoord is nog nauwelijks droog nu er een speciaal nummer is verschenen van het door Elsevier uitgegeven wetenschappelijk tijdschrift Research in Social Stratification and Mobility . Het betreft een themanummer, dat al wat langer in de pijpleiding zat, en is geheel gewijd aan de effecten van economische ongelijkheid. En het staat vol met artikelen die een keur aan nieuwe aanwijzingen opleveren, dat grotere ongelijkheid zorgt voor meer van de genoemde sociale problemen.

De studies bestrijken uiteenlopende terreinen als de verhouding tussen de mate van ongelijkheid en ervaren status in verschillende Chinese provincies of een vergelijking van de sociale mobiliteit in de Scandinavische landen en een aantal landen op het Europese continent.

En er komen nieuwe verbanden aan het licht, bijvoorbeeld in een artikel dat Herman van de Werfhorst, directeur van het Amsterdam Centre for Inequality Studies van de VU en de UvA, schreef samen met Wiemer Salverda. Zij laten zien dat meer ongelijkheid ook zorgt voor een afname in de politieke participatie van mensen en van hun geluk. En een ander artikel laat zien dat de mate waarin mensen in verschillende Europese landen ouderen, zieken en gehandicapten in hun buurt helpen afhangt van de inkomensverschillen in dat land.

Je kan veel kritiek hebben op de mate waarin en de manier waarop de inkomensverschillen nu worden verkleind. Vooral het feit dat de hoogste inkomens er beter vanaf komen dan de hogere middeninkomens vind ik een rare keuze. Maar de grote winst is wat mij betreft dat het verkleinen van de inkomensverschillen weer terug is op de politieke agenda.

Alleen moet Jeroen Dijsselbloem daar kennelijk nog een beetje aan wennen. Die zit volgens mij nog met zijn hoofd in jaren ’90 van de vorige eeuw. In de 21e eeuw weten we beter.